(Разгортвае фаліянт і пачынае перакладаць.)
Напісана: «Было спачатку Слова!»{21}
Ці так? Ці ясна? Ці не памылкова?
Лічу, для Слова гонару зашмат,—
Перакладу я лепш на іншы лад,
Натхнёны згадкаю магічнай.
«Была спачатку Думка!» — Так лагічней.
Але без спеху толькі, з першых фраз
Каб я ў бяссэнсіцы не ўграз,—
Бо хіба ж Думка што-небудзь тварыла?
Скажу ясней: «Была спачатку Сіла!»
Пішу, а сэрца кроіць пачуццё,
Што не, не Сілай творыцца быццё.
Чакай, — мо Воля, Розум,
Дзеянне, Парыў?
Так, «Дзеяннем сусвет пачаты быў!»
Пудзель, калі застаешся са мною,
Не скавычы, дай спакою;
Не пераношу сабачай скуглы —
Вельмі настырны ты, хоць і малы.
Ты дакучаеш мне ў часе работы.
Я, хоць і без асаблівай ахвоты,—
Мушу сказаць — не хавайся за печ,
Дзверы адчынены — прэч!
Што раптам бачу тут?
Нібыта здань залезла ў кут.
ЦІ праўда гэта? Сон?
Расце мой пудзель, страшны ён!
Ён пухне ўгору, у бакі.
Ён велізарны стаў такі,
Што бегемота перарос!
Паслаў мне ваўкалака лёс!
У зрэнках — вогненная злосць.
О! Я пазнаў цябе, мой госць!
Пабачым, спадабаецца ці не
Ключ Саламона{22} напаўсатане!
Духі (на калідоры)
З нашай хеўры чорт
У пастку ўлез, як хорт!
Мы ж каля дзвярэй стаім:
Нельга нам ісці за ім.
Пільна сочым мы!
Тут снуём і там,
Каб хітругу нам
Выбавіць з турмы,
Каб дапамагчы
Сябруку ўцячы;
Ён таксама нас
Вызваляў не раз!
Фаўст
Скручу я злыдня ў рог
Замовай Чатырох{23}!
Саламандра — палай!
Ундзіна — віруй!
Сільфіда — лунай!
Гном — працуй!
Той, хто ліхія
Чатыры стыхіі
Не заклінае,
Той і не знае
Ні ў духаў пакоры,
Ні ў свеце апоры.
Агнём згары,
Саламандра!
Круціся ў віры,
Ундзіна!
Зоркай ляці,
Сільфіда!
У дом свяці,
Incubus! Incubus!
Выходзьце, — змацуем саюз!
Ніводная не выйшла
З праклятага выжла.
Ляжыць ён, ашчэрыўшы іклы,
Здаровы, жывы, непаніклы.
Усцішу ўсё роўна
Я сілай чароўнай.
Шчэцце тапырыцца, вырачыў зеўры!
Пахіба, страшыдла,
Пякельнае быдла!
Той знак — Хрыстовы,
Той знак — суровы,
Знак божае ўлады,
Святое спагады!
Думаў, што пудзель, аж ён
Вырас, раздаўся, як слон,
Кут засланіўшы і печ,
Хоча туманам расплыцца,
Сіліцца вырвацца прэч.
Не, я прымушу пачвару скарыцца!
Гнеў мой — магутны, пагрозы — не жарты!
Полымем знішчу, шаленец упарты!
Не чакай —
Агню, небам тройчы ўладарна ўславёнага!{25}
Не чакай —
Пакуль буду вымушан я да сабакі шалёнага
Найлепшы з усіх маіх сродкаў ужыць!
Туман рассейваецца, і з запечка выходзіць Мефістофель, апрануты вандроўным шкаляром.
Мефістофель
Навошта гвалт? Я рады вам служыць!
Фаўст
Дык вось дзе сутнасць пса! Шкаляр
Вандроўны! Казус смеху варты!
Мефістофель
Салют, васпане! Проста ў жар
Мяне кідаюць вашы жарты.
Фаўст
Скажы імя сваё.
Мефістофель
Як можа той,
Хто пагарджае думкай, словам,
Хто зазірае ў сутнасць, верачы замовам,
Цікавіцца такой лухтой?
Фаўст
Імя звычайна добра кажа,
Дзе крыецца ўся сутнасць ваша:
І вельзевул, і загубіцель душ, мой пане,
І проста шарлатан з яго прагляне.
Дык хто ж ты?
Мефістофель