Фаўст
Цябе не клікаў я, ты сам наўпрост,
Самохаць трапіў здуру ў сець.
Злавіўшы сатану, трымай за хвост —
Другога выпадку не будзеш мець.
Мефістофель
Ну што ж, калі запал яшчэ не згас,
Кампанію прымаю вашу,
З умовай, што прыемна час
Дасціпамі сваімі скрашу.
Фаўст
Калі на штукі здатны, чорт, смяшы,
Абы — каб радасць на душы!
Мефістофель
За час кароценькай прыгоды
Мець будзеш болей асалоды,
Чым за гады, што тут пражыў;
Павер, пяшчотных духаў песні,
І хараство, і водар весні —
То не чароўная гульня.
Душа тут радасці нап’ецца,
Лагодай сэрца абальецца,
Агорне цела цеплыня.
Залішнія падрыхтаванні —
Гатова ўсё. Спявайце, здані!
Духі
Знікні, сыдзі ты,
Морак скляпення!
Неба блакіты,
Клічце ў эфір!
Прэч пранясуцца
Хмары, завеі,
Зоры ўсміхнуцца.
Хай нас сагрэе
Сонца і мір!
Духаў чароды,
Снуйце заўсёды,
Песні спявайце,
Лётайце, грайце,
Чмур навявайце!
Воблакаў шаты
Долу спускайце.
Мірныя хаты
Ўтулку людскога,
Нават альтанкі
З песняй каханкі
Скрыйце ад бога!
Вінныя гронкі
Кіньце ў сасуды!
Хай сок салодкі
Пырскае ўсюды —
Поўняцца плыні
Сокамі тымі;
Льецца струменне
Цераз каменне,
Мыючы тыя
Кручы святыя.
Рэкі кідаюць
Стромкія горы,
Рэкі ўпадаюць
Дзесьці ў азёры.
Там ля падножжа
Краскі прыгожа
Завадзі ўкрылі.
Птушкі ў іх крылы
Гояць ад зморы,
Потым у горы,
К сонцу, пад зоры,
К выспам у моры
Хутка ляцяць.
Бурныя хвалі
Там зіхацяць,
Быццам каралі.
Там нашы чары —
Ў песнях гуллівых,
Там нашы пары —
Ў танцах чуллівых,
Там нашы мары,
Нашы натхненні,
Там нашы крозы
І летуценні.
Мчым у нябёсы,
Там вып’ем з рога
Кахання святога.
Мефістофель
Заснуў! Удзячны вам, сыны эфіру,
Настроілі сваю цудоўна ліру! —
Вам у хвалу скажу пасля я тост.
Не па табе, мой Фаўсце, чортаў хвост!
Навейце мар салодкіх, хай у сне
Стары глыбей у вір нырне.
А мне, каб выйсці з-пад замка,
Патрэбны зубы пацука.
Адзін прыбег ужо і, бачу,
Гатоў рашыць маю задачу.
Я — цар мышэй і пацукоў,
Мух, вошай, жаб і павукоў,{27}
Загадваю — падлезь ці падпаўзі
І пентаграму абгрызі.
Грызі хутчэй, грызі смялей
Там, дзе накапаны алей.
Ражок, што выйсце замыкае,
З таго вунь краю выпірае.
Яшчэ грызні! Даволі, каб мне збегчы.
Дабранач, Фаўсце! Да сустрэчы!
Фаўст (прачнуўшыся)
Няўжо ўсё гэта зман і смех?
Аж неяк сам сабе не веру,
Што я сасніў усю хімеру.
Зноў я адзін, і пудзель збег.
Кабінет{28}
Фаўст. Мефістофель.
Фаўст
Хто там? Каго там носіць супраць ночы?
Мефістофель
Зноў я!
Фаўст
Заходзьце!
Мефістофель
Чорта просяць тройчы.
Фаўст
Тады заходзь!
Мефістофель
Цяпер зайду.
Не бойся, я не падвяду.
Твой скептыцызм, тваю хандру
Умомант з твару я сатру.
Глядзі: ядвабны плашч, штыблеты,
Чырвоны ў золаце каптан,
Плюмаж і белыя манжэты,
І шпага ёсць — чым я не пан,
Чым не шыкоўны кавалер?
Цікуй і пераймай. Павер —
Чым мардавацца ў кабінеце,
Шукай уцех на гэтым свеце.
Вальней жыві і смела шпар
Без летуценняў розных там і мар.
Фаўст
О не, зямную злыбяду забыць
Ніякае не дасць убранне.
Я ўжо стары занадта, каб франціць,
І юны, каб не мець жадання!
Што мне шукаць у гэтым свеце!
«Не патрабуйце многа! Верце!»
Вось наша песня, наш закон.
Аж вушы рве ад нудных нот.
Гучыць заўсёды гэты звон,
І дзень, і ноч, і круглы год.
Адчай даўно грызе мяне,
І горка плачу я — не праз грахі,
Але таму, што й гэты дзень міне,
Глухі да просьб маіх, глухі,
Што нават хараства шчадроты
Тупая крытыка звядзе,
Натхнення творчага палёты
Ў жыццёвай зглумядца брыдзе.
А прыйдзе ноч — туга адна:
Уцехі не прыносяць мары;
Калі ж засну, аж да відна
Душу вымаюць мне кашмары.
І нават бог душы мае
Мой свет унутраны бунтуе,
Ад паняверкі не ратуе
І волі сэрцу не дае.
Абрыдла ўсё: жыццё і праца —
Пара ўжо ў вырай мне збірацца.