Мефістофель
Я ў справах смерці вам не радца.
Фаўст
Шчаслівы той, каму ў зіхценні славы
Акрые скроні лаўр крывавы,
Хто з перамогаю закончыць бой
Альбо ў любові скон прымае свой!
Чаму ж, чаму, як дух з’явіўся,
Я не памёр і не спыніў пакуты.
Мефістофель
Але, здаецца ж, нехта не рашыўся
Прыняць смяротнае атруты.
Фаўст
А ты шпіён, чужыя любіш тайны.
Мефістофель
Хоць не ўсёведны я, але цікаўны.
Фаўст
Калі жуду ліхой хвіліны
Царкоўны звон з душы адвёў,
Мае пачуцці і ўспаміны
Міраж падсунулі мне зноў.
Кляну я ўсё, што спакушае,
Душой кіруючы пахілай,
Што светлы розум заглушае
Прывабнаю, падманнай сілай;
Кляну сляпую нашу пыху,
Якой сябе дарэмна губім,
Амбіцыю, якую любім,
З якой жывём без зроку й слыху.
Праклён таму, што цешыць снамі,
Што песціць мару аб узлёце,
Праклён таму, што разам з намі,—
Сям’і, маёмасці, рабоце!
Пракляты будзь і ты, Мамон{29},
Што сэрцы нам забрудзіў сажай,
За тое, што распусце нашай
Падушкі падкладаў спакон!
Праклён гаючым сокам гронаў,
Праклён любоўнаму ўтрапенню,
Надзеі, веры — сто праклёнаў
І больш за ўсё — майму цярпенню!
Хор духаў (нябачна)
О гора! О гора!
Ты знішчыў яго,
Разбурыў яго —
Прыгожы, прыемны,
Свой свет патаемны.
Паўбог, ты яго
Праклёнам паверг.
Мы хочам
Узнесці руіны наверх!
Мы плачам.
Наймагутнейшы
З мужных сыноў,
Найцудоўнейшы, —
Зладзь яго зноў!
Новы свет узвядзі
У сэрцы сваім!
Ідзі
Новым шляхам па ім!
Уваскрэсні
У лепшым жыцці,
Мы новаю песняй
Паможам ісці.
Мефістофель
Малая малеча,
А клёку паўнеча! —
Чуеш, завуць да прыгоды,
Радасці і асалоды.
З гэтай нары,
Дзе чэзнуць сокі,
Выйдзі, стары,
У свет шырокі.
Даволі няньчыцца з сваёй журбою,
Што каршуном твае вантробы рве;
Адкрыта ўсё перад табою,
Цябе Наступнае заве,
Табе цяпер з быдлячым збродам,
Што называецца народам,
Дзяліць няма чаго зусім!
Я не герой, не стану ім,
Але ж, калі на тое будзе згода
І выйдзеш ты з каморы шэрай,
Служыць пачну я праўдай, верай,
Парадай добрай пасабляць,
Варожы націск паслабляць,
Плаціць табе за згоду поўнай мерай.
Фаўст
А чым жа я сплачу табе?
Мефістофель
Дарэмны клопат, пачакаю.
Фаўст
Карыслівасць чарцей я добра знаю —
Не зробіць ласкі мне ваш брат.
Якая ўмова? Балазе,
Даверыцца гатовы я слузе,
Які нікому не наробіць страт.
Мефістофель
Хачу быць тут табе слугою,
Тваіх загадаў слухацца заўжды,
Калі ж мы там спаткаемся з табою —
Дык там паслужыш мне ўжо ты.
Фаўст
Што будзе там, мне клопаты малыя.
Калі жыццё зруйнуецца, тады я
Перасялюся ў новы свет.
Тым часам мне зямля падорыць радасць,
А сонца абагрэе старасць;
Калі ж Яна на мой натрапіць след,
Ёй і ўручу сябе і запавет.
Навошта ведаць, кім я стану,
Ці ёсць каханне там, ці залячу там рану,
Нашто мне знаць, цікаўны госць,
Ці ёсць там верх і ніз ці ёсць.