Przedstawiani sobie mężczyźni wyciągnęli prawice. Człowiek w masce kontynuował:
– Ta prezentacja jest chyba niepotrzebna. Panowie się świetnie znają.
– Czyżby? – zapytał profesor i przyjrzał się uważnie kierowcy motocykla.
– Miałem już zaszczyt poznać pana profesora z jego prac, a zwłaszcza z doskonałego artykułu w „Wörter und Sachen” na temat symboliki zwierząt. – Kierowca zdjął czapkę i gogle, po czym przyklepał swoje niezbyt gęste włosy.
– Ale dopiero teraz mam honor poznać pana osobiście.
– Naprawdę? Panowie się nie znają? – zapytał „ten – na – M”. – Musieli się panowie już poznać!
Mężczyźni przyglądali się sobie uważnie i kręcili przecząco głowami.
– Nie, nie znam pana profesora – powiedział Knopp.
– Wiem z całą pewnością, że nigdy nie spotkałem osobiście profesora Knoppa – powiedział przedstawiony. – Takie spotkanie zapamiętałbym do końca życia.
– Niemożliwe – głos człowieka w masce zadrżał z emocji. – Panowie się już poznali.
– A to niby kiedy? – Knopp się zirytował.
Człowiek „na M” stał jak skamieniały. Gwałtownym ruchem ściągnął maskę z twarzy. Na jego policzku wypalony był jakiś znak, który Knoppowi przypominał starogrecką literę „kappa”. Kratery i poparzenia spływały potem.
– Już mówię – sapnął poparzony. – Kiedy byłem u pana profesora, tutaj na gruzach, ponad tydzień temu, mówił mi pan, że pańską koncepcją dziewięciu błogosławieństw interesowała się jakaś kobieta. Przychodził do pana profesora jej wysłannik, który przynosił kartki z jej pytaniami. Czy tak właśnie było?
– Nie zmyśliłem tego, mój drogi panie! – gniewnie prychnął profesor Knopp, przypominając sobie, że jego rozmówca miał stopień kapitana.
– Dobrze – kontynuował kapitan. – Ja zapytałem wtedy pana profesora, czy człowiek ten nazywał się Brendel, a pan to potwierdził, przyznaję, po dłuższym zastanowieniu, ale jednak pan potwierdził.
A oto właśnie stoi przed panem Brendel, a pan mówi, że nigdy go nie widział.
– Czy ja jestem o coś oskarżony, kapitanie? – Profesor Knopp wstał i wziął się pod boki. – Kim pan właściwie jest, że bierze mnie pan w jakiś krzyżowy ogień pytań?
– Ależ nie, drogi profesorze – wtrącił się profesor Brendel. – Nie jest pan o nic oskarżony. Przyszliśmy tutaj, aby pana uratować. Mock – zwrócił się do kapitana – o co panu właściwie chodzi? Miał pan wskazać człowieka, który jest wart opuszczenia tej przeklętej twierdzy. Nawet w najśmielszych marzeniach nie sądziłem, że może chodzić o profesora Knoppa. A kiedy już przyjeżdżamy po profesora, to pan się bawi w jakieś przesłuchanie!
– Przepraszam – powiedział Mock i wystawił swe popalone oblicze na podmuchy dymu unoszącego się z gruzów. Dym ten niósł ze sobą smród i sadzę, ale Mockowi było to obojętne. Byle tylko coś dmuchało w poparzoną twarz, pomyślał.
– Miałem dziś wypadek – powiedział wolno.
– I jestem trochę rozstrojony. Ale do rzeczy. – Potrząsnął głową.
– Panowie się nie poznają, czyli musiała zajść jakaś pomyłka. Pamiętam, że pan profesor Knopp przekręcił raz czy dwa moje nazwisko. – I tu zwrócił się do teologa:
– Proszę mi wybaczyć to pytanie. Ale. Czy panu profesorowi nie mylą się czasami nazwiska?
– Owszem – mruknął udobruchany Knopp. – Mylą mi się nazwiska. Ale, podkreślam, wyłącznie nowożytne. Nigdy mi się nie pomylił Meliton z Sardes z Romanem Melodosem!
– Czyli istnieje możliwość – ciągnął Mock – że ten wysłannik kobiety zainteresowanej dziewięcioma błogosławieństwami nazywał się inaczej, nie „Brendel”? Czy mógł pan w rozmowie zemną przekręcić jego nazwisko?
– Tak, to możliwe.
– Może było ono podobne do „Brendel”?
– Pewnie podobne. Myli się to, co jest podobne.
– A teraz mam do pana ogromną prośbę, profesorze – powiedział wolno Mock. – Proszę się skoncentrować.
– Ja zawsze jestem skoncentrowany, mój panie. – Knopp znów się nastroszył.
– Może ten człowiek nazywał się Bresler? – Mock wypowiedział to nienaturalnym, suchym głosem.
– Bresler? – przerwał profesor Brendel.
– Tak się kiedyś nazywał Gnerlich!
– Dlaczego pan mi o tym nie powiedział? – Przez twarz Mocka przebiegały skurcze bólu.
– Nie wiem dlaczego. Czy to ważne? – Brendel wzniósł oczy ku górze, by pokazać, jak wielką ma w sobie cnotę cierpliwości.
– A dajcie wy mi wszyscy święty spokój! – wrzasnął profesor Knopp.
– Obaj zwariowaliście! Jeden mnie wypytuje jak na policyjnym przesłuchaniu, a drugi bredzi coś o ocaleniu. Mam was wszystkich – i tu padło zgoła nieprofesorskie słowo – głęboko w dupie!
Teolog wrzucił swoje materiały do pudła, a pudło wsunął pod pachę. Potykając się, ruszył przez ruiny, a z jego ust padały dalsze nieprofesorskie soczyste frazy.
– Proszę poczekać, panie profesorze! – Mock chwycił go za rękaw. – Jeszcze jedno pytanie. Kiedy przychodził do pana ten wysłannik od kobiety?
– Kilka miesięcy temu. – odparł Knopp, zaskoczony mocnym chwytem Mocka. – Jeszcze leżał śnieg.
– Od kiedy Gertruda von Mogmitz przebywała w obozie na Bergstrasse? – z tym pytaniem Mock zwrócił się do Brendla. – Od listopada ubiegłego roku.
– Jeszcze jedno pytanie, profesorze Knopp. – Mock nie puszczał rękawa jego jesionki.
– Miało być jedno. – Teolog, wyraźnie zdenerwowany mocnym uchwytem Mocka, uderzył go delikatnie po dłoni.
Kapitan posłusznie puścił rękaw profesora Knoppa i zaczął przeszukiwać kieszenie. Po dłuższej chwili w jego dłoni znalazło się przedarte na pół zdjęcie.
– Czy to ten? – zapytał Mock.
– Tak, to ten do mnie przychodził – odparł profesor Knopp, widząc dumną twarz Gnerlicha.
– To ten bydlak. – I znów padł wyraz nie mający wiele wspólnego z uniwersytecką aulą.
Knopp spojrzał przeciągle na Brendla.
– No co, profesorze, z tym ocaleniem z Breslau? – zapytał pogardliwie. – Już ocalałem czy za chwilę ocaleję?
– Pańska wiedza pana ocaliła – powiedział cicho Brendel.
Zadrżała ziemia, między ruinami pojawiły się języki ognia. Pełzały jak lawa. Sto metrów od nich uderzył w niebo słup dymu. Pochylili głowy. Okruchy gruzu zastukały po ceratowym płaszczu Brendla.
– Tędy – krzyknął Brendel i wszyscy trzej potruchtali wśród ruin w stronę motocykla. Mock trzymał pod pachą kartonowe pudło z notatkami profesora. W tym uchwycie była jakaś pieszczota – jakby w pudle znajdowały się nie materiały o Melitonie z Sardes, lecz relikwie świętych.
BRESLAU, NIEDZIELA 8 KWIETNIA 1945 ROKU,
ÓSMA WIECZÓR
Mock nie wypuszczał pudła z rąk, nawet kiedy weszli do mieszkania profesora Brendla na Borsigstrasse.
Ściskał je mocno, także w profesorskiej toalecie. Gdy przerażony filozof miotał się po pustym mieszkaniu i płakał z powodu nieobecności hrabiny von Mogmitz, Mock przyciskał pudło do piersi, zadziwiając teologa swoim uwielbieniem dla Melitona z Sardes.
Dopiero kiedy profesor Brendel znalazł kartkę od hrabiny z informacją, że wszyscy udali się na nadbrzeże przy politechnice, Knopp stanowczo wyrwał pudło Mockowi i poniósł je sam pod pachą. Przystań przy politechnice była niegdyś celem niedzielnych wycieczek mieszkańców Breslau. Tutaj wiosną, latem i wczesną jesienią kawiarnia „Villa Josephsburg” zapraszała na wielki taras, wiszący nad leniwymi wodami Odry. Kupcy, rzemieślnicy, arystokraci i kirasjerzy siadali pod kraciastymi parasolami i raczyli się struclami makowymi i kawą z palarni Emmerichera. Damy wyciągały papierosy, wkładały je do długich cygarniczek, a dżentelmeni doskakiwali z płonącymi zapałkami. Potem przystań przejął Narodowosocjalistyczny Związek Studentów i tutaj dzielne dzieci Führera zaprawiały w zawodach wioślarskich swe stalowe mięśnie. Teraz nie było smug wonnego dymu ani spojrzeń iskrzących flirtem. Nie było również zawołań „ahoj”, wydobywających się z dzielnych młodych gardeł. Pod złamanym parasolem, prawie w zupełnej ciemności, siedziały trzy postaci, zwieszając głowy nad wielką walizką z błyszczącymi okuciami. Scena, którą Mock ujrzał, była odwzorowaniem dawnych czasów, ale smutnym i nieudolnym, była parodią świetności tego lokalu.