Niezależnie od tego, kto był sprawcą tego samosądu, mamy tu do czynienia z motywem „samotnego mściciela”, wyraźnie kontrastujący z motywem linczu, który teraz omówimy.”
Mock przestał czytać i słuchał dalej tłumaczenia stenograficznych notatek:
– Pan jest samotnym mścicielem, jedynym sprawiedliwym. Musi pan znaleźć morderców mojej Berty. Niech się pan nade mną ulituje. Niech pan zabije mordercę, tak jak pan zabił zboczeńca Roberta. Czyżbym była za mało miłosierna, by dostąpić pańskiego miłosierdzia?
Teraz przesadziła, pomyślał Mock, porównała mnie do Boga. Poczuł w ustach niesmak. Wstał, by się pożegnać. Wtedy hrabina uklękła przednim i złożyła ręce jak do modlitwy. Wznosiła ku niemu jasnoszare oczy i składała usta do jakichś niewypowiedzianych słów. Jej pełne wargi nie były już sine. Błagalne nieme inkantacje sprawiły, że napłynęła do nich krew. Z konopnego sznurka wysunęły się pasma jasnych włosów.
Mock nie mógł oderwać wzroku od klęczącej u jego stóp kobiety z potarganymi włosami. Przez moment widział swe krótkie, grube palce, jak wślizgują się w jej włosy i przyciągają jej głowę ku sobie. Poczuł się nieswojo.
Demon niecierpliwości gdzieś zniknął, a zamiast niego w jego głowie i lędźwiach budził się zupełnie inny demon.
Mock odpędził go cichym przekleństwem i odwrócił się, by odejść. Hrabina podjęła go pod kolana, a jej włosy jeszcze bardziej się wzburzyły. Hrabina zastygła, a Mock skulił się i obciągnął mundur, aby choć trochę ukryć swe prawdziwe uczucia wobec hrabiny Gertrudy von Mogmitz.
– Dobrze – powiedział głośno i odetchnął z ulgą, kiedy hrabina go puściła. – Znajdę tego bydlaka i rzucę pani do stóp. Rozpoczynam śledztwo.
Wtedy weszła strażniczka Hellner, oznajmiając koniec widzenia, bez słowa chwyciła hrabinę zaszyję i pociągnęła ją ku sobie. Mockowi zdawało się, że sadyzm sprawia ospowatej strażniczce perwersyjną przyjemność. Wszystko było grzeszne i nieprzyzwoite. Nawet ruch dłoni profesora Brendla, gdy ten przesuwał po stole kluczyki do motocykla, oznajmiając Mockowi, że on sam tu zostaje, a motocykl bardziej się przyda kapitanowi w czasie zadeklarowanego śledztwa, nawet ten ruch dłoni wydał mu się lubieżny.
Siadając na motocykl, czuł wciąż złośliwego demona w opiętych i zbyt ciasnych na biodrach spodniach od munduru.
Wtedy runął gęsty wiosenny deszcz.
Mock wystawił twarz ku niebu, grzmiącemu bombami, i uspokoił myśli. Zapiął aż pod szyję skórzany płaszcz, poprawił gogle, a na czapkę nałożył ceratową osłonę przed deszczem.
Motocykl zündapp był niesforny i zarzucał nieco na śliskiej nawierzchni Markischestrasse. Kapitan opanował go szybciej niż swoje myśli. Te też wróciły do normy właściwej jego wiekowi. Eberhard Mock zdusił w końcu demona i poczuł nieokreślony smutek, spowodowany nie wyrzutami sumienia, które mówiłyby mu: „Stary lubieżniku, przed tobą błagalnie klęczała nieszczęśliwa kobieta, a ty roiłeś sobie dziką z nią rozpustę, ta nieszczęśliwa kobieta prosiła cię o znalezienie mordercy najbliższej jej istoty, a ty zgodziłeś się, wyobrażając sobie, że rozpusta będzie podziękowaniem z jej strony”.
Głos sumienia wcale nie szeptał Mockowi: „Ty kanalio, już w momencie składania obietnicy wiedziałeś, że jej nie dotrzymasz – jak zwykle, jak zwykle.” Głos sumienia mówił zupełnie coś innego.
Na Freiburgerstrasse niebo chlusnęło bombami. W kamienicy, w której znajdowała się doskonale znana Mockowi agencja detektywistyczna Theodora Borka, wybuchł gaz i rozsadził żebra domu. Okna pękły, a na baku motocykla, za którym ukrył się kapitan, rozprysnęło się szkło i drzazgi z okien, tworząc swoistą ostrą mgiełkę.
Kamienica zawalała się powoli i majestatycznie, rury syczały i pluły wokół wodą, kafle w piecach odrywały się od swoich fug, sprężyny przebijały powierzchnię tapczanów, kominy strzelały sadzą, a kurz podnosił się z ziemi białymi i czarnymi smugami.
Mock wskoczył na motocykl i smagany po piętach ułamkami cegieł ruszył prosto w stronę więzienia i nowego gmachu Prezydium Policji.
Skacząc przez tory tramwajowe obok gmachu sądu, nie odczuwał już najmniejszych wyrzutów sumienia. Pojawiły się one jednak znowu, kiedy ruszył szybko w stronę Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych. Koło neoklasycystycznego gmachu zatrzymał zündappa pod młodymi kasztanami, których bezlistnymi gałęźmi szarpał porywisty wiatr.
Postanowił przeczekać deszcz, który właśnie przybrał na sile. Podprowadził motocykl pod schody i sam ukrył się w podcieniach muzeum. Przywarł plecami do drzwi i wbrew zaleceniom obrony przeciwlotniczej zapalił papierosa. Tytoniowy dym zaciemnił płuca i rozjaśnił umysł. Mock potrafił już zdefiniować swój smutek i niepokój.
Nie były to wyrzuty sumienia człowieka zacnego, który zamienił się w starego pożądliwego satyra, ani wyrzuty sumienia męża honoru przekształcającego się w oszusta, który składa obietnice równie łatwo, jak je łamie. Były to wyrzuty sumienia policjanta, któremu kilkakrotnie zdarzyło się niewinnego człowieka uznać za mordercę.
Głos sumienia był skrzeczący i zrzędliwy jak głos jego nieżyjącego już długoletniego szefa, Heinricha Mühlhausa. Stary policjant Mock słuchał tego głosu i czuł – mimo przenikliwego zimna – rumieńce wstydu. Głos ten śmiał się szyderczo: „Ejże, gwiazdo policji, wspaniały gończy psie, który nie porzucasz nawet najlżejszego tropu, czyżbyś stracił węch na starość? Czy naprawdę myślisz, stary idioto, że Bertę Flogner zgwałcili Ruscy? Cekiny na mundurze wskazują niby na Ruskich, tak? Dziwni by to byli Ruscy, którzy ogołocili mieszkanie von Mogmitzów, natomiast oszczędzili meble i maszynę do szycia krawca Ubera! A kto zawiadomił twojego brata Franza o jakiejś tajemnicy mieszkania von Mogmitzów?
Czy to był też jakiś Rusek, którego ruszyło sumienie? Rusek, który zgwałcił, wbił w dziewczynę butelkę, a potem napisał list do Franza? Rusek, który znał sprawę twojego bratanka Erwina sprzed prawie dwudziestu lat Możesz mi wmówić wszystko, ale nie to, że Bertę Flogner zgwałcili Ruscy!”
Mocka paliły ze wstydu już nie tylko policzki, paliło go całe ciało. Odwrócił się do drzwi muzeum i uderzył w nie z całej siły.
Huk, który usłyszał w pustej przestrzeni gmachu, nie uspokoił go.
Zaczął walić w odrzwia obiema rękami, a wraz z narastaniem bólu pięści i nadgarstków wygasał płomień wstydu. Czuł, że zwycięża kolejnego dziś demona. Oparł twarz o drzwi i triumfował w myślach nad kolejną bestią.
Wtedy stracił równowagę i wpadł do muzeum prosto pod nogi wystraszonego kustosza, który właściwie zareagował na dobijanie się do drzwi.
Muzealnik Erich Klamke patrzył ze zdziwieniem, jak oficer w skórzanym płaszczu motocyklowym podnosi się z posadzki i mówi do niego z uśmiechem:
– Czy pan wie, że Bertę Flogner zgwałcili i zamordowali Ruscy? To byli Ruscy! Na pewno Ruscy!
– Pomódlmy się za jej duszę – odparł stary kustosz, a z jego oblicza nie schodził wyraz bezgranicznego zdziwienia.
BRESLAU, SOBOTA 17 MARCA 1945 ROKU,
DRUGA W NOCY
Leżeli w ciszy i w absolutnej ciemności.
Przez czarny papier w oknach nie przenikała najlżejsza nawet poświata.
Szyby nie drżały, podłoga nie wibrowała, w mieście Breslau panował nocny spokój.
O oblężeniu przypominała jedynie lekka woń spalenizny, która wciskała się przez okienne szpary.
– Jakże się cieszę, Ebi, że podjąłeś w końcu decyzję, o którą tak długo cię prosiłam – szepnęła Karen i przytuliła się do męża nagim ciepłym ciałem. – Jestem pewna, że nam się uda. To świetny plan. Odlecieć stąd jako ranni.
– Wiesz, Karen. – Mock objął żonę za szyję i położył jej głowę na swojej piersi. Wiedział, jak bardzo zawsze lubiła dotyk jego szorstkich włosów.
W ciemności kryła się siwizna, otyłość, poparzenia i rozstępy ich ciał, ciemność była błogosławieństwem dla celebracji, jakiej dziś oddali się z pasją małżonkowie Mock.
– Jestem uparty i nie wie leci zawsze mówiłem o swojej pracy, prawda?