— Гэта будзе складана, — пачуўся адказ. — Дый часопіса «Назад» больш няма. Хапіла і аднаго нумара. Пакладзены канец гэтаму бруду! І так панасміхаліся з вялікіх ідэй, якія хвалююць сэрца кожнага сумленнага чалавека. І, нарэшце, нашы бацькі маюць рацыю, калі гавораць, што нельга дасягнуць поспеху ў літаратуры, зневажаючы рэвалюцыю. А нам таксама хочацца, каб і пра нас сказалі, што мы — маладыя пісьменнікі вялікага сэрца і шчырай душы. Так што скончана з нашым «Назад» раз і назаўсёды.
— Ну, гэта мы яшчэ пабачым! — сказаў Мартэн. — Я адзін буду выдаваць «Назад»!
— А на якія грошы?
Мартэн запнуўся. Ён увесь час думаў толькі пра змест часопіса і ніколі не цікавіўся матэрыяльным бокам справы. Сынкі заўважылі яго разгубленасць і задаволена пачалі скаліць зубы.. Жынэта вырашыла, што гэта ўжо занадта. Яна пацалавала Мартэна і, павярнуўшыся да пяцёркі, адсекла:
— Грошы мы знойдзем! А вашых нам не трэба! Вы — бяздарныя выскачкі! Вы — пачвары! Ідзіце дадому, і няхай вашы таткі мільярдэры дадуць вам блаславенне!
— Але ж мы дзейнічаем у імя народа, — паспрабавалі пярэчыць сынкі.
— Даволі! У майго любага і ў мяне шмат працы. Марш адгэтуль!
Сынкі былі абражаны ўжо тым, што яна бессаромна, пры іх, пацалавала Мартэна, а яе апошнія нахабныя словы зусім вывелі іх з цярпення.
— Мы ў сябе дома, бо мы плацім за памяшканне, газ і электрычнасць. Так што самі вымятайцеся адсюль і рабіце свой часопіс у іншым месцы!
З болем у сэрцы Мартэн і Жынэта мусілі пакінуць рэдакцыю.
Пасля гэтай расправы сынкі вярнуліся да бацькоў і сціпла расказалі пра тое, што яны толькі што зрабілі масам. Адначасова яны пакляліся быць вернымі справе рэвалюцыйнай будучыні. Да глыбіні душы расчуленыя таты адразу давялі кішэнныя выдаткі сваіх дзетак да васьмісот пяцідзесяці тысяч франкаў на месяц.
Між тым становішча Жынэты і Мартэна было вельмі хісткае. Без падтрымкі, амаль без грошай, ім заставалася спадзявацца толькі на сябе. Праўда, Мартэна гэта зусім не хвалявала. Ён усё думаў пра свой вялікі артыкул, над якім яшчэ трэба было працаваць і працаваць. На шчасце, Жынэта была больш практычная. За тыя некалькі соцень, што ў іх яшчэ заставаліся, яна купіла білет нацыянальнай латарэі і назаўтра ж стала ўладальніцай пяці мільёнаў франкаў. Шчаслівы Мартэн цяпер быў упэўнены, што другі нумар часопіса ўбачыць свет. Але Жынэта думала інакш: абгрунтавана і доказна яна пераканала Мартэна, што пяць мільёнаў — гэта дробязь, і перш чым укладваць значныя сродкі ў такую няпэўную справу, як часопіс,трэба стварыць мацнейшую платформу. І абое заняліся камерцыяй. Спецыялізаваліся на ангельскіх шпільках. Па праўдзе кажучы, Мартэну гэта не надта падабалася, але памалу ён адчуў смак у гэтай справе і ўкладваў у яе ўвесь свой інтэлектуальны запал.
На сённяшні дзень Мартэн і Жынэта — людзі з добрым дастаткам. І, як прадчувала Жынэта, у Мартэна няма ніякага жадання зноў вяртацца да выдання часопіса «Назад». Цяпер Мартэн — за народ, за абяздоленых і, як усе, — рэвалюцыянер. Ён памірыўся з сынкамі мільярдэраў і разам з імі жартуе з лёсу часопіса-нябожчыка. У Мартэна цудоўныя адносіны з палітычнымі коламі. А нядаўна ён купіў сабе новы амерыканскі аўтамабіль за мільён чатырыста тысяч франкаў. І тым не менш Мартэн — чалавек ненадзейны. Даволі часта пасля званых абедаў ці кактэйляў у найлепшых дамах Парыжа ён з гумарам усклікае: «Каб ведалі яны, як я стаўлюся да іх рэвалюцыі!» Ён злосна смяецца, а ў вачах загараецца распусны агеньчык.
Я добра ведаю Мартэна і з нейкай трывогай пытаюся ў сябе, ці не ўчыніць гэты чалавек калі-небудзь спектакля, дзе багацей публічна раскажа пра свае сапраўдныя адносіны да народа. Уявіць гэта цяжка, але...