§42. (Rilatoj inter Substantivo, Adjektivo kaj Verbo)
Oni vidis (§15), ke la Adjektivo kaj la Verbo estas formoj simetriaj kompare al Substantivo: reĝ, reĝ'a, reĝ'ec'o; reĝ, reĝ'i, reĝ'ad'o. Oni povas diri, ke Substantivo estas la ‹substanco›, la ‹korpo› de la parolo, dum Adjektivo kaj Verbo estas kvazaŭ la du flugiloj, kiuj donas vivon al tiu korpo per aldono de ‹kvalito› kaj ‹ago›.
Oni povas transiri senpere de Substantivo al Adjektivo, aŭ reciproke: reĝ, reĝ'a; bel, bel'o; ankaŭ, de Substantivo al Verbo, aŭ reciproke: reĝ, reĝ'i; konstru, konstru'o. Sed de Adjektivo al Verbo la transiro ne estas senpera, ĉar oni devas montri, ĉu la transiro okazas en senco aktiva, aŭ en senco pasiva.
Por iri de Verbo al Adjektivo, oni uzas do la du sufiksojn participajn: konstru'ant'a, konstru'at'a[27]; kontraŭe por iri de Adjektivo al Verbo oni uzas la du verbajn sufiksojn (ig, iĝ): bel'ig'i, bel'iĝ'i, kaj tio klarigas, kial la sufiksoj ig, iĝ estas inversaj je la sufiksoj at, ant.
Resume, oni povas montri la rilatojn inter Substantivo, Adjektivo kaj Verbo per la jena figuraĵo:
§43. (Diferenco inter „signifo“ kaj „senco“)
Signifo estas io absoluta, dum senco estas io relativa, diversa aspekto de la sama signifo. Oni parolas ekzemple pri ‹senco konkreta› kaj ‹senco abstrakta›, ‹senco speciala› kaj ‹senco ĝenerala›, ‹senco propra› kaj ‹senco figura›, ‹senco aktiva kaj senco pasiva›, ktp. Kiel ni jam diris (§22): la signifon de vorto fiksas la vorto mem, sed ĝian sencon fiksas la kunteksto.
§44. (La ĉefa problemo de vortteorio)
Neniu iam dubis pri la signifo de vortoj kiel homo, tablo, blua, skribi, sed pri la signifo de la vorto blu'o (substantivigo de adjektivo) aŭ de la vorto skrib'o (substantivigo de verbo) oni multe, tre multe diskutis.
Tamen, ekzistas nenia diferenco inter analizo de vorto homo kaj tiu de vortoj bluo aŭ skribo.
1. Analizo de homo. Laŭ zoologia vidpunkto, ‹homo› estas ‹dupiedulo› aŭ, se oni preferas, ‹vertebrulo›; kaj tio signifas, ke ‹ĉiuj homoj estas vertebruloj›, aŭ ke la ideo ‹vertebrul› estas entenata en la ideo ‹hom›. Simile, la ideo ‹vertebrul› entenas la pli ĝeneralan ideon de ‹ul'o›, ĉar ĉiuj vertebruloj estas uloj; siavice, ĉiuj ‹ul'oj› estas ‹aĵ'oj›, ‹konkretaĵ'oj›; kaj fine, ĉiuj ‹konkretaĵ'oj› estas ‹oj›, t.e. ‹ekzistaĵ'oj› (en plej ĝenerala senco, konkreta aŭ abstrakta).
De tio sekvas, ke la vorto homo, kvankam unusignifa, estas diverssenca laŭ la kategorio al kiu oni ĝin komparas. Radiko hom entenas la ideojn: hom(vertebrul)(ul)(konkretaĵ)(o), la vorto homo povas do havi la pli kaj pli ĝeneralajn sencojn: hom'o = ‹vertebrulo hom›, hom'o = ‹ulo hom›, hom'o = ‹konkretaĵo hom›, kaj fine: hom'o = ‹o hom›, ‹ekzistaĵo hom›, en plej ĝenerala senco, (konkreta, kaj abstrakta); do, la vorto hom'o havas ne nur diversajn sencojn konkretajn, sed en ĝia plej ĝenerala senco ĝi eĉ tuŝas la sencon abstraktan (homeco). Kaj tio klarigas, kial ideo per si mem konkreta povas per la kunteksto akiri kelkafoje sencon abstraktan.
2. Analizo de bluo. Tiu analizo estas tute simila al la analizo de homo. La ideo ‹blu› entenas ideon de ‹koloro›; la ideo ‹kolor› entenas ideon de ‹ec'o›; la ideo ‹ec'o› entenas ideon de ‹abstrakt'o›; kaj fine, la ideo ‹abstrakt'o› entenas la ideon ‹o› en ĝia plej ĝenerala senco (‹ekzistaĵo› abstrakta aŭ konkreta). La vorto blu'o estas do analizebla jene: blu(kolor)(ec)(abstrakt)(o), kaj sekve, tiu vorto havas la pli kaj pli ĝeneralajn sencojn: blu'o = ‹koloro blu›, blu'o = ‹eco blu›, blu'o = ‹abstrakto blu›, kaj blu'o = ‹o blu›, ‹ekzistaĵo blu› (abstrakta aŭ konkreta). Do la vorto bluo, kvankam unusignifa, havas diversajn sencojn abstraktajn, kaj en ĝia plej ĝenerala senco ĝi eĉ tuŝas al la senco konkreta (bluaĵo). Tio klarigas, kial ideo per si mem abstrakta povas per la kunteksto akiri kelkafoje sencon konkretan.
3. Analizo de skribo. Tiu analizo ankaŭ estas simila al la antaŭaj. La ideo ‹skrib› entenas ideon de ‹ag'o›, la ideo ‹ag'o› entenas ideon de ‹abstrakt'o›, kaj fine la ideo ‹abstrakt'o› entenas la ideon ‹o› (‹ekzistaĵo› abstrakta aŭ konkreta). La vorto skrib'o estas do analizebla jene: skrib(ag)(abstrakt)(o), kaj sekve tiu vorto povas havi la pli kaj pli ĝeneralajn sencojn: skrib'o = ‹ago skrib›, skrib'o = ‹abstrakto skrib›, kaj skrib'o = ‹o skrib›, ‹ekzistaĵo skrib› (abstrakta aŭ konkreta). Do, la vorto skribo, kvankam unusignifa, havas diversajn sencojn abstraktajn, kaj en ĝia plej ĝenerala senco ĝi eĉ tuŝas al la senco konkreta (skribaĵo), t.e. al la konkreta rezulto de la ago.
Rimarko. Kiam oni volas fari diferencon inter la diversaj sencoj de la vorto, oni povas uzi la pleonasmajn formojn blukoloro, blueco, skribado ktp, sed tion oni ne faru sennecese (principo de sufiĉo).
[27]
Estas vere, ke la adjektivo konstru'a ekzistas (vidu §16), sed tian adjektivon oni povas uzi nur, se la ideo de aktiveco aŭ de pasiveco estas memevidenta aŭ sufiĉe elvokata de la kunteksto.