Rimarko 1. La verba ideo estas ankaŭ esprimebla per finaĵo i. Sekve, sufikso ad ankaŭ estas sinonimo de finaĵo i. Oni povas do teorie skribi: reĝ'ad'o = reĝ'i'o, kaj tiu egalaĵo montras, ke la vorto reĝado estas simpla substantivigo de la verbo reĝi, same kiel skrib'o estas substantivigo de la verbo skrib.[13]
Rimarko 2. Kvankam ĉiuj radikoj verbaj entenas en si mem ideon de ‹ad'o›, oni tamen povas uzi sufikson ad post radiko verba, ĉar pleonasmoj ĉiam estas permesataj por plifortigi la ideon (reg. 4ª), aŭ por montri nuancojn de senco (ekz.: ‹Li kantas tre belan kanton. — La kantado estas agrabla okupo›). Efektive, en radiko kant sin kaŝas ideo ‹ag'a›, ideo ‹verba›, sed ne ‹tempa›; do, kanto povas rilati tiel bone al ago pasinta (rezulto de ago) kiel al ago nuna.
Kiam do oni volas diferencigi la agon mem de ĝia rezulto, oni plifortigas la ideon de ‹ago daŭranta› per ripeto de la ideo ‹ad›. Ekzemple: fend'o = ‹rezulto de ago fend›, t.e. ‹la aro da impresoj, kiuj rezultas de la ago fend› dum fend'ad'o montras la agon mem konsideratan dum ĝia daŭro. Tamen, oni ne devas sennecese uzi sufikson ad post radiko verba (principo de sufiĉo), ĉar plej ofte la ago ne estas distingebla de ĝia rezulto.
Oni povas tie ĉi ankaŭ rimarki, ke ideo de ‹ag'o› estas ideo ‹abstrakt'a›, do en radiko verba kiel skrib sin kaŝas la ideoj skrib(ag)(abstrakt); kaj sekve oni havas: skrib'o = ‹ago skrib› aŭ ‹abstrakto skrib›, kiel oni havas pom'o = ‹frukto pom› aŭ ‹aĵo pom›.
Rimarko 3. La lastaj du paragrafoj montras, ke la adjektiva ideo (a, ec) kaj la verba ideo (i, ad) estas simetriaj rilate al la substantiva (o, aĵ, ul). Ekzemple, de la substantivo reĝ(o) oni formas per adjektivigo la vortfamilion: reĝ, reĝ'a, reĝ'a'o = reĝ'ec'o, kaj per verbigo la familion: reĝ, reĝ'i, reĝ'i'o = reĝ'ad'o.
§16. (Verbo-adjektivoj)
Lakto estas pli nutra ol vino. — El via buŝo eliros aŭ floro aŭ multekosta ŝtono. — Post infekta malsano oni bruligas la vestojn de la malsanulo. — Kia ĝoja festo! — Li estas hodiaŭ en kolera humoro. — Ligno estas bona brula materialo.
Verbo-adjektivo, kiel nutr'a konsistas el du partoj: la parto verba (nutr), kiu entenas ideon ‹i›, kaj la parto adjektiva (a), kiu entenas ideon ‹ec'an› aŭ ‹rilat'an›. Sekve, nutr'a = nutr(i)'(ec)a = ‹kiu havas econ nutri›. Se la verbo estas neŭtra, ĝi entenas ideon de ‹stat'o›: koler'a = koler(stat)'a = ‹kiu estas en stato koler›.
Oni vidas, ke ne ekzistas granda diferenco inter nutr'a kaj nutr'ant'a, koler'a kaj koler'ant'a, ktp. Tamen oni povas fari du rimarkojn: en la formoj nutranta, koleranta ktp, la ĉefa ideo estas la ideo de ago, aŭ stato (ideo ‹tempa› alportita de sufikso ant), dum en la formoj nutra, kolera la ĉefa ideo estas la adjektiva ideo de ‹ec'o› (ideo netempa); ekzemple, oni povas diri: ‹tiun ĉi jaron nia aga komitato estis tute ne aganta›. Oni devas ankaŭ atenti, ke en verbo-adjektivoj, la verbo povas esti prenata en senco aktiva, aŭ en senco pasiva; ekzemple: suspekt'a signifas suspekt'at'a, kaj ne suspekt'ant'a.
Do, verbo-adjektivon oni povas uzi nur se la aktiveco aŭ pasiveco de la verbo estas jam evidenta per si mem (aŭ per la kunteksto).
§17. (Sufiksoj em, ind, ebl)
Lia edzino estas tre laborema kaj ŝparema, sed ŝi estas ankaŭ tre babilema kaj kriema. — Li estas homo nekredinda. — Via ago estas tre laŭdinda. — Ŝtalo estas fleksebla. — Vitro estas rompebla kaj travidebla.
La signifo de la verbo-adjektivoj estas iom malpreciza, sed ekzistas en Esperanto tri adjektivaj sufiksoj (em, ind, ebl), kiuj estas uzataj speciale kun verbaj radikoj, kaj tiuj sufiksoj povas, kiam necese, precizigi la signifon de la verboadjektivoj. Ekzemple, anstataŭ diri: ‹Lia edzino estas tre ŝpara›, Zamenhof uzis la pli precizan formon ‹ŝparema›, kaj laŭ reg. 10ª oni havas: ŝpar'ema = ŝpar(i)'ema = ‹ema ŝpar(i)›.
La sufiksoj ind kaj ebl havas similan celon, sed ili donas al la verba radiko sencon pasivan. Do: kred'inda = ‹inda esti kredata› (kaj ne: ‹inda kredi›); fleks'ebla = ‹ebla esti fleksata›, aŭ ‹kiu povas esti fleksata›. Tiujn sufiksojn oni povas uzi nur kun verboj aktivaj, ĉar verboj neŭtraj ne posedas formon pasivan. Do, oni ne diru brul'ebla sed brulig'ebla.
§18. (Pri regulo 12ª)
Vortoj kunmetitaj estas kreataj per simpla kunligado de vortoj. Ekzemploj: skribtablo, aŭ skribotablo (= tablo, sur kiu oni skribas); internacia (= kiu estas inter diversaj nacioj); tutmonda (= de la tuta mondo); unutaga (= kiu daŭras unu tagon); unuataga (= kiu estas en la unua tago); vaporŝipo (= ŝipo, kiu sin movas per vaporo); matenmanĝi, tagmanĝi, vespermanĝi; abonpago (= pago por la abono).
Oni vidas, ke la ideoj kaŝitaj inter la du partoj de vorto kunmetita estas tre diversaj; tamen, laŭ reg. 12ª oni povas traduki ilin per la ĝenerala esprimo ‹karakterizata per›. Ekzemple, en radiko skrib ekzistas la verba ideo de ‹ag'o›, do: skrib'tablo = skrib(ag)'tablo = ‹tablo (karakterizata per) ago skrib›.
Oni povas ankaŭ uzi, anstataŭ la esprimo ‹karakterizata per›, la prepozicion ‹je›, ĉar tiu vorteto esprimas nur ĝeneralan ideon de rilato. Ekzemple: herbo'riĉa = ‹riĉa (je) herbo›.
Fine, oni rimarku, ke en kunmetita vorto la unua parto de la vorto kvalitigas, specigas la ideon esprimitan de la dua parto. Do, oni povas ankaŭ diri, ke inter la du partoj de la analizata vorto sin kaŝas ideo ‹adjektiva› aŭ ‹adverba›. Ekzemple: maten'manĝo = maten'(a)'manĝo = ‹manĝo maten'a›, aŭ ‹matentemp'a› (ĉar la ideo ‹temp› ekzistas en radiko maten). Simile: maten'manĝi = maten'(e)'manĝi = ‹manĝi maten'e, matentemp'e›.
§19. (Sekvo)
Malfeliĉo ofte kunigas la homojn. — Mi ĝin tuj redonis al li. — Kie estas la tranĉiloj? — La angla reĝo vidinte ĝibulon…[14] — Por kroni tiujn ĉi dek ok jarojn…[15]
La reg. 12ª estas aplikebla ne nur al radikoj, sed ankaŭ al prefiksoj, sufiksoj, kaj eĉ al finaĵoj, ĉar tiuj ĉi ankaŭ estas memstaraj vortoj (reg. 3ª). Ekzemple: re'dono = re'(a)'dono = ‹dono re'a›; re'doni = re'(e)'doni = ‹doni re'e›; tranĉ'ilo = tranĉ'(a)'ilo = ‹ilo tranĉ'a›, aŭ per la alia metodo: ‹ilo (karakterizata per) ago tranĉ›; simile: ĝib'ulo = ‹ulo ĝib'a›, aŭ ‹ulo (karakterizata per) aĵo ĝib›. Fine kron'i = ‹i kron›, nu: i = (ag)i = ‹fari agon›, kaj kron = kron(aĵ)(o) = ‹aĵo kron›; do: kron'i = ‹fari agon (karakterizatan per) aĵo kron›.
[13]
Komparu la vortfamiliojn: skrib, skrib'o (Fr. flor, flor'i, flor'i'o (Fr.