Новікава (паморшчылася). Дык гэта вы пісалі…
Рыгор. Я сігналізаваў — і ў раён, і ў вобласць… А як жа! Мы з вамі — адну вялікую справу… Калісьці мой бацька і больш бедных раскулачваў! Часам глядзіш і думаеш — навошта рэвалюцыю рабілі? Каб вось гэтак багацелі?!
Новікава. А няўжо для таго, каб зямлю ператвараць у пустку? (Кіўнула на яго падворак.)
Ляшчук. Загнуў, Рыгор, загнуў!
Рыгор. Рыба гніе з галавы — няправільны курс у старшыні! Велічную грандыёзную Харчовую праграму ён зразумеў вельмі аднабакова. Патурае гаспадарам! Самым літаральным чынам!
Ляшчук (усміхнуўся). А ты — не гаспадар?
Рыгор. Не! Лепш на паляванне… Прырода, прастор… Кніжку пачытаю. Або каму заяву… Почырк прыгожы. Тры вёскі абслугоўваю! На грамадскіх, так сказаць, асновах.
Ляшчук (усміхнуўся). Пісьменнік?
Рыгор. На сходзе ўчора ледзь не з’елі… Шмат ведаю!
Ляшчук. Рыгор, правядзі нас да Кацярыны.
Рыгор. Я — да гэтых куркулёў? Ну не!
Ляшчук. Рыхтуйся і сёння выступіць.
Рыгор кіўнуў, адыходзіць.
Новікава. Калі я бачу дужага мужыка і запушчаны дом…
Ляшчук. Падленьваецца, але мысліць правільна.
Новікава. Калі падленьваецца, то мысліць няправільна. Сімпатычныя домікі!
Ляшчук. Ах, калі б так інтэнсіўна расла грамадская вытворчасць! Мне здаецца, наша прапаганда занадта захапілася асабістымі гаспадаркамі. Гляджу тэлевізар — настаўнік выгадаваў 900 гусей! Ах, як міла!.. Браткі, а дзе ён узяў час?! Не хацеў бы я, каб мой сын у яго вучыўся…
Новікава. Прыгожая карова, праўда?
Ляшчук. Кіньце, Алена Мікалаеўна! Кароўка — агрэгат па перапрацоўцы кармоў у малако і мяса, дае таксама скуру і гной… (Нечакана.) А ведаеце, гэта сукенка вам да твару!
Новікава. А ведаеце, было б нядрэнна, каб гэта вы гаварылі і жонцы.
Ляшчук (нявесела ўздыхнуў). Жонка, як сказана ў класіка, ёсць жонка. Алена Мікалаеўна, заўтра і ў мяне дзень нараджэння.
Новікава. Шкада, што ў нас не працуеце, — хоць бы вымову ўляпілі!
Ляшчук. Алена Мікалаеўна, вам трэба адпачыць. Тут ёсць цудоўны куток, ля ракі… Швейцарыя! Вазьміце дачку, мужа, наладзім свята… Га?
Новікава. Пасля таго, як перайшлі ў вобласць, вы сталі… больш упэўненым.
Ляшчук (рассмяяўся). Больш нахабным? А вам да твару, калі вы злуяцеся!
Новікава. Хопіць, Сяргей Міхайлавіч, пакінем гэтыя гульні.
Падыходзяць Бондар і Таня.
Бондар. Як скрозь зямлю праваліўся! Дзе толькі ні шукалі.
Ляшчук. Дарэмна старшыня ігнаруе сакратара райкома!
Таня (Новікавай). Калі ласка, мама просіць вас на абед.
Новікава. Дзякуй. (Паглядзела на Лешчука.)
Ляшчук. Ну што ж, да Кацярыны, лепшай даяркі — ахвотна! Дарэчы, заўзятая прыхільніца Зязюлі!
Новікава. Што ж, пойдзем. Заадно паназіраем тэндэнцыі.
Карціна восьмая
Новікава і Ляшчук заходзяць у двор. Побач мычыць карова, павіскваюць кабанчыкі, кудахтаюць куры. Госці вітаюцца з Кацярынай, галавой сям’і, з яе бацькам Антонавічам.
Ляшчук. Прывітанне, Антонавіч! Моцна жывеш!
Поціск рук.
Антонавіч (паклаў фуганак). У чалавеку закладзена — гняздо віць з любоўю.
Ляшчук. Знаёмцеся, Алена Мікалаеўна, лепшы цясляр, у яго залатыя рукі!
Новікава. А як вам плацяць?
Антонавіч. Да Зязюлі кіраўнікі рабілі выгляд, што плацілі. Калгаснікі рабілі выгляд, што працавалі. Толькі пры ім усё стала на свае месцы: колькі заробіш, столькі атрымаеш.
Новікава. Вам сотак хапае?
Антонавіч. Калі быў маладзейшы, казаў: «Іванавіч, давай зямлі. Да гектара». Пабаяўся. А я б паказаў, што на ёй можна…
Новікава. Бярыце!
Антонавіч (усміхнуўся). Сёння я ўжо не хачу. Каб пайсці на гэтую катаргу, я павінен бачыць вялікую мэту. Зараблю дзесяць тысяч, дваццаць… А куды? Машына ёсць…
Ляшчук (аглядаецца). Так, расце ў цябе ўсё… Мусіць, словы чароўныя ведаеш?