Антонавіч. Быў я той восенню на радзіме, па дакументы ездзіў… Гляджу, забілі кабана, сала і мяса ўзялі, а астатняе — у яму. Закапалі… «Што вы робіце?» — «Ды ну, будзем важдацца…»
Кацярына (уздыхнула). Адвучылі людзей гаспадарку весці.
Антонавіч. Раней, бывала, ідзе карова, кладзе ляпёшкі. Мужык — рукамі — бярэ гэтыя ляпёшкі і нясе на поле.
Кацярына. Бацька! За сталом…
Антонавіч. Пачакай. Выцер рукі пясочкам, травой і пайшоў. Вось як любілі зямлю!
Ляшчук. Кацярына, кажуць, у цябе тры свае каровы! Навошта?
Кацярына. Адкуль тры, Міхайлавіч? Адна старая, дзесяці цялят, другая маладзейшая, трох цялят, ну і цялушка. Малако здаём. Іванавіч сказаў: трымайце што хочаце, колькі хочаце, але лішняе здавайце ў калгас.
Ляшчук. Курэй многа?
Кацярына. А хто іх лічыў?
Ляшчук. Жывуць людзі!
Антонавіч. Міхайлавіч, я чуў, учора ты лаяў асабістыя гаспадаркі?
Ляшчук (з поўным ротам). Я супраць перагібаў. Калі б ты так працаваў і на калгасным полі… А?! Тады б і ў магазіне было!
Антонавіч. У магазіне падвялае. Яшчэ калі будзе… Як бы я ні працаваў у полі, вы потым недзе ўсё роўна дасцё прамашку — з транспартам або на захоўванні, і ўся мая праца… Вунь, у «Прагрэс» студэнты прыехалі, моркву ўбіраць. Так стараліся! А машыны — не прыйшлі! І ноччу ўся морква памерзла… Ты б бачыў, як горка плакалі студэнткі!
Ляшчук. Антонавіч, давай шчыра — ты адпрацаваў напружаны дзень у калгасе. Ці здужаеш яшчэ адну змену на сваёй гаспадарцы?
Кацярына. Ой, Міхайлавіч, калі ёсць інтарэс…
Ляшчук. Не веру! Прысядзібны ўчастак, дарагія мае, — гэта фактычна другі рабочы дзень. Або тут, або там прыйдзецца халтурыць. Але тут — сваё!
Кацярына. Ешце! Ешце! А то будзе, як на адным вяселлі: «Усё было, але не хапала аднаго — прымусу…»
Антонавіч. Вось скажы, Міхайлавіч. Адкуль у вас, кіраўнікоў, такая пашана да беднасці? Вы прывыклі — калі бедны, то святы, заўсёды мае рацыю. А бедны сёння — гэта гультай, балаболка або п’яніца… Рыгор табе бліжэй. Прызнайся!
Ляшчук. Складаныя пытанні задаеш, стары!
Антонавіч. Усё, што ты бачыш, сваімі рукамі, сумленна. А не адабраеш. І ты, дачка, так думаеш, па вачах бачу. Значыць, на словах вы быццам падтрымліваеце пастановы аб асабістых гаспадарках, а ў душы да іх ставіцеся насцярожана. Так?
Новікава (не адразу). Пасля вайны я была ў дзіцячым доме. Побач — вялізны сад. Аднойчы хлапчукі палезлі цераз плот, ірваць яблыкі. Гаспадар пагнаўся, кінуў палена — у галаву… Брата не стала.
Кацярына. Ай-яй-яй!
Новікава. На ўсё жыццё — паўгалодны дзіцячы дом і сытае багацце за высокім плотам…
Кацярына. Ешце! Бацька, налівай!
Новікава. Досыць! Скажыце, за што людзі любяць Зязюлю?
Кацярына. Ён нас паважае.
Новікава. Паважае?
Кацярына. Я так сама сабе думаю, ды я не пра тое, што ён для нас шмат робіць — другія старшыні таксама… А ў душэўным разуменні! Таму, калі Іванавіч папросіць, любы для яго ўсё зробіць!
Антонавіч. Іванавіч моцны ў аўтарыцеце! Не проста вам будзе яго зваліць!
Кацярына. Дачушка, а чаго яго здымаць? Да Іванавіча — жабракамі хадзілі… Галынка!
Новікава (задуменна, уздыхнуўшы). Калгас можа даваць значна больш!
Увайшоў Міхась. Убачыўшы гасцей, разгубіўся.
Міхась. Добры дзень у хату.
Кацярына. Добры дзень, калі не жартуеш.
Міхась (гледзячы па баках). Да вас… мой… сабака не забягаў?
Антонавіч. Усю ноч пад акном хтосьці скуголіў, спаць не даваў.
Міхась. А, ну я пайду. Можа, ён на ферме?
Новікава. Куды падзеўся старшыня?
Міхась (адвёў вочы, паціснуў плячыма). Алена Мікалаеўна, паўплывайце на «Сельгастэхніку». Трактар пасля рамонту на дарозе разваліўся! Што гэта такое?!
Новікава. Прымем меры.
Кацярына. Паабедай з намі.
Міхась. Не, я пайду! (Пайшоў.)
Кацярына. Бацька! Вечна ўлезеш!
Антонавіч. Усю ноч пад акном песні галёкаў! Але зяцёк быў бы талковы!
Ляшчук. Дык у чым справа?
Кацярына. Таня наша з гонарам!
Ляшчук. Прыгажуня!
Антонавіч. Вырасла дзеўка.