Таіса. З Харытончыкам у мяне не атрымалася.
Новікава. Харытончык — ваш муж?!
Таіса. Раздражняла яго архіінтэлігентнасць — вельмі правільны, ніколі не пярэчыў… Як і вам, пэўна. Увесь асабісты час траціў на дысертацыю… Максімалісты — гэта цудоўна. Але як з імі жыць? Ці ёсць мера самааддачы чалавека грамадству?
Новікава. Ёсць такая мера — сумленне.
Таіса. Значыць, у мяне сумлення няма. Хоць на прыём да мяне вялікія чэргі. А да другога ўрача, актыўнага грамадскага работніка, чамусьці жадаючых мала…
Новікава. Дзіўна! Дапамагаючы аднаму, вы дзейнічаеце супраць другога.
Таіса. У свеце шмат дзіўнага. Людзі спадзяюцца, што вы разберацеся, дапаможаце Зязюлю… Калі не вы, дык хто ж! Ведаеце, я напісала ў абком.
Новікава. Няўжо вы думаеце, што мы пайшлі на гэты крок, не параіўшыся з абкомам? Пра грахі яго — таксама расказалі?
Таіса. А як жа. Дай Бог, каб у вас з мужам усё было о’кей.
Таіса паднялася і выйшла. Новікава сядзіць, глыбока задумаўшыся. Уваходзіць Бондар.
Новікава. Фёдар Лукіч, даўно памерла жонка Зязюлі?
Бондар. Гадоў шэсць, сем. Аднойчы выклікалі яго на нараду. Ёй нездаровілася. Не хацеў Зязюля ехаць. А Надзея — так звалі яе — гаворыць: «Не бойся, мне добра». Нарада зацягнулася, з машынай непаладкі… Адным словам, вярнуўся — яна ўжо…
Новікава. Да чаго мы дайшлі — з нарадамі… Пераацэньваем іх ролю! Чалавек у вялікай зале пасіўны.
Бондар. Да гэтага часу Зязюля не можа сабе гэтага… Зненавідзеў усе пасяджэнні! «Пакуль мы балбочам, дзесьці…» Мяне або намеснікаў пасылае. (Паўза. Дастаў люльку, але не закурыў.) Там, дзе часта мяняюць кіраўнікоў, Алена Мікалаеўна, толку няма.
Новікава. Не ад добрага жыцця мяняем.
Бондар. Часовы работнік не стане старацца… Думаеце, ён будзе гарэць творчымі пошукамі? Яго пазіцыя — трымаць вуха востра і нос па ветры. Мяне часам азадачвае, каго сёння ў раёне вылучаюць — тых, хто ўмее падпарадкоўвацца, выконваць указанні… А тых, хто сапраўды можа зрушыць справу, ініцыятыўных, але самастойных, адсоўваюць на другі план.
Новікава (з прыкрасцю). За Харытона Васільевіча вы яшчэ дзякуй скажаце!
Бондар. Большасць — за Зязюлю.
Новікава (памаўчала). Лёгка бегаеце! Цяжкі быў прыступ?
Бондар (спыніўся, перадыхнуў). Не было прыступу.
Новікава. Гэта як жа?
Бондар. Калі Вераб’ёў пазваніў… Я быў упэўнены — без парторга бюро не адбудзецца.
Новікава. Вы што — хлапчук?!
Бондар. Ведаю, што мяне чакае. Але дзеля ісціны… Інакш навошта партбілет?
Новікава. Здаецца, збіраецца на дождж?
Бондар. Павел Паўлавіч будзе на сходзе?
Новікава. Гэта важна?
Бондар. Неяк раёну ўручалі сцяг. Зязюлю папрасілі выступіць. Былі вельмі высокія госці, і Вераб’ёў сказаў: «Толькі ніякай крытыкі!» А Зязюля выступіў і адразу паставіў адзінаццаць пытанняў! Свята, вядома, было сапсавана. Вераб’ёву ўляцела.
Новікава (з іроніяй). Дык вось за што здымаюць Зязюлю!
Бондар. Не за гэта. Але калі шалі вагаюцца…
Новікава. У вас знойдзецца кава?
Бондар. Ага. А калі нізкі ціск, дык і траўка…
Новікава. Вы яшчэ і знахар?
Бондар. Што б я рабіў з маімі ранамі, калі б не травы?
Новікава. Ой, як мне не хочацца праводзіць сёння сход! (Памаўчаўшы.) Колькі разоў была ў Галынцы, і ўсё наскокам, наскокам… Куды ездзіць сакратар? У слабыя гаспадаркі, дзе развал.
Бондар. Я пакажу вам усё.
Новікава. Прабачце, люблю сама…
Карціна дзесятая
Круглага стала, вялікага, у вёсцы не знайшлося. Таму звычайныя сталы састаўлены літарай «П». Дымяць самавары. Народу сабралася багата. Бондар у цэнтры, побач Новікава, Ляшчук, Харытончык.
Урываецца задыханы Зязюля.
Зязюля. Прабачце! (Сеў з краю.) Добры дзень, Алена Мікалаеўна! Як даехалі? (Схапіў графін, наліў вады, прагна п’е.)
Бондар. Давайце пагутарым. Шчыра. Як гэта мы робім на праўленнях — думкі ўголас і толькі праўду.
Новікава. Нам хацелася б ведаць, па-першае, ці ўмееце вы заварваць чай. Па-другое, як вы ацэньваеце работу Зязюлі. І трэцяе — чаму вы адмовіліся ад будаўніцтва комплексу. Што гэта — звычайная сялянская асцярожнасць пры сустрэчы з новым або… (Яна пакаштавала чай, усміхнулася.) Смачна!