Стралец, які стаяў каля вакна, падышоў, узяў за плечы: "Сядзь", - а Гарымякін сказаў: "Глядзі ты: новы Купала. Вось што трэба ў энцыклапедыю запісаць. - І спытаў крыўдліва. - Чаму я, Соф’я Саламонаўна, не свой? Бо не паэт? Думаеце, у мяне такога не бывае?.."
Віктар сеў. Што гэта з ім? Стаміўся? Так, але гэта не толькі стома… Гэта нейкае адчуванне сябе не сабой, і ў сабе не сабой няўтульна, як сірацінец, цяжка, як хворы, пачуваешся. Трэба выходзіць з гэтага стану, трэба выходзіць, трэба сядаць і пісаць, бо толькі тады, калі пішаш, ты такі, які ёсць, што б пра цябе ні казалі, і што б ты сам пра сябе ні выдумляў.
У вакно ўляцеў верабей. Звычайны. Шэранькі. У пакоі кніжная паліца злева ад вакна была, на якой партрэт Купалы стаяў, - верабейка сеў на раму і паглядзеў на ўсіх. Не адзін Віктар, усе, мусіць, падумалі, што гэта нейкі знак. Каралевіч сказаў: "Знак нейкі… Купала любіў верабейкаў. Карміў іх…" - а верабейчык раптам кульнуўся з рамы на падлогу. Стралец, які каля вакна стаяў, падскочыў, падняў яго: мёртвы.
Паклаў на падваконне.
Застолле было разбуранае. Раскіданае, як купалаўскае гняздо. Маленькай птушкай. Адзін за адным усе зазбіраліся, раптам паўспамінаўшы, на ноч гледзячы, што ў іх не даробленыя нейкія важныя справы, а Масляк стаў каля дзвярэй: "Чакайце… Я не магу гэтага вераб’я проста ўзяць і выкінуць. Іншага б выкінуў, а гэтага, не ведаю, чаму, але не магу. Што мне рабіць з ім?.."
- Пахаваць трэба, - сказаў Каралевіч і павярнуўся да Віктара. - Ты ж на могілкі да Купалы збіраўся. Калі хочаш, я з табой. Пахаваем, хаўтуры справім. Да раніцы справімся.
- Раніцай мне ў ЦК. Так што без хаўтураў.
Каралевіч пачухаў патыліцу. Ён кожны раз чухаў яе, калі хацеў паказаць, што моцна задумаўся.
- Куды табе раніцай?.. У ЦК? Дык нармальна. З могілак у ЦК - нармальна. Зрэшты, як і наадварот.
XXXI
Купалу правялі не ў залу рэстарана "Арагві", а ў асобны кабінет над залай, сказалі: "Пожалуйста…" - і зачынілі дзверы.
Яму распавядалі ў Маскве пра жарты Берыі. Адзін з іх, рэдкі, для абраных: перад арыштам пабаляваць з арыштантам. І з балю - за краты. На допыты. У цемрадзь камеры.
Берыя любіў літаратуру. Асабліва гістарычную. Але, у адрозненне ад Мяркулава, сам не пісаў. Яму больш падабалася ствараць сюжэты ў жыцці, а не на паперы.
Хвілін дзесяць Купала стаяў каля дзвярэй, чакаючы, што яны адчыняцца, нехта ўвойдзе.
Ніхто не ўваходзіў.
Ён сеў на крэсла пры дзвярах, яму не хацелася ад іх адыходзіць.
Дзверы не адчыняліся.
Ён сам іх прыадчыніў. За імі стаялі двое. 3 абодвух бакоў. Не тыя, што яго прывезлі.
"Мне доўга чакаць?.." - спытаў ён.
Яму не адказалі. Быццам не пачулі. Глядзелі, як у пустэчу. Такія позіркі, пэўна, наўмысна выпрацоўваюцца. Пад імі пачуваешся, нібы цябе не існуе.
Ён зноў сеў.
Колькі яму сядзець?..
Насупраць дзвярэй, на тарцовай сцяне кабінета вісела карціна. Рака ў гарах. Мусібыць, Арагві.
Ён любіў Грузію. Штогод ездзіў туды. Тбілісі, Кутаісі, Мцхэце. Найчасцей у Цхалтуба. Там…