І так дачушку нашу я люблю!..
ЛЮБОЎ, выходзячы з каморы.
Што загадаеце, я тое і зраблю.
ГАННА
Сядзела б ты ў каморы!.. На вяроўцы
Цябе я не цягнула. Пакаёўцы
Што я магу ў вязніцы загадаць?..
ЛЮБОЎ
А я магла б не пакаёўкай стаць?
А вы, як пакаёўка, у каморы
Ці не маглі б тым часам пасядзець?
ГАННА
Ты нешта загаворваешся ў горы.
(Да Вітаўта.)
Пра што яна? Ты можаш зразумець?
ВІТАЎТ
Магу. Яна гатовая на смерць
За тое, каб пабыць. са мной... на тваім месцы.
ГАННА
Любоў, ты звар’яцела?..
(Да Вітаўта.)
Ці смяецца
Яна з мяне?..
(Да пакаёўкі.)
Ці нешта з галавой
Тваёй усё ж не так?..
(Сама да сябе)
Ці так?..
(Да Вітаўта.)
Ты, значыць, ляжаш з ёй,
А я ў каморы сяду?
(Да пакаёўкі.)
Ды крывёй
Ты захлынешся зараз тут, курвіна!..
ЛЮБОЎ
На тое ваша воля.
ВІТАЎТ
Ты нявінна?
ЛЮБОЎ
Нявінна, так.
ВІТАЎТ
І разумеет ты,
На што ідзеш?..
ГАННА
Ты, Вітаўт, не святы.
Я ведала. Але што так, пры мне!..
ЛЮБОЎ
Ды князь мяне і пальцам не кране.
АННА
Ты мне расказвай!.. Не кране мяне!
Кране!.. Але вунь цені на сцяне,
Як мы. І дзецям бацькі не стае.
ЛЮБОЎ
Шкада дзяцей мне.
ГАННА
Дзеці не твае!..
(Рашуча.)
Дык вось: кладзешся... голая ўстаеш.
Сваю апратку князю аддаеш,
А ён табе дае сваю апратку.
(Да Вітаўта.)
Я так сказала ўсё? Не зблытала парадку?..
(Ідзе ў камору.)
ЛЮБОЎ
Яна пераступіла праз сябе.
Цераз гардэчу ўсю. Праз рэўнасці завею.
Цераз усё, што ў ёй. Я праўда вар’яцею.
Вось як кахае, князь, яна цябе.
Даруй ты мне. я так кахаць не ўмею.
Але хачу. хоць як. але кахаць.
Ты можаш, князь, мяне пацалаваць,
Каб мне ў жыцці было з чым развітацца…
(Паўзмрок на сцэне… Стук у дзверы.)
ГОЛАС ПРОРЫ
Княгіня! Князь! Даволі! Час збірацца!
(Адчыняюцца дзверы.)
Выходзь, княгіня! Пакаёўка дзе?
ГАННА
Ідзе. А што ў цябе на барадзе?..
Ці муха, ці пчала ў цябе тут села?
Уджаліць зараз! Кыш ты!.. Паляцела…
(Выходзіць з пераапранутым Вітаўтам, дзверы зачыняюцца.)
ЛЮБОЎ адна.
Як дзіўна адчувае сябе цела.
Асобна ад мяне. Ці так, як я хацела,
Зрабіла я? Ці ўсё я так адчула?..
Калі ўсё толькі так, дык, пэўна, падманула
Сама сябе я. Калі гэты стан,
Які ўва мне, і ёсць усё, што Богам
Паслана можа быць, тады не так і многа
Бог можа нам паслаць. І калі больш нічога,
Калі ўсё гэта ўсё. то ўсё на свеце - зман.
Святло над сцэнай пагасла - і ні герояў на ёй, ні самой сцэны не стала. З хвіліну ўсе маўчалі.
- Цікава, - першым падаў голас рэжысёр пастаноўкі. Я сам не ведаў, іначай гэта ўяўляў… Як вам, Ганна Васільеўна? Вы задаволены?
Ганна сядзела, як каменная.
- Не магу зразумець, - сказала яна нарэшце. - Ганну разумею, а Любоў - не. - І павярнулася да Вензеля, у каторы раз перапытаўшы. - Хто вы, Назар Януаравіч? Хто вы такі?
Той усміхнуўся.
- Зараз, бадай, паштальён. Так, у нейкім сэнсе - паштальён. Лісты з мінуўшчыны дастаўляю. Вось і Віктару Паўлавічу, - дастаў ён канверт з кішэні, - прынёс. Каб не гадаў, чаму адзін з ягоных сяброў праз вас, Ганна Васільеўна, перад ім прабачаўся.
Ганна паднялася.
- Скуль нам ведаць, што сцэны, якія вы паказваеце, і лісты, якія прыносіце, не падробныя?
- А няхай Віктар Паўлавіч сам пабачыць, - падаў паштальён канверт Віктару. - І сам скажа: падробны ліст, ці не?
Віктар дастаў з канверта паперу. На ёй ягонай рукой быў напісаны тэкст ягонага выступу на з’ездзе. Тэкст, які ён пакінуў Кручы, каб той перадаў яго замежным журналістам. Тэкст, які ён не прамовіў, і пра які ніхто, апроч яго і Кручы, не ведаў.
Адкуль ён у Вензеля?..
- Што там? - спытала Ганна, але спытала, каб проста спытаць, яе зараз займала іншае. - Чаму яна так зрабіла? - глядела Ганна ў пустату, у цемрадзь, у якой зніклі, як іх і не было, героі адной з мільярдаў маленькіх чалавечых трагедый. - Дзеля чаго?
- Не магу сказаць, бо не ведаю, дарагая Ганна Васільеўна, - праводзіў іх уніз па нябачных прыступках нябачнай лесвіцы дырэктар антыкварнай крамы, ён жа дырэктар цырка, ён жа паштальён. - Меў надзею, што вы мне скажаце, але вось і вы... Зрэшты, калі вас гэтая гісторыя так моцна закранула, магу вярнуцца, пацікавіцца, - спыніўся ён ужо на выхадзе з замка. - Так, бадай, вярнуся, а вам шчаслівай дарогі ў Індыю!