— Папаўся, зладзюга!
Тое, што адбывалася потым, успрымалася як нейкі вусьцішны сон. Яму заехалі па шыі, павялі некуды ў бок Зарэчанскай вуліцы, потым стукнулі яшчэ раз, хоць ён і не супраціўляўся, і, узьняўшы за каршэнь у паветра, пасадзілі ў матацыклетны вазок. Ён паспрабаваў устаць, яму заехалі трэцім разам, з калашыньня штаноў выпала бутэлька, і ён, плюхнуўшыся на сядзеньне, суціх да часу, з галавою накрыўшыся каляным брызэнтам. Пасьля кухталёў увушшу натужліва зьвінела. Ён амаль нічога ня чуў, і здавалася, што паветра ў лёгкія паступае праз вушы. У вазку трэсла, ад выхлапной трубы перла задушлівым гарам, і на Івана ўжо на першых кілямэтрах дарогі найшло ачмурэньне...
... Яшчэ ў люльцы яго званітавала. Яму паляпалі па шчоках, пырснулі ў твар вады, пацягнулі, трымаючы пад пахі, па нейкім даўгім калідоры і неўзабаве, абклаўшы незласьлівымі мацюгамі, паклалі на жалезны ляжак. Ён удыхнуў халаднаватае, прапахлае прыбіральняй паветра, злавіў краем вуха нечы магутны храп, і суціх незварушна, разважаючы — што гэта было: жахлівы сон, ці хваравітае трызьненьне?
Раніцою яго абудзіў зычны голас:
— Мамедаў, на выхад!
У куце зарыпеў ложак, і той, каго клікалі Мамедавым, усхапіўся на ногі. Сукамэрнік памахаў у паветры рукамі, папрысядаў дзеля разьмінкі і пад незадаволеныя воклічы сяржанта, што стаяў ля ўваходу, выйшаў з камэры.
Іван павярнуўся на другі бок, пацёр зьнямелую шыю — спаць давялося на жалезнай сетцы, — і задумаўся.
«Што рабіць?» — думаў Іван, тупа пазіраючы на брудную сьценку. Ён шмат разоў паўтарыў у думках гэтае пытаньне, але адказу не знайшоў. Адлежаўшы правы бок, ён крутнуўся на правы і ў той жа міг пачуў незадаволены голас каўказца:
— Я патрабую начальніка! Што вы мяне да гэтага хлапчука водзіце?
Потым бразнула завала, і дзьверы з працяглым рыпам адчыніліся. Іван прыўзьняўся на локце, але замест шаргатлівых крокаў пачуў нешта зусім іншае.
— Ну як, званіў? — запытаўся каўказец зьнацку аціхлым голасам.
— Званіў. Ніхто не падымае, — адказалі з калідору, і каўказец, сказаўшы штосьці па—свойму, выцягнуў з кішэні нататнік.
— Пазвані па гэтым, — шапянуў ён, вырываючы аркушык, пасьля чаго дзьверы з бразгатам зачыніліся.
— Эй, ты хто? — выдыхнуў Мамедаў, толькі цяпер заўважыўшы, што ён у камэры не адзін.
— Бянько—оў, — адказаў Іван, ня ў сілах утаймаваць дрыготку ў голасе. У гэты момант ён згадаў Лёшкавы аповеды пра асобаў каўкаскай нацыянальнасьці, якія лютуюць у камэрах, і яму стала не па сабе.
— Што, зарэзаў каго? — запытаўся Мамедаў.
— Ды не... У краму залез, — прашаптаў Іван са свайго кута, намагаючыся не глядзець на каўкасца.
На радасьць Івану, сукамэрнік плюхнуўся на ложак, памаўчаў хвіліну, зь веданьнем справы запытаўся:
— Колькі ўзяў?
— Пя—аць! — усхліпнуў Іван, але пра тое, што ў пляшках было не віно, а ацэтон, прамаўчаў.
— Э—эх! Ці варта было з—за пяці штук рукі пэцкаць? — з запалам вымавіў каўказец і, аглушальна рыпнуўшы спружынамі, кульнуўся на бок.
І сапраўды — ці варта? Думка заварушылася, закружыла ў галаве. Іван уявіў, як роспачна будзе плакаць маці, пачуўшы пра ягоную бяду, і да таго ірэальнага плачу дадаўся зусім рэальны бразгат дзьвярэй.
— Эй ты, шкет! Выходзь! — загадаў, як адрэзаў, сяржант, і Йван, зваліўшыся з ложка, дробна затупаў да выхаду.
Габінэт, у які яго завялі, быў спрэс застаўлены сталамі ды сэйфамі, і за адным з тых сталоў сядзеў, гартаючы нейкія паперы, малады ружовашчокі лейтэнант. Убачыўшы затрыманага, лейтэнант склаў паперы ў стос, мяльком кіўнуў на крэсла, і Йван зразумеў, што гэта ён, ружовашчокі лейтэнант, злапаў яго каля крамы.
— Што, Гарашчэня, даскакаўся? — мэталёвым голасам прамовіў лейтэнант, калі пад Іванам рыпнула крэсла. — Смаркачы пад носам не абсохлі,а ўжо ў краму лезеш...
— Я не Гарашчэня, — выдыхнуў Іван, і ніжняя губа ягоная плаксіва затрэслася.