Маша ненавідзіць свой дом, ненавідзіць гэтую ўсыпаную шурпатым жужалем вуліцу і, калі хто пытаецца – дзе яна жыве? — дзяўчына заўсёды чырванее і, схіліўшы голаў, шапоча: — За лініяй.
На пераезьдзе, як заўсёды, стаіць таварняк. Хвост цягніка ня бачны – губляецца ў ружовай смузе, а сам цеплавоз гудзе недзе на станцыі. Ісьці на пераходны мост, вядома ж, неахвота, дый часу бракуе.
— Глядзі, не запэцкайся! — гукае Маша, пераскокваючы праз рэйкі. Мінулым разам, пралазячы пад вагонамі, Люська запэцкала паліто каланіцаю, і маці дала ім добрую прачуханку.
— А што... дзядуля хутка памрэ? — пытаецца Люська, даючы нырца пад вагоннае чэрава. — Пытаньне настолькі нечаканае, што Маша, пралазячы пад вагонам, спатыкаецца і б’ецца лобам аб нейкую жалезіну.
— Як памрэ? Што ты вярзеш!
— Учора лекарка прыходзіла. З мамаю на кухні размаўляла, а я падслухала. – Люська абабівае спадніцу, зладзеявата шморгае носам, чакаючы сястрыных дакораў – нельга ж падслухоўваць дарослыя размовы, але сястра маўчыць і, пацёршы насоўкаю лоб, пытаецца:
— Як у мяне... чыста?
— Чыста! — адказвае Люська, падхоплівае зь зямлі партфэль, і сёстры ідуць, панурыўшы галовы, на аўтобусны прыпынак.
Людзей на прыпынку – што тых вераб’ёў на кірмашы. Гамоняць, штурхаюцца, цягнуць шыі, выглядаючы аўтобус, але аўтобусаў не відно: не ідуць з прычыны галалёду.
Плыткія лужы, якімі быў заліты асфальт, наскрозь прамерзьлі, пакрыліся намаразьзю, прыхаваўшы ў сваёй празрыстай глыбіні бліскучыя гузікі, прабітыя талёны, піўныя коркі і недакуркі.
Люська ідзе па ходніку, сьцірае падэшвамі боцікаў шэрую намаразь, зь цікаўнасьцю пазірае пад ногі.
— Ой, Маша, глядзі, што знайшла! — крычыць Люська аднекуль з супрацьлеглага канца прыпынку, і Маша, апошнім разам зірнуўшы на далягляд, выбіраецца з натоўпу.
— Пайшлі пехатою, — Маша бярэ сястру за руку і, зірнуўшы краем вока на цёмны лапік лёду, нерухомее. Там, ля мыска Люсьчынага бота, чырванее, улітаванае ў ледзяную тоўшчу, навюткая дзясятка.
— Грошы! — выдыхае Люська, а Маша, тузануўшы Люську за рукаво, спалохана азіраецца.
Дзядзькі за сьпінаю смаляць папяросы, лускаюць семкі, лаяць нейкага Саладуху, які не пасыпаў пяском дарогу і, на шчасьце, не зьвяртаюць на іх зь Люськаю ўвагі. Маша прыпадае на калена, мацае лядок чуйнымі пальцамі. Лёд даволі тоўсты, рукою не растопіш... «Тут вар патрэбны», — і з гэтаю думкаю дзяўчына хапае сястру за спадніцу, прымушае стаць на тое месца, дзе ляжыць чырвонец і, падымаючыся на ногі, лапоча:
— Бяры мой партфэль... стой тут і ня рухайся. Я зараз!
Маша бяжыць па ходніку, коўзаецца і раз—пораз азіраецца назад, махаючы рукамі для раўнавагі. Ля чыгункі, дарэшты выбіўшыся зь сіл, дзяўчына на хвілю прыпыняецца і далей ідзе змораным крокам. Сьпяшацца няма сэнсу – на першы ўрок, беларускую літаратуру, яна ўжо не пасьпявае. Учора цэлы дзень вучыла верш «Камуністы», а аказалася, што дарма. Перавёўшы дых, Маша рухаецца жвавей, дэклямуючы ў такт хадзе «Камуністаў», і шэрхлы жужаль мерна рыпае пад ейнымі нагамі.
Дома, дзякаваць Богу, нікога няма: маці пайшла на працу, а суседка, цётка Тацяна, зь якой яны мелі агульную кухню, выпрывілася, відаць, у краму. Запаліўшы на газавай пліце ўсе чатыры фаеркі, Маша ставіць на адну зь іх яшчэ цёплы чайнік, зь нецярплівасьцю пацірае рукі. Чайнік закіпае на дзіва павольна. Дзяўчына перастаўляе яго з аднае фаеркі на другую, грэе накрыўку чайніка рукою і задыхана паўтарае:
— Камуністы... гэта слова, як са сталі... Камуністы... гэта слова, як з агню... Маркс і Энгельс нам імя такое далі... Сто гадоў таму назад упершыню...
Нарэшце, калі верш «Камуністы» быў прачытаны пятым разам, чайнік гучна засіпеў і з крывога носіка ягонага ўдарыў парны струмень.
Ручка чайніка пячэ далонь. Маша нацягвае на далонь рукаво сукенкі і, выляцеўшы на ганак, сутыкаецца зь цёткай Тацянай.
— Машка! Куды ты?! Раджае хто?! — крычыць суседка, хапае Машу за паліто, але тая вырываецца і бяжыць, брынкаючы накрыўкай чайніка, па надворку.
Суседка выпускае з рук сумку.
— Зь Люськай што?! Язык прымарозіла?!
«Які язык?» – думае Маша, перакідваючы з рукі на руку гарачы чайнік, і толькі тады згадвае, як Люська прыклала аднойчы язык да зьмерзлай клямкі і як потым яе ратавалі, паліваючы на клямку гарачай вадою.