Ёсць.
39
I ключ,
I замок —
Сам сябе замкнуў
I адмыкацца
Не хочаш.
Расколюць —
Нiчога ў табе няма,
Апрача
Зацятай каменнасцi,
Ды табою
Высокiмi робяцца
Горы,
I бездань
Бярэ ў цябе
Глыбiню.
40
Перажываю
Нанава жыццi
Людзей,
Што жылi калiсьцi:
Усе яны — пошук,
Усе — памкненне,
Усе — намаганне…
I дзiўна
Мне сёння бачыць,
Быццам удзельнiчаць
У таемстве,
Як узнiкаюць
З пошуку — постаць,
З памкнення — выснова
I з намагання — камень.
41
Вандроўнiк выпытвае
У наваколля:
Дзе сцежка,
Дзе камень,
Дзе дом?
I па iх
Знаходзiць самога сябе.
Не ўдаецца
Зроку адразу ўбачыць,
А розуму зразумець,
Што ёсць.
Але трэба
Таму, хто iдзе —
Супадаючы з бачным
I зразуметым
I выпадаючы,—
Каб хто-небудзь
Прысутнiчаў i пытаўся:
Куды iдзеш?
42
Цябе не кранае
Просьба (няхай
Сама ўдакладняецца
I знаходзiць
Моц у сабе),
Не пужае грозьба…
Грукоча
Пярун над табою
I абяцае
Цябе раскрышыць на мак,
Ды, аднак,
Не раскрышвае —
Бо тады
Ты ўзыдзеш з зямлi
Пераможным войскам.
43
Надыдуць
Прыкрыя днi —
I грунт
Парушыцца пад нагамi,
I гвалт
Займее ключы
Ад радовiшча сiлы,
I зман
Угнездзiцца ў розумах…
З кiм
Загавораць вякi?
За каго
Заступiцца камень?
44
Глыбiнi з табою
Знаходзяць паразуменне
I далячынi —
Мову.
I чалавек
Вучыцца жыць
У цябе,
Не хаваючы
Думкi сваёй
Перад Богам
I не змяняючы мэты,
Накрэсленай iм.
Яшчэ
Яго захапляе поспех
I засланяе ўдача —
I камень,
Якi ён мiнуў,
Чамусьцi
Зноў апынаецца
Перад iм.
45
Круг перасёкся
З кругам,
Але не супаў —
I зняволены раптам
Камень
Судакрануўся
(Але не супаў)
З разняволеным чалавекам.
У доўгiх
Марудных днях
I ў iмклiвых гадах
Спрабуе
Паразумецца адна
Вечнасць з другою.
46
Хто чалавеку скажа:
Так не рабi,
Хто наставiць:
Так не кажы,
Хто выправiць:
Так не думай?!.
Чужое
Уточваецца ў краявiд,
А сваё
Затуляецца ў згадку.
Але на шалях
Вялiкай —
Зямлёю i небам
Ухваленай —
Раўнавагi
Нячулы,
Нямы,
Безаблiчны камень
Узважвае ўчынкi
Жывых людзей.
47
Вяртаемся час ад часу
У наваколле,
Дзе свет
Разгортваўся да небасхiлу.
Людзi
Хаваюцца ў людзях,
Мясцiны —
Ў мясцiнах.
Аднак
Знаходзяць мяне i вяртаюць
Мне нанава свет,
А з iм
Нешта яшчэ, што ў свеце
Не месцiцца,—
Арыенцiры:
Вандроўнае воблака ў небе,
А на зямлi —
Нерухомы камень.
48
Камень застаўся
Каменем,
Поле — полем,
Нябёсы — нябёсамi
I чалавек — чалавекам.
Але нiбыта
Змянiлася раптам
Надвор’ем надвор’е,
Парою пара
I змянiла,
Супаўшы з кожнай iстотай
I з кожнай з’явай,
Iстоту i з’яву —
Адбеглася поле,
Схмурнела неба,
Зацяўся камень,
А чалавек
Пачаў сам сабе
Задаваць пытаннi
I не знаходзiць
Адказу.
49
Мо вырвалiся
На паверхню
З падземных вязнiцаў
Духi пярэчання,
Мо адпала
Ад вышынi,
Ацяжэўшы,
Нiжэйшае неба —
Зблыталася на зямлi,
Што нiзка,
А што высока,
I заняла
Зямныя абшары
Прыцемная часiна:
Калi разбiваюцца
Камянi,
Калi разбiваюцца
Аб камянi,
Калi забiваюцца
Камянямi.
50
Паволi цi шпарка:
Ў сваiм памкненнi
Ад мэты да мэты
Ззаду
Цябе пакiдаем
I нават
Не заўважаем, што насампраўдзе
Пакiнулi...
Лiшак
Палонiць нас, i недахопы
Захоплiваюць,
I камень
Нас апярэджвае адпачатку
На цэлы свет.
51
Кожны
Змагаецца за сябе
I бярэ —
Нiбыта ён самы
Iстотны ў свеце —
Ў хаўруснiкi
Самы iстотны доказ.
Але калi
Спрабуюць вякi разгледзець,
Хто здолеў устояць
У зменлiвым,
Высветлiцца ў цямнотным,
Спраўдзiцца ў з’яўленым,
Дык знаходзяць
На колiшнiх баявiшчах
I котлiшчах адно толькi
Усiмi пакiнутыя
Камянi.