Баран не хацеў крыўдзіць прыстойнага ключніка. З другім наглядчыкам на кухні ўправіцца было проста. Ён не быў узброены, а да таго ж быў баязлівы і слабенькі.
Усё абмеркавалі ў найдрабнейшых дэталях. Варлам паціраў жалезныя далоні:
— Пойдзе работка!
Янка Залаты Зуб кружыў па камеры, як тыгр па клетцы. На шчоках у яго ігралі мускулы. Штосьці там ён прыдумляў. Ігнат Кулікоўскі сядзеў на падаконні і ціха насвістваў. А Баран старанна чысціў боты і думаў пра… Паўлінку…
Набліжалася дванаццатая. Рух у камерах заміраў. Блатныя ведалі, іншыя адчувалі, што збіраецца на штосьці трывожнае… Усе прыслухоўваліся…
А ў калідоры гаспадарыў Грыб. Ён насупіў кусцістыя бровы, бэсціў калідорных, звінеў ключамі і сплёўваў… Штосьці яму не падабалася…
«Прыдумалі нейкую штуку… Але што?»
— Ціха.
Знізу тонкім голасам адгукнуўся Цвыркун:
— Абе-ед!
Калідорныя скончылі з парадкаваннем аддзелаў і скіраваліся ў бок дзвярэй аддзялення. Там спыніліся ля століка, над якім вісела вялікая чорная дошка: «Стан вязняў».
Грыб устаў з-за стала, за якім правяраў спіс падследных вязняў, спіс чамусь не сыходзіўся з лічбамі на дошцы.
— Сёмая ідзе? — спытаўся ён, як звычайна.
— Сёмая, спадар наглядчык, — услужліва пацвердзіў адзін з калідорных.
Грыб сплюнуў і, пазвоньваючы ключамі, пайшоў да камеры. Акінуў поглядам іншыя камеры, прыслухаўся. Ціха.
— На абед!
Янка Залаты Зуб выйшаў першы. Ён быў ужо ля самых дзвярэй. Пасля выйшлі Баран, Варлам і Ігнат Кулікоўскі.
— Сёння, напэўна, абед з дзвюх страваў, — спрабаваў жартаваць Кулікоўскі.
— На другое смажаныя вушы і рыбіны ногі, — сказаў Янка.
Баран быў спакойны, як заўжды. Варлам увесь час пазяхаў.
Грыба гэта не супакоіла. Але і ён умеў замыкаць не толькі дзверы.
— Марш на кухню!
І шасцёра вязняў з адным наглядчыкам рушылі ўніз па лесвіцы. Аддзяленне маўчала. Грыб расшпіліў кабуру. Пераклаў ключы ў левую руку. Тады Баран адным хуткім рухам выхапіў у яго з кабуры рэвальвер. Спрытна адступіў і сказаў наглядчыку:
— Ключы давай, ну!
Твар Грыба заліла кроў.
— Па якім такім праве…
— Сёння правы ўсе нашыя… Вазьмі ў яго ключы.
Варлам хацеў забраць ключы з рукі наглядчыка. Але Грыб схапіўся за іх аберуч.
— Не дам… Я прысягу прыносіў…
Наглядчык ведаў, што не справіцца. Але ён нёс сваю службу добрасумленна. Барукаючыся, не крычаў, каб не падштурхнуць блатных да забойства. Яго абяззброілі і забралі ключы.
— Без кляпу, — адрэзаў Баран і, пакінуўшы Грыба на лесвіцы пад апекай Шчупака і Кнота, з рэштай хлопцаў пайшоў уніз, на кухню. Рэвальвер наглядчыка ён схаваў ля жывата, а ключы нёс у кішэні пінжака.
Кухня патанала ў аблоках пары з катла. Гэта адзін з блатных кухараў «падрыхтаваў прастору» для працы.
Цвыркуна, які нічога не ведаў, «пагасілі» мехам. Ён нават не зарыентаваўся, хто гэта зрабіў. Вязні — і цяпер іх было дванаццаць — узялі шэсць напоўненых супам цэбраў і скіраваліся ў першае аддзяленне. Звычайна там пакідалі чатыры цэбры. Наглядчык, як заўжды, убачыўшы гэту працэсію, адамкнуў дзверы. Але праз момант адчуў, што навокал стала цёмна, і ў гэтай цемры ён ляціць угору. Ён паспрабаваў крыкнуць, але крык абарваўся. Яго абяззброілі і забралі ў яго ключы. Тады Баран адамкнуў пусты карцэр напрыканцы калідора і туды занеслі ўсіх трох наглядчыкаў. Карцэр замкнулі.
Такім чынам вязні атрымалі кантроль над кухняй і двума аддзяленнямі.
— Раздаваць абед. З камер не выпускаць! — загадаў Баран і ўручыў Янку ключы ад першага аддзялення і адзін з двух рэвальвераў.
— Абе-ед! — крыкнуў адзін з калідорных, і першае аддзяленне ажыло.
Прыйшоў у рух турэмны млын, што яшчэ момант таму стаяў нерухомы. Янка Залаты Зуб адмыкаў камеры і заставаўся ў калідоры. Памагатыя заносілі цэбар у камеру і раздавалі суп.
Тым часам блатныя такім самым чынам запусцілі абедзенны механізм ва ўжо вольным другім аддзяленні. Там ролю наглядчыка пры адмыканні дзвярэй выконваў Ігнат Кулікоўскі.
Баран, Варлам, Шчупак, Кнот і два памагатыя з цэбрамі ў руках рушылі ў трэцяе, верхняе аддзяленне. Наглядчыка там таксама пагасілі лёгка. Яго абяззброілі, адабралі ключы і пачалі раздаваць абед. Усе гэта зрабілі для таго, каб звонку — найперш з канцылярыі — усё выглядала, як звычайна. Вязні ядуць, седзячы на падаконнях. Ходзяць. Усё ў парадку.
Толькі калі пад кантроль перайшлі ўсе аддзяленні, пачалі адкрываць камеры.
— Хто хоча ўцякаць — выходзьце! Хто дастаецца — сядзець ціха!