Баран ведаў, што адзінагалоснага рашэння тут ня будзе. А што будзе праз дзень, калі пачнецца адкрытае супрацьстаянне, а можа, і забітыя будуць з ліку паліцыі? Разам з тым у камерах заставалася некалькі соцень вязняў, якіх яны вымушаныя былі б асудзіць на голад.
Звонку хтосьці падышоў да дзвярэй і па-руску сказаў:
— Калі адчыніце дзверы, пакараем вас мякка. Калі не, будзе кепска.
— Чакаць! Праз пяць хвілін адкажам! — адгукнуўся маўклівы дагэтуль Варлам.
— Хлопцы, не адчыняйце. Будзем змагацца! — заклікаў Ігнат.
— Дурань, і што тады?! — ускрыкнуў Кнот.
— Дачакаемся, пакуль бальшавікі прыйдуць… Тады здамося. Нас вызваляць, як усіх вызвалілі ў 1917 годзе.
— Там былі не бальшавікі… Там рэвалюцыя вызваляла. Керанскі… — умяшаўся Шчупак.
— Як сабе хочаце… Пашкадуеце…
Баран падняў руку.
— Няма тут чаго… Паддамося… На бальшавікоў не разлічвайце… Давайце ўсе ключы і рэвальверы… Самі па камерах… Кожны ў сваю… Я адамкну дзверы…
Блатныя аддавалі Барану зброю і ключы. Пасля кіраваліся ў свае камеры. У душах яны неслі роспач і горыч. Адзіная іх надзея сканала.
Давідка, які весела і смела браў удзел у акцыі, цяпер — ідучы ў камеру — плакаў ад злосці. Ясь быў амаль абыякавы. Яму ўсё гэта было толькі «цікава». Ён не хацеў адыходзіць ад дзвярэй, баючыся за свайго настаўніка. Ён марудзіў.
— Ідзі, ідзі ўжо! — сказаў яму Алік.
Праз момант калідор быў пусты. Не сышоў толькі Ігнат. Ён стаяў, трымаючы ў руцэ рэвальвер і закусваючы ніжнюю губу.
— Ну!? — кінуў яму Баран і працягнуў руку па зброю.
— Зараз… Бывай, сябра… Шкада, што…
Але ён не сказаў, чаго шкада. Прыклаў рэвальвер да скроні і стрэліў. Алік паспеў бы яму перашкодзіць, але ён ведаў, што нельга ні ў каго забіраць нават такую «свабоду».
Баран паклаў рэвальверы і ключы на падлогу перад дзвярыма і пачаў іх адчыняць. Падняў засовы. Вялікім ключом адамкнуў замок і расчыніў дзверы наросхрыст. Зірнуў на боты, ці блішчаць, і зрабіў крок наперад. Прагучаў стрэл, хтосьці крыкнуў па-нямецку: «Не страляць!»
Алік стаў у адчыненых дзвярах турмы, усміхнуўся і жэстам запрасіў унутр. Як гаспадар гасцей.
Нямецкі унтэрафіцэр смела падышоў да дзвярэй. Убачыў зброю і ключы на падлозе. Далей ляжаў труп вязня, які паміж стратай жыцця і мройнай відзежай свабоды выбраў першае.
Ён глядзеў у незнаёмы яму твар вязня. Пад маскай усмешкі твар быў спакойны. У ягоных вачах была пагарда.
Нейкі момант яны маўчалі.
Стары унтэрафіцэр зразумеў трагізм сітуацыі і веліч гэтага вязня. Яму хацелася падаць яму руку. Больш за ўсё ў жыцці ён цаніў адвагу. Але рукі не падаў. Яго даймала думка, пра што гэты вязень можа думаць цяпер.
А Баран акурат у гэты момант думаў: «А што там робіць Паўлінка?»
Працяг у рамане «Ніхто дабром не дасць збавення…»
СЛОЎНІК
Абротнік — канакрад.
Апыліць — прадаць.
Бімбер — невядома чаму на пачатку вайны «бімберам» сталі называць самагон. На зладзейскай мове гэты выраз значыць «гадзіннік». Сінонім: цыбуля.
Блат — махлярства, крадзеж.
Блатны — злодзей, свой.
Бліт — золата.
Вытыш — сапраўднае прозвішча.
Вярхушка — верхнія кішэні.
Гаміра — гарэлка.
Глік — шчасце.
Гройсэ ганеф (ідыш) — вялікі злодзей.
Даларатар — ахвяра крадзяжу (ландон).
Даліна — кішэнны крадзеж.
Даліншчык — злодзей-кішэннік.
Зыхер — пэўна, дакладна.
Капорнік — блатны, што здае сваіх супольнікаў.
Керны — на падпітку.
Кіч, кіча — турма.
Ксіва — цыдулка, распіска, малява.
Ксюта — маладая дзяўчына.
Люй — хам.
Меламед — настаўнік у габрэйскай рэлігійнай школе.
«На ключык» работа — выкарыстанне злодзеем моманту, калі гаспадар выйшаў з кватэры.
Павуціна — кароткі гадзіннікавы ланцужок.
Паток — воз.
Рэкс — варта, што папярэджвала пра небяспеку.
Сармак — грошы.
Сковер — сабака (звяга).
Скокер — кватэрны злодзей, які працуе ўдзень (клавішнік).
Скокі — боты; сінонім — колы.
Скура — кашалёк.
Статкі — інструменты ўзломшчыка.
Стырачнік — картачны шулер.