Год беларуса: Вершы. Вершав. апавяданні. Публіцыстыка

Скачуць, гуляюць, крычаць, як дзеці.
Паднімуць гоман малойцы нашы,
Як жыды тыя, што на кірмашы,
Круцяць галовы з апошняй мочы
I так дурэюць да позняй ночы
Цёплай вясною так, як бы летам,
А спаць кладуцца дык ужо светам.
Павесялела мужыча доля,
Сыпнуў рабочы народ на поле,
Працуюць людзі, поту не чуюць.
Аруць і сеюць і барануюць
Аўсы, пшаніцы, хоць яравыя,
А хто гароху гонцы, другія,
То стрэхі правяць, платы гародзяць,
Ячмені сеюць, гнаі вывозяць
I садзяць спешку або хунтоўку,
Хто дарагону, хто асаноўку [16],
Урэшце на полі грэчкі і лёну,
У гародзе рэпы і шабальбону [17],
Буракоў, морквы, цыбулі, маку,
Бобу, капусты і пастарнаку.
I кожан весел, лёгак, як пташка,
Хоць ён працуе так, як мурашка.
Не углянецца, як час пяройдзе,
Вясна ўцякае, лета надойдзе.
Тагды гарачы ўжо час настане,
Наступіць жніва і сенаванне,
Тагды ўжо годзе сядзець у хаце,
Бо трэба брацца за сенажаці.
Бліснуць на сонцы сярпы і косы,
Звіняць мянтушкі, растуць пракосы.
Хоць залівае з працы пот вочы,
Кожан вясёлы, кожан ахвочы,
Касой махае, аж яна свішча,
Хоць бы у пояс расла травішча.
Нарэжуць траваў і канюшыны,
Хоць часам цягне пупа да спіны.
Другому, праўда, некалі гладзіць,
Каса не ўдасца або не ўладзіць.
А дзеўкі, бабы ім памагаюць:
То вернуць сена, то разбіваюць,
Пасля пластуюць і заграбаюць
I на астатку ў копы складаюць;
Урэшце, якая служыць дарога,
Возяць у гумны або да стога.
А сена пахне ад розных траваў
Лепш ад усякіх напскіх прыправаў,
I як жа добра, зняўшы адзенне,
Заснуць па працы на свежым сене!
Яшчэ сенаванне не надаела,
Глядзь, аж тут жыта ўжо падаспела.
Не час драмаці ні агіляцца,
Але за жніва трэба ўжо брацца.
Дык і бяруцца нашы кабеты:
Тэклі, Ганулі, Еўкі, Альжбеты!
Жнуць, снапы вяжуць, шапкі ламаюць,
Снапы падносяць, бабкі стаўляюць,
Спяшае баба, спяшыць дзяўчына,
Калом не гнецца і ў іншай спіна!
I цягнуць шнурам так, як салдаты,
Як свет — на поле, з цёмным — дахаты.
А як часамі ў каторай хаце
Ёсць маладзіца, дык мой ты браце,
Ну, дык снапшчыну тады спраўляюць,
А усе жнейкі гулянкі маюць.
Яе ж дык робяць з такой парадай:
Ідуць на поле усей грамадай,
Стануць на ніве укругавую
I выжнуць постаць адну, другую,
Снапоў наносяць, браўшы ў ахапку,
Дык як паставяць першую бабку,
Пастануць навокал яе, як дзеці,
Ды пачнуць песні ўсе разам пеці,
А маладзіца сувой расшые
Ды цэлым станам бабку накрые.
Пасля пасядуць кругом, як гускі,
Маюць гарэлкі шмат і закускі,
І лье другая, як у кадушку,
Ці манапольку, ці саматужку.
А як падвып’юць бабы і дзеўкі,
Пачнуцца жарты, смехі, прыпеўкі,
Пасля збяруцца усе да кучы
Ды пяюць «жніва», дамоў ідучы:
«Да ўжо сонца за бор зайшло.
Я, малада, дамоў пайшла,
Мне, маладой, не хочацца
Каля печы варочацца…»
Адны з парадку ўсё пачынаюць,
Другія гэтым, бач, адпяваюць
I так суладна — з боку здаецца,
Як быццам поле звініць, трасецца.
Цяжкая праца ўсім не да дзела,
Аж тут і лета ўжо праляцела.
Жніво ярное — гэта ўжо восень,
I, як той кажа, работак восем.
Ужо дні пахмурны і карацейшы,
Халодны ночкі і шмат даўжэйшы,
Раніцы мокры або туманны,
Часам марозік выскачыць ранні,
I на начлезе сцюжай не спіцца,
I сам не знаеш, за што хваціцца.
Бо яшчэ сена на сенажаці,
Тут жыта сеяць, снапы ўбіраці,
Араць на зіму і ляны рваці,
Касіць атаву і забіраці,
Лён убіраці ды ўперад сушыці,
Каноплі рваці, пенькі мачыці,
То ляны слаці, то падбіраці,
Дамоў вазіці, а после мяці,
Урэшце і бульбу трэба капаці,
Пасля з гародаў трэба ўбіраці.
Ужо забыўся мужык аб горы,
Бо ў яго поўна ў гумне, ў каморы,
Поўна ў істопцы, поўна у клеці,

16

Спешка, хунтоука, дарагона, асаноўка — назвы гатункаў бульбы.

17

Пакрова (Пакровы) — асенняе рэлігійнае свята, якое адзначаецца 14 кастрычніка.