Год беларуса: Вершы. Вершав. апавяданні. Публіцыстыка

Кума ў голас: «Мусіць, згінем, прападзём, нябожа!
Хіба ваўкам дзіця кінем, самі ўцячом, можа?»
I, не думаўшы, шпурнула ў мяккі снег дзіцятка,
Ды ваўкоў не абманула хрышчоная матка,
Бо яны ўсе неяк сціха ды страшна завылі,
А тут санкі, як на ліха, да зямлі прыстылі.
Конь хоць стаў, але ад пугі даў ў хамут
парадна,
Дык тут выкрутні з натугі лопнулі абадва.
Конь віхром тады памчаўся, рваў із сіл астатка,
А там кум з кумой астаўся, санкі і дзіцятка…
. . .
Заржаў конік ля парога, прыляцеўшы ў мыле,
Тут паднялі ўсе трывогу і загаманілі.
Рынулі ўсе да астатка, кінуўшы бяседу,
Знайшлі санкі і дзіцятка, а кумоў — ні следу!
Толькі снег стаптаны дужа, у тое месца йдучы,
Ды крыві стаяла лужа і касцей дзве кучы.
Іх у лесе там схавалі, дзе быў дуб пахілы,
После месца то празвалі Кумавы Магілы.
I з тых пор на гэтым месцы, гаварылі людзі,
Нешта ўночы падарожным часта коні пудзе:
То ў канаву цябе згоніць, лопне гуж, атосы,
Парве вупраж і паломіць сані і калёсы.
I баяцца людзі сталі гэтых месц да смерці,
Завяліся там, казалі, хіба толькі чэрці.
Раз зімою — не забыўся — едуць людзі нашы,
Дай і я, але запіўся неяк на кірмашы.
(Не тайно ж гэта нікому: то з бяды, то з гора.)
А як кажуць, то п’яному па калені мора.
Месяц свеціць, хмаркі мчацца, сам я прыпяваю,
Зоркі свецяць ды іскрацца, еду ані дбаю.
Параўняўся з тым курганам я, здаецца, шпарка,
Аж тут месяц, як туманам, засланіла хмарка.
Стала цёмна неяк зразу; я патрос ляйцыма,
Бо мой конь — знай ты заразу! — стаў стрыгчы
вушыма.
Ды убок, забыўшы пужку, як лінуў хто варам,
Я у снег, як у падушку, уваліўся тварам.
I з канавы пакуль вылез, як мядзведзь
з мярлогу [20],
Дык тут яснасць асвяціла прада мной дарогу.
Зірк — аж сані на дарозе; думаў: мае гэта,
Гляджу — не: сядзяць на возе з мужчынам
кабета.
А кругом іх аступіўшы, як абручам душаць,
Ваўкоў стада, — палічыўшы, з сарачню іх,
мусіць.
Усе хібы панадуваўшы, і хвасты, як трубы,
Языкі павыстаўляўшы, страшна скаляць зубы.
Валасы мне падняліся, хмель адразу згінуў,
Рукі, ногі затрасліся, чуць ізноў не рынуў.
У вушах звінела нешта, перасохла горла,
Перайшоў мароз па плечах, і у грудзях спёрла.
Ногі з месца не парушу і рукой не цісну,
Стаяць трудна, але трэба, і слаўца не пісну.
Стаю гэтак я і ныю, так, як у магіле,
Аж ка мне вось людзі тыя так загаварылі:
«Чалавеча! Помніць будзеш добра месца гэта!
Знай жа тое, што мы людзі не з гэтага свету.
Тры вякі над вашым светам ужо праляцелі,
Як калісь мы ў месцы гэтым саграшыць хацелі.
А за тое тут час доўгі кару адбывалі:
Людзей зводзілі з дарогі і коні пужалі.
Тры вякі на месцы гэтым былі як прыкуты,
Трыста год прайшло нарэшце і — канец пакуты!
Чалавеча! Едзь дахаты і скажы тым людзям,
Што з сягонняшняе даты страшыць вас не
будзем.
Тут уночы ці ў дзень белы свабодна дарога.
Едзьце цэлы і здаровы, мы ідзем да Бога!»
Усё, пакуль змігнуці вокам, знікла і прапала:
Ні людзей тых, ані воўкаў, ні санак не стала.
Запеў певень дзесьці, чутна, зніклі хутка хмары,
Бледны месяц неяк смутна выплыў ізза хмары.
А ў мяне перад вачыма стаяў, азіраўся
Конь мой, бо у куст ляйцыма неяк ублытаўся.
Працёр вочы я, паслухаў ды нерахрысціўся,
Сеў на воз і добрым трухам дахаты пусціўся.
Дома нашы трэслі бабы вушмі, быццам козы,
Што прыехаў я з кірмаша дадому цвярозы.
У тым жа месцы больш піколі ці хто йдзе,
ці едзе,
Аніякіх страхаў болей нідзе не угледзе.