ІГОЛКА
Даўнымі часы гэтак бывала —
Былі і дзейкі, былінкі.
I вады ў мора ўцякло нямала,
Як гэты ходзяць ўспамінкі.
Што вот калісьці у часы даўны,
На то ёсць доказ нязбіты,
Жыў «се» на свеце — пан вельмі слаўны,
Але затое сярдзіты.
У яго, бывала, бедны ці можны —
Шырока дзверы наросцяж:
Заязджай путнік ці падарожны,
А ўжо напэўна угосціць.
Але пры першым зараз спатканні
У кожнага — так як быць мае —
Гэтак адразу на пачаканні:
«Ці маеш іголку?» — пытае.
I калі маеш пры сабе голку,
Дастанеш абед, сняданне,
А як не маеш, тады без толку
Дастанеш толькі трапанне.
«Я, — так гаворыць, — пан многіх
літосці,
Як то другому здаецца,
А маю голку, каб зашыць штосьці,
Як толькі дзірка парвецца.
А ты, няшчасна, ліхая галота,
Як жывеш гэта, не знаеш.
Як падзярэцца твая капота,
Дык, чым зашыці, не маеш».
I так упудзіў усіх нямала,
I так у знакі ўсім даўся,
Што й за парог другі, бывала,
Без голкі выйсці баяўся.
Адзін раз неяк, забыўшы чыста,
Бо то ж было даўнавата,
Прыехаў нейкі «ахфіцаліста»
Туды у госці да брата.
А як не ведаў таго звычаю,
Дык не асцерагаўся,
I вот акурат, так як быць мае,
На пана з голкай нарваўся.
Дастаўшы лазню сабе патросе,
Навуку гэта ён мае,
I зарубіўшы гэта на носе,
Да пары толькі чакае.
А пан меў звычай сабе такоўскі,
Што кожны месяц без мала,
Наклаўшы на «се» убор дзядоўскі,
Ішоў ў каплічку, бывала.
I там, як просты дзядок убогі,
Пакорным вельмі рабіўся,
Паводле гэткай сваей налогі
За свае грахі маліўся.
Як той аб гэтым толькі дазнаўся,
Дык і адплату ўжо чуе.
I на дарозе за куст закраўся
Ды там ужо пана пільнуе.
Аж паказаўся дзед не на пуста
У пору дажджліву і золку,
А гэны вылез там із-за куста:
«А маеш, — кажа, — ты голку?»
Дзед туды й сюды пачаў віляці,
Як ў такіх разах бывае.
I калі гэны стаў прыставаці,
Дык пасля кажа: «Не маю».
Дзядок адразу хацеў даць ходу,
Вымкнуцца слізкім уюнам,
А гэны скеміў дзядкову моду
Ды пачаў чысціць бізунам.
Тады дзед гэны, зараз тут маеш,
Успаў на помысел меншы,
Таму гаворыць: «Ці ж ты не знаеш?
Я ж буду пан ваш тутэйшы».
А гэны дзеду зараз наскора:
«Якіх хто, знаю, тут станаў».
Ды ўсё лупе, пасля гавора:
«Знаю я гэтакіх панаў!»
I без усякіх такіх клапотаў
Так неяк ёмка і складна
Ягомасць гэны сабе ў ахвоту
Адтрапаў пана парадна.
А пасля тога зблізка і здалі
Было усякага толку.
Але пакінуў пан, як казалі,
Болей хапацца за голку.