Выбрать главу

На вяселле сваяку (с. 25). Перадрукоўваецца з рукапісу (№ 854). Не датаваны.

Цярплівы нябожчык (с. 27). Упершыню — «Новае жыццё» (Вільня), 1923, 30 мая, з паметкай: мяст. Сужаны.

Абяцадла (с. 29) Упершыню — «Крыніца» (Вільня), 1924, 15 сакавіка. Абяцадла (польск.) — азбука, алфавіт. У гэтым мнеманічным вершы, лёгкім для запамінання і адрасаваным перш за ўсё дзецям, кожны радок пачынаецца з чарговай літары лацінскага алфавіта: А, В, С і г. д. Дзякуючы мнеманічным уласцівасцям вершаванай мовы ў памяці чытача заставаліся ўсе літары алфавіта ў іх належнай паслядоўнасці. Лацінскі алфавіт, побач з кірыліцай, даволі шырока выкарыстоўваўся ў беларускім пісьменстве на тэрыторыі былой Заходняй Беларусі. Гэта і прадвызначыла з’яўленне верша Старога Уласа.

Вясна (с. 30). Упершыню — «Наша ніва», 1911, 21 красавіка, з паметкай: Валожын.

Сонейка прыгрэла (с. 32). Упершыню без назвы — «Наша ніва», 1909, 28 мая. Перадрукоўваўся ў «Беларускай дакастрычніцкай паэзіі» (с. 450).

3 кутка праўды (с. 33). Упершыню — «Наша ніва», 1909, 4 чэрвеня, з паметкай: Валожын. Друкаваўся пры жыцці аўтара ў Беларускім календары «Нашае нівы» на 1912 год (Вільня, 1912, с. 93).

Мода (с. 34). Перадрукоўваецца з рукапісу (№ 909). Не датаваны.

Выгаварылася (с. 36). Перадрукоўваецца з рукапісу (№ 824). Не датаваны.

Спрытны адказ (с. 37). Упершыню — «Родная страха» (Вільня), 1922, 7 сакавіка.

Прамчаўся май… (с. 38). Упершыню без назвы — «Наша ніва», 1909, 2 чэрвеня, з паметкай: Валожын, 20.VІ. Пры жыцці аўтара друкаваўся ў Першым беларускім календары «Нашае нівы» на 1910 год (Вільня, 1910, с. 60). Уваходзіў у Анталогію беларускай паэзіі ў трох тамах, т. 1 (с. 557).

Зацішны куток (с. 39). Упершыню — «Беларусь» (Мінск), 1920, 3 чэрвеня, з паметкай: Паміж Асаўца і Беластоку м. Кнышын.

У дажджлівы час (с. 40). Упершыню варыянт верша на чатыры страфы пад назваю «Рабочы час» — «Наша ніва», 1912, 24 мая, з паметкай: 1909 г. Гэты варыянт перадрукоўваўся ў Беларускім календары на 1914 год (Вільня, 1914, с. 95), «Хрэстаматыі новай беларускай літаратуры (ад 1905 году)» (с. 233). Публікуецца па газеце «Беларускае жыццё» (Вільня), 1919, 30 ліпеня.

Пажар (с. 42). Упершыню — Беларускі каляндар «Нашае нівы» на 1911 год (Вільня, 1911, с. 83), з паметкай: Валожын, 17.ІХ. 1909 г. У аснову верша пакладзены, відавочна, рэальны выпадак — пажар у Валожыне (гл., у прыватнасці, «3 допісаў у „Нашу ніву“», 140–141).

Пра паноў (с. 44). Перадрукоўваецца з рукапісу, які захаваўся не поўнасцю. Не датаваны.

Восень (с. 47). Перадрукоўваецца з рукапісу. Не датаваны. Наступны варыянт гэтага верша пад назвай «Беларуская восень» змешчаны ў «Нашай ніве», 1909, 5 лістапада:

Мінула лета — гарачы час, Восень за гэта прыйшла да нас. Стала няроўна сонейка грэць, Затое поўна гумно і клець. Голае поле. Зняты пасеў. Не звоніць болей птушыны спеў… Як бы заранне лета ўцякло. Неба туманам завалакло, Як цераз сіта сыпле рунец, Лета ўмірае, лету канец. Цёплыя летнія прайшлі дзянькі. Вецер заносіць лісцем цянькі, Круціць угору, запосіць удаль. Сэрца сціскае туга і жаль.

Пірог (с. 48). Упершыню — «Родная страха», 1922, 25 лютага.

Каму што (с. 50). Упершыню — «Крыніца», 1924, 2 лютага.

Думка бежанца (с. 58). Перадрукоўваецца з рукапісу. Мяркуючы па невыразна напісанай даце — 12.V. 191…— напісаны паміж 1915 (пачатак масавага бежанства беларусаў на Усход пад націскам нямецкіх войск) і 1920 гг.

Жаль (с. 54). Перадрукоўваецца з рукапісу. Не датаваны.

Боязна (с. 56). Упершыню — «Беларуская думка» (Вільня), 1919, 7 чэрвеня. У вершы выкарыстаны (у некалькі змененым выглядзе) радкі з верша «…Слоўца адно, а часам другое» (гл. другую страфу).

3 Новым годам! (с. 57). Упершыню без назвы — «Вольная Беларусь» (Мінск), 1918, 28 студзеня.

Урочы (польск.) — прывабны, чароўны.

Грабя (польск.) — граф.

Апошняе жаданне (с. 59). Упершыню «Крыніца», 1924, 4 студзеня.

ВЕРШАВАНЫЯ АПАВЯДАННІ

Год беларуса (с. 63). Упершыню — «Наша ніва», 1910, 23 снежня, з паметкай: Валожын, 12.IV. 1909 г. Друкавалася таксама ў кнізе «Апавяданні і легенды вершам розных аўтараў» (Вільня, 1914, с. 40–48).