Адказ знайшоўся, дапамагла музыка. Сам я, грэшнай справай, зайздросцiў свайму вучню Васiлю Якiмчуку, што ён так добра iграе. Нарадзiлася думка навучыцца самому iграць на гармонiку. Але ў каго вучыцца, дзе гармонiк узяць? Не такi ўжо я багаты, каб з набыцця гармонiка пачынаць трацiць свае першыя заробкi.
Аднойчы, калi закончыўся вучэбны дзень, я папрасiў Васiля Якiмчука застацца ў школе.
Усе выходзiлi азiраючыся, а Васiль чакаў, стаўшы ля майго стала. Я хуценька прыбраў усю сваю маёмасць i зачынiў шафу. Мы засталiся адзiн на адзiн.
- Сядай, - сказаў я, яшчэ добра не ведаючы сам, з чаго пачну гаворку.
Васiль сеў i нiбы незнарок адвярнуўся ад мяне. Я пакрыўдзiўся, але змаўчаў. Хацелася знайсцi тыя словы, пры дапамозе якiх можна было б пакласцi мост да прыязнай размовы i добрых узаемаадносiн з гэтым "цяжкiм" маiм вучнем. I раптам, нечакана для самога сябе, я сказаў Васiлю:
- Добра ты iграеш, браце, зайздрошчу я табе.
Васiль павярнуўся да мяне, недаверлiва блiснуў вачыма паўз верх маёй галавы i апусцiў вочы.
- Ажно самому хочацца навучыцца так iграць, - не спыняў я свайго наступу на Васiля.
Той узняў галаву i адкрыта паглядзеў на мяне. На самым краi яго губ мiльганула рыска здаволенай усмешкi.
- Не верыш? - запытаўся я.
- Вы смеяцёся, - ужо зусiм сур'ёзна адказаў Васiль.
Тут ужо трэба было шукаць новых i важкiх аргументаў, каб трымаць хлопца ў стане зацiкаўленасцi маёй гаворкай, веры ў шчырасць маiх слоў.
Вядома, маё рашэнне было нечаканым для Васiля.
- Цi не мог бы ты па вечарах прыходзiць да мяне, каб навучыць мяне iграць на гармонiку? - пытаўся я далей.
Васiль некалькi секунд маўчаў, а потым у сваю чаргу спытаў:
- З гармонiкам?
- Ага, прыходзь са сваiм гармонiкам...
Васiль удзячна глядзеў цяпер мне ў вочы, аднак усё яшчэ, мабыць, не верыў у шчырасць маёй просьбы. Мы пагаварылi так з паўгадзiны, i хлопец пераканаўся, што нiякай няшчырасцi ў маiх словах няма.
Увечары ён прыйшоў да мяне з гармонiкам. Я праглядаў сшыткi вучняў трэцяга класа. Васiль крышачку пачакаў, пакуль я закончу працу, а потым пачаў вучыць мяне iграць. Пачалося з самага элементарнага. Ён расказаў мне пра басы, пра другiя часткi гармонiка, паказаў, як трэба карыстацца мяхамi. Хлопец быў як нiколi жвавы i гаваркi. Шчокi яго пачырванелi ад задаволенасцi.
- Ну, на сёння можа i хопiць, - урэшце сказаў я.
- Як сабе хочаце, - адказаў Васiль i пачаў зашпiльваць гармонiк.
- А як у цябе з урокамi, можа, я табе буду перашкаджаць вучыцца? неўпрыкметку запытаўся я.
- Ды што вы, падрыхтую... - i Васiль гатовы ўжо быў пабегчы ад мяне.
- А ведаеш што? - звярнуўся я да яго. - Прыйдзi заўтра крышачку раней i захапi з сабой гармонiк i сшыткi свае.
- Добра, - узрадавана адказаў Васiль.
Так i пачалася ў нас з Васiлём узаемадапамога. Усю зiму амаль штовечар ён прыходзiў да мяне ў школу з гармонiкам, сшыткамi i падручнiкамi. Ён мяне вучыў iграць на гармонiку, а я дапамагаў яму спачатку рыхтаваць урокi, а пасля правяраў, цi правiльна ён iх падрыхтаваў.
Устанавiлася такая дружба, што Васiль нiколi не парушаў нашай умоўленасцi, заўсёды падаваў прыклад добрых паводзiн у школе, стаў добра вучыцца i на кожнай вечарынцы быў маiм першым памочнiкам.
З мяне гарманiст не выйшаў. Ледзь-ледзь я навучыўся iграць нейкi вальс ды страданне. Пад вясну ж у школе i ў калгасе было столькi спраў, што нашы з Васiлём заняткi па музыцы прыйшлося спынiць. Хоць, напэўна, i заўважыў ён мой гэты халадок да музыкi, а чацверты клас скончыў паспяхова. Паспяхова ён вытрымаў i экзамены ў сямiгодку. Пачуццё гордасцi за Васiля ахапiла мяне. Я адчуў першую здаволенасць сабою.
Яшчэ прайшоў адзiн навучальны год, i мяне забралi на работу ў раённы аддзел асветы. Летам я развiтаўся са сваiмi вучнямi i з усiмi жыхарамi вёскi. З раёна я паехаў вучыцца ў iнстытут. А Васiль, як мне паведамлялi пры сустрэчах калгаснiкi, паспяхова вучыўся ў сямiгодцы. Яшчэ праз год я зусiм згубiў з поля зроку свайго "настаўнiка" музыкi.
А час iшоў.
Неяк перад самай вайной атрымаў я камандзiроўку ў Гомель. Працаваў тады iнспектарам школ, i мне часта даводзiлася раз'язджаць. Давялося правяраць паспяховасць вучняў у адной са школ горада. Настаўнiца Марыя Маркаўна, з якой я вёў гаворку, пачала папракаць мяне, што я пайшоў у начальства, кiнуў настаўнiцкую дзейнасць. Яна ўспомнiла многiх сваiх вучняў, якiя сталi ўжо вядомымi людзьмi, часта прысылалi ёй удзячныя пiсьмы.
Мне хацелася даказаць Марыi Маркаўне, што я зусiм не вiнаваты ў тым, што не працую непасрэдна ў школе, а займаюся iнспектаваннем школ.
Яна i слухаць не хацела, усё распякала i распякала мяне. Час ад часу яна называла iмёны тых людзей, якiя пiсалi ёй самыя цёплыя пiсьмы, лiчылi яе самым дарагiм чалавекам.