-Унда ҡыҙҙарҙан оялам, - тинем илай-илай.
- Оялып әллә ҡайҙа барырһың. Әсәйҙең әйткәнен тыңларға кәрәк.
Был ваҡиғалар Минсафтың хәтерендә өҙөк-өҙөк кенә булып теркәлеп ҡалған. Бөгөн уларҙы аңлы башы менән бер епкә теҙеп ултыра.
Бәләкәй сағында әсәһе уны Әхмәтсафиндарға йыш алып бара торғайны. Ул ҡаланың ситендәрәк бер үҙе йәшәй. Ҡарт уға оҙаҡ текәлеп ҡарап тора. Минсаф хатта бер ваҡыт: «Ниңә миңә улайтып ҡарайһың?», - тип тә әйткәнен хәтерләй. «Һин миңә оҡшайһың», - тип яуаплағайны ул.
Аҙаҡ бабай уны алдына ултырта ла ҡосаҡлай, сәстәренән һыйпай. Минсафҡа рәхәт. Ул ҡарышмай. Сөнки белә: шулайтып яратҡандан һуң ул, кухняға сығып, йә печенье, йә кәнфит алып килеп уға бирә. Шунан әсәһе урамға сығып уйнарға ҡуша. Бында гел килеп йөрөгәс, таныштары күп. Улар менән әсәһе алып ҡайтып киткәнсе уйнай.
Бала саҡта күргән-белгән хәтирәләрен барлап сыҡҡас, Минсаф төшөнә: әсәһе менән Әхмәтсафин бабайҙың мөнәсәбәттәре ябай ғына булмаған. Әммә был ул эҙләгән һорауға яуап түгел бит әле. Уның атаһы кем? Вәт нимәне асыҡларға теләй ул. «Әсәйем менән осрашып йөрөһә лә, атайым булмаҫҡа мөмкин дә», - тип уйлай.
***
Ҡышҡы каникулда Минсафты Башҡортостандың төнъяҡ райондарының береһендә йәшәгән дуҫы ҡунаҡҡа алып ҡайтты. Олораҡ йәштәге бер бабай, урамда осратып: «Һин Әхмәтсафиндың улымы әллә?», - тип һораны. Минсафтың башына һуҡтылармы ни. Ул был һорауҙы бында, тыуған яғынан дүрт йөҙ саҡырым алыҫта ятҡан ауылда, ишетермен тип уйламағайны. Ҡыйын булһа ла, Минсаф үҙен ҡулға алды. Эҙләгән һорауына яуап табыу маҡсатынан ҡарт менән һөйләшеүен дауам итте.
- Юҡ, мин уның улы түгел. Мин ундай кешене белмәйем. Кем ул?
- Шаяртма. Һин уға шул тиклем оҡшағанһың, - ҡарт ышанманы. Дуҫының: «Уның атаһының исеме Фаяз», - тигән һүҙҙәренә лә юҡтыр, тигән һымаҡ башын сайҡап ҡуйҙы. Минсаф кеҫәһенән паспортын сығарып күрһәтте лә:
- Ә кем ул Әхмәтсафин? Шул турала һөйләгеҙ әле. Мин ниндәйерәк кешегә оҡшағанмын икән, белгем килә, - тип йылмайғандай итте.
- Сволочь булды, - ҡарт тоҡанып китте. - Уның арҡаһында ике ғаилә емерелде. Бер ир аҫылынып үлде. Аҙғын булды. Кеше ҡатындары менән йөрөнө. Мәғариф мөдире булғас, ҡатындар менән уртаҡ тел тиҙ тапты.
- Ҡатыны юҡ инеме ни? - тип һораны Минсаф.
- Бында юҡ ине. Ҡатыны, бер улы, бер ҡыҙы бар тип һөйләйҙәр ине. Улары Өфөлә, булһа кәрәк, йәшәнеләр. Бында һирәкләп килеп-китеп йөрөнөләр, ә күсеп килмәнеләр. Бәлки, үҙе килтермәгәндер. Килтерһә, гулять итә аламы.
Минсафҡа был һөйләшеү ауыр тәьҫир итте. Һорау ҙа, Әхмәтсафин хаҡындағы яман хәбәр ҙә тетрәндерҙе. «Әгәр ҙә мин шул кешенең улы булһам, оят бит», - тип уйланы.
Шуға ла дуҫында бер-ике көн булғандан һуң, ҡайтырға булды.
- Нишләп улай ҡабаланаһың? – тине дуҫы. - Әллә оҡшаманымы? Бер аҙнаға тип һөйләшкәйнек тә баһа.
- Юҡ-юҡ, оҡшамаған бер нәмә лә юҡ. Әсәйемдәр янында ла булайым инде. Каникул үтер ҙә китер.
Дуҫы ныҡышып торманы. Бер ҡабул иткән ҡарарын Минсафтың үҙгәртеп бармауын белә ул.
***
Минсаф өйөндә бер көн булды ла әсәһенең Урмантау ауылында йәшәүсе һеңлеләренә барырға йыйынды. Еҙнәһе Рәмзилде ярата ул. Алсаҡ, күңелле, шаян еҙнәһе эргәһендә уға рәхәт. Минсаф килһә, ул да шатлана. Йәй көнө Ағиҙелдә һыу инәләр, балыҡ ҡармаҡлайҙар. Ҡышын һунарға йөрөйҙәр. Бала йәнле еҙнәһе. Өс бөртөк ҡыҙын ни эшләтергә белмәй. Тик ҡайһы саҡта: «Минсаф кеүек берәй малай бирмәгән хоҙай», - тип әйтеп һала.
Урмантауға барыуының икенсе сәбәбе лә бар. Һөйгән ҡыҙы Мәҙинәһе йәшәй унда. Ун беренсе синыфта уҡып йөрөй. Еҙнәһенең өлкән ҡыҙы Вәсилә менән бергә. Былтыр ауылға килгәнендә ғашиҡ булғайны Минсаф. Ярты йыл буйы һирәк-мирәк булһа ла осрашып йөрөнөләр. Телефондан һөйләшеп торҙолар. Әммә һуңғы ваҡытта Мәҙинә уның шылтыратыуҙарына яуап бирмәй башланы. Минсаф аңламаны. Һеңлеһе Вәсиләнән дә һорап ҡараны. Уныһы: «Быйыл мәктәпте тамамлайбыҙ бит. Сығарылыш имтихандарына әҙерләнеп ятабыҙ. Бушамайбыҙ», - тип яуапланы. Минсафты был яуап ҡәнәғәтләндермәне. «Телефондан һөйләшергә имтихан ҡамасауламай инде», - тип уйланы. Мәҙинәгә хат та яҙып ҡараны. Яуап булманы. «Ни булды икән? Әллә минең хаҡта берәй яман һүҙ ишеттеме, әллә бүтән кешене таптымы икән?» тигән уйҙар борсоно егетте.
Шул һорауҙарға яуап алыу маҡсаты ла бар ине Минсафтың ауылға барыуында.
***
Ауылға килгәс, һеңлеһе Вәсилә менән клубҡа сыҡты. Дискотекала бейергә, күңел асырға әллә ни уйы ла,теләге лә юҡ уның. Төп маҡсаты Мәҙинәне күреп һөйләшергә, аңлашырға, мөнәсәбәтте яйға һалырға ине. Университетта бер көтөү ҡыҙҙар араһында уҡып йөрөһә лә, уға Мәҙинә яҡыныраҡ. Нимәһе менәндер оҡшай. Әллә баҫалҡылығы, һәр һүҙҙе уйлап, нигеҙләп һөйләшеүе әсир итә инде.
Улар килгәндә, дискотека башланғайны. Минсаф күҙҙәре менән Мәҙинәне эҙләне. Вәсиләне күреп, Мәҙинә үҙе халыҡ араһынан килеп сыҡты ла әхирәтен бейергә саҡырҙы. «Әйҙә, әйҙә, өшөп килгәнһеңдер, йылынып ал», - тип йылмайҙы. Әллә ҡышҡы кейемдә булғанғамы, әллә бөтә иғтибары Вәсиләгә төбәлгәнгәме, Минсафты шәйләмәне. Күреп ҡалғас, ҡойолоп төшкәндәй булды. Йөҙөнән йылмайыу ҡасты. Егеттең сәләменә лә һалҡын ғына яуап ҡайтарҙы.
Дискотеканан һуң өсәүләп бергә ҡайтырға сыҡтылар. Күберәк Вәсилә менән Мәҙинә һөйләште. Минсаф, ара-тирә һүҙгә ҡушылып, шым ғына барҙы. Еҙнәләренең өйөнә еткәс, Вәсилә, әхирәте менән хушлашып, инеп китте. Ә Минсаф Мәҙинәне оҙата барҙы. Егет, уңайлы мәл килеүенә ҡыуанып, үҙен иркенерәк, ҡыйыуыраҡ тоторға тырышты.
- Мәҙинә, - тине ул, - мин һине һағынып килдем. Хәлдәрең нисек, уҡыуың барамы? Шулар тураһында һөйлә әле.
- Бөтәһе лә һәйбәт. Тик бына имтихандар ҡурҡыта. Уларҙы яҡшы итеп тапшырып, юғары уҡыу йортона инергә кәрәк бит. – Мәҙинә ғәҙәттәгесә тыныс ҡына, уйлап һөйләй.
- Ә ниндәй факультетҡа барырға уйлайһың?
- Журналист булырға теләгәйнем. Эҙләнергә, кешеләр араһында йөрөргә яратам мин.
- Коллегалар булабыҙ икән.
Минсаф төп һорауҙы бирергә уңайлы мәл еткәнен тойҙо.
- Мәҙинә, ниңә минең хаттарыма яуап бирмәнең ул? Ни булды? Әллә минең хаҡта берәй насар һүҙ ишеттеңме?
Мәҙинә был һорауҙы көткән булһа кәрәк. Атлап барған еренән туҡтаны ла өйҙәре яғына ҡарап алды.
- Һинең турала бер һүҙ ҙә ишетмәнем, Минсаф. Әсәйем бит: «Имтихандарыңа әҙерлән, институтҡа кер, мөхәббәтеңде ҡуйып тор», -ти.
- Ниңә, мөхәббәт уҡыуға, имтиханға ҡамасаулаймы ни?
- Эш мөхәббәттә генә түгел шул, - тине Мәҙинә күңелһеҙләнеп.
- Ә нимәлә һуң? – Минсаф түҙемһеҙләнеп уға ҡараны.
- Ул турала һөйләге килмәй ҙә ул һиңә. Әммә һөйләмәйенсә булмай инде. – Мәҙинә өйҙәре яғына тағы бер ҡарап алды ла дауам итте. - Һинең әсәйең беҙҙең ғаиләне емергән икән.
- Нисек? – Минсаф тертләп китте.
- Вәсиләләргә килгәндә атайым менән танышып алған да типтергән. Әсәйем белеп ҡалып, атайымды ҡыуып сығарған. «Уның әсәһе ҡустың менән һине йәтим итте. Нисек шул кешенең балаһын ярата алаһың?» - ти.
Мәҙинә Минсафтың күкрәгенә башын һалды ла, илап ебәрҙе.
Минсафҡа ер умырылып киткәндәй тойолдо. Ни әйтергә, Мәҙинәне нимә тип йыуатырға ла белмәне. Бер аҙ торғас, көсөн йыйып: