— Mi malaperos.
— Vi malaperos. Sed mi ne. Kiam mi necesos — mi ĉiam estos apude.
Ŝi ne mensogis. Sed ankaŭ ne diris veron. Ŝi simple — diris.
Ŝi eksidis. Mallevis la piedojn al lanugeca, vasta je la tuta planko, tapiŝo. Zorgeme rigardis al la fenestro. La vastaĵo kovriĝis per miela nebulo.
— Kiel vi pensas, ĉu ne estis aŭdeble, kiel mi ĉi tie jelpetis?
— Estas mole dirite… — balbutis mi.
— Ja mi sopiris pri vi, — klarigis ŝi kaj ekstaris. Malrapide aliris la fenestron. Mi rigardis. Ŝi sentis mian rigardon, certe, kaj ne turniĝis — malhaste iris kaj permesis al mi admiri ŝin. Preskaŭ dancis. Elasta, fleksema, brunhaŭta — por momento mi ŝajnis al mi fakiro kun fluto, sorĉanta… kiun?
— Vesperiĝas, — diris ŝi. Silentis iom; mi admire rigardis. — Nun ni al Bebrisciĥe jam ne veturos, certe.
— Al mi vere aperis aliaj planoj por dua tagduono.
Ŝi ne respondis. Verŝajne, ŝi jam ne memoris tiujn siajn vortojn.
— Sed morgaŭ matene, — reve prononcis ŝi post paŭzo. — Imagu, dum tuta semajno ni estos ĉi tie! Mi tiel dankas vin.
Kaj subite, levinte manojn, ŝi ekturniĝis laŭ la ĉambro. Nigraj haroj disflugis per rapida karuselo, la mamoj tente tremis. Jam denove aperis deziro premi ilin per la manplato.
— Kiel bone! Kiel bone! Mi estas fe-li-ĉa!
«Ricevinte ĉi tion…»
Mi jam ne memoras! Ne memoras!
— Belegajn bukedojn vi faris.
— Jes, tion mi scipovas, — ŝi turniĝis al mi kaj iom mirigite ĵetis rigardon el sub la frunto. Kvazaŭ por ŝi estis surprizo: mi rigardas al ŝi, sed ne al la bukedoj. — Kiel vi rigardas…
— Kiel?
— Bone. Ĉu mi similas al Liza?
La gorĝo spasmis. Mi glutis.
— Tute ne similas.
— Kaj ĉu en lito similas?
— Tute ne similas.
— Ĉu vi diverse sentas kun mi kaj kun ŝi?
— Tute diverse.
— Ĉu ne tutegalas?
— Ne.
— Ĉu vi estis feliĉa kun ŝi, ĝis ni ne kunpuŝiĝis?
— Mi eĉ nun kun ŝi feliĉas. Kaj kun vi feliĉas.
Ŝi ridetis iom malestime.
— Vi devus akcepti islamon, sed ne komunismon.
— Tiam mi ne povus trinki vinon.
— Oj, stultulino mi estas! — ŝi svingis la manojn. — Molestas per paroloj, sed la viro, nature, volas ankoraŭ drinki! Ĉu vi volas, mi surmetu ion kaj kuru malsupren, tie sur la tablo restis botelo.
— Vi estas tro zorgema.
— Ne ekzistas «tro». Jam antikvuloj diris: nobla virino post kuniĝo devas zorgi pri amato, kiel patrino pri infano — ĉar virino en kuniĝo naskiĝas, sed viro mortas. Kaj sportistoj rimarkis: post tiu afero rezultoj de virinoj pliboniĝas, sed de viroj — fi!
— Mi penu elvivi, — respondis mi kaj, etendinte la manon en fendon inter la litkapo kaj la muro, eltiris preskaŭ plenan botelon da «aĥaŝeno». Pardonu, Ivano Volfoviĉ, mi nenion memoras. Stanjo ekridis. — Ĉu vi trinkos?
— Ne. Mi de vi estas ebria, tio sufiĉas.
Mi verŝis por mi du glutojn en pokalon, trinkis. Demandis singarde:
— Ĉu vi estas en ordo?
— En absoluta. Ja ne maltrankviliĝu vi, simple estas sana vivmaniero. Mi ankaŭ fumi ĉesis.
— Sed kio okazis?
Ŝi ekridis ruze. Karesis unu el bukedoj. Al ŝi vere plaĉis, kiel mi rigardas al ŝi, kaj ŝi paŝadis, promenis laŭ la ĉambro — de la ŝranko al muro kun ponardoj kaj sabroj, de la sabroj al muro kun familiaj fotoj, poste al grandega surplanka vazo… El la haroj super la orelo, tremante, plu elstaris forgesita trunketo de anonima floro, nuda kaj orfa, al ĝi ne konvenis nudeco; ĉiujn ĝiajn petalojn ni fordraŝis je la kuseno.
— Ja vi min tiel petegis! Tian konvinkan argumenton donis!
— Kian?
— Mi ne diros.
— Jam antaŭ duonjaro mi rezignis petegi…
— Min argumentoj atingas, kiel ĝirafon.[16] Ne maltrankviliĝu, Saĉjo. Simple mi pensis: mi estas je kvar jaroj pli aĝa, ol ŝi, mi devas tre-e observi min. Almenaŭ subteni egalecon, — kaj subite ŝi montretis dum momento la langopinton. — Ja mi eĉ ne scias, kiel ŝi aspektas. Kaj Paŭlinjo. Vi almenaŭ fotojn montru.
— Por kio?
— Ja parencaj homoj.
— Se tio ne estus vi, mi decidus, ke virino senlime paradas.
— Tio signifas, ke mi senlime bele sentas. Kaj sentas mi, ke mi senlime amas vin.
— Kun vi estas malfacile paroli. Vi tiel posedas vortojn…
— Vi posedas min, kaj mi posedas vortojn. Do, vi posedas vortojn prokure. Reĝu silente, kaj parolos mi.
Ŝi eksidis sur la fenestrobreto, per nuda dorso al la ĝardeno, superverŝita per flav-roza lumo.
— Vortoj… Ili, damnitaj, estas kreitaj ĝuste por trompo. Homoj estas diversaj, ĉiu havas sian amon, sian malamon, sian timon. Kaj vorto estas unu sama por ĉiuj. Tiu, kiu parolas, subkomprenas tute ne tiun amon kaj ne tiun timon, kiun subkomprenas, aŭdinte, la alparolato. Tial estas pli bone silenti pri tiuj temoj… aŭ paroli nur por ĝojigi tiun, kiu estas apude… aŭ, se diri serioze, klarigadi ĝuste sian amon. Ja nur por tiu sola vorto necesas tutan romanon, tutan poemon verki. Mi jen, dum flugis, — ŝi ridetis, — du versaĵojn pri vi verkis. Tamen, tion, ke ili estas pri vi, neniu komprenos.
— Kaj ĉu mi? — stulte fierante, demandis mi.
— Kaj vi, — ŝi denove ridetis, — des pli.
— Legu.
— Ne.
— Legu.
— Ne, ne. Mi ne deziras nun. Ja ju pli oni maĉas sian komprenon, des pli oni foriras de la aliula. Por kio vi foriru de mi? Jen vi, apude. Tio ne tre ofte okazas. Baldaŭ vi denove forveturos ien, kaj mi dume publikigos — tiam legu, — ŝi metis unu kruron al la fenestrobreto, ĉirkaŭvolvis ĝin per la brakoj. — Kia mirakla aero iras de ekstere, — profunde enspiris ŝi. — Ni ankoraŭ promenos antaŭ vespermanĝo, ĉu? El la fonto trinkos.
— Nepre. Kaj antaŭ vespermanĝo. Kaj antaŭ dormo.
— Antaŭ dormo tio estas aparte necesa.
«…Senprokraste reveni ĉefurbon…»
Mi verŝis plenan pokalon kaj eltrinkis, ne deŝirante. El la pokalo ekscite venis odoro de vinberĝardenoj, naĝantaj en suna oceano.
— Ĉu al la aerodromo vi veturis el la hejmo?
— Hejmo… — la suna oceano ekverŝiĝis en la sangon. — Hejmo estas loko, kie eblas ne adaptiĝi. Ne kontroli vortojn. Esti laca, kiam laciĝis, silenti, kiam silentemas — kaj dum tio ne timi, ke ofendos. Ne ŝajnigi sin eĉ je momento — nek per gesto, nek per rigardo…
— Tiel neniam estas.
— Eble. Tial mi neniam havis hejmon.
— Sed eble, simple vi neniam estis hejme?
— Sukcesa bato.
— Saĉjo, mi ne volis ofendi! Vi estas la plej bona, mi ja scias! Simple mi tre volas esti via hejmo… kaj al mi ŝajnas, mi povus. Sed kiam mi pensas, ke vi vizitos la hejmon du-tri-foje monate, kaj ceteran tempon estos en la alia… kaj eble, eĉ en la tria — jen tie, jen tie hejmoj aperados kaj defalados de vi, kiel folioj, sekiĝantaj pro manko de vi… Ho ne, ne. Ĉiam mi diras stultaĵojn. Kapricas. Ne aŭskultu. Tio estas, ĉar mi malstreĉiĝis, ja mi nun tro bone fartas. Kaj se mi subite naskus de vi, ĉu vi min forlasus?
— Ne, certe, — malrapide diris mi.
— Ne? Ĉu vere ne? — ŝia voĉo eksonoris, kaj eklumis la vizaĝo.
— Stulta vorto — forlasus… Ja vi estas mia familio. Mi estus kun vi, kiom povus. Sed, vidu… jam rompita. Ĉar neniam plu sentus min digna homo.
— Sed ĉu nun vi sentas?
Tio estis vangofrapo. Vangofrapo sub la zonon, tiel scipovas nur virinoj. Jes, ne mi parolu pri honesteco. Kun peno, kvazaŭ boateto, naviganta kontraŭ forta fluo, mi demetis la pokalon malproksimen; en paradiza silento abrupte ektintis vitro.
— Ne tre. Sed dum mi donas al vi pli da ĝojo ol da malĝojo — ja vi mem tiel diras…
— Jes, certe jes! Do — kio?
— Do tio havas almenaŭ ian sencon.
— Sed tiam mi havus eĉ pli da ĝojo, Saĉjo!
— Sed li? Ja mi ne povos doni al li tiom da atento, kiom… li meritas.
— Al mi vi same ne ĉiam donas tiom da atento, kiom mi meritas. Sed kiu diros, ke mi al vi kreskas malbona?
Uragano. Vortoj estas ne pli, ol flugantaj laŭ vento folioj. Se venis uragano — la folioj devas deŝiriĝi kaj flugi, sed ilia flugo nenion signifas. Ĝi signifas nur, ke venis uragano. La uragano foriros — kaj ili falos. Kaj stultulo, ne, sadisto estos tiu, kiu, veninte al naĝanta en koto folieto, ekriproĉos ĝin: «Ja vi jam flugis, nu, ek, ankoraŭ, ja tio estas tiel bela!»
Do, ĉu vere estas pli honeste silenti, ne ĵetante al vento vortojn, kaj silente fari tion, kion oni deziras; simple penante laŭeble ne malutili dum tio al aliuloj, same silente?
— Stanjo, vi mem ne komprenas, kion vi parolas.
— Certe, ne komprenas, mia afero estas virina. Sed vi, masklo, diru sincere — ĉu vi ne estus almenaŭ flatita?
Mi nur balancis la kapon.
— Nature, se sen kvereloj kaj skandaloj — mi treege fierus.
Ŝi ekstaris de la fenestrobreto, ridetante. Nehaste alvenis min.
— Kontraŭ via volo mi neniam ion ajn faros.
Sidiĝinte ĉe miaj piedoj, ŝi kliniĝis. Hipnotigite rigardis, kiel mi, tremetante, ŝvelas sub ŝia rigardo — kaj mem senkonscie tremetis kun mi.
— Nu jen, — diris ŝi preskaŭ adore, — vi denove min deziras.
Ŝi tuŝis per la fingropintoj. Poste, ekstarinte super mi sur genuoj, tuŝis per la brusto. Poste per la lipoj. Denove deŝoviĝis, enrigardante. La disvolvitaj haroj pendis preskaŭ ĝis la littuko.
— Ĝi rememorigas al mi idon de iu raba birdo. Postulema kaj sendefenda. Iomete kreskis — kaj jam emas beki! Sed mem, sola — nenion povas, necesas alflugi, el ajna foro alflugi al ĝi kaj nutri, nutri…
Ŝi levis la vizaĝon. La okuloj brilis.