— Што з табой? — ціха запыталася маці.
— Я пайду, — сказала Ружа Сарона.
— Куды?
— Бавоўну збіраць.
— Нельга. Табе ўжо хутка раджаць.
— Яшчэ можна. Я пайду.
Маці ўсыпала каву ў ваду.
— Разашарна, ты ўчора не ела з намі аладак. — Ружа Сарона маўчала. — І чаго табе ў голаў прыйшло збіраць бавоўну? — Зноў маўчанне. — Гэта праз Эла і Эгі? — Маці пільна паглядзела на дачку. — Ды што ты, Разашарна! Табе хадзіць у поле няма ніякай патрэбы.
— Я пайду.
— Што ж, добра. Толькі не ператамляйся. Уставай, бацька! Прачніся, падымайся!
Бацька залыпаў вачамі і пазяхнуў.
— Не выспаўся, — прастагнаў ён. — Учора ў гадзін адзінаццаць леглі.
— Давайце, хутчэй падымайцеся, усе ўставайце, ідзіце мыцца.
Жыхары вагона мала-памалу ажывалі, вылазілі з-пад коўдраў і, пацепваючыся ад холаду, нацягвалі адзежу. Маці наразала скрылікамі саланіну на другую патэльню.
— Ідзіце мыйцеся, — падганяла яна.
У другой палове вагона ўспыхнула святло, пачуўся трэск сучча.
— Місіс Джоўд! — данёсся голас місіс Уэйнрайт. — Мы ўжо збіраемся. Хутка будзем гатовыя.
Эл прабурчаў:
— І нашто ў гэткую рань падымацца?
— Там усяго дваццаць акраў, — сказала маці. — Трэба прыехаць як найраней. Бавоўны мала. Трэба паспець, а то без нас збяруць. — Маці прыспешвала іх адзявацца, старалася, каб хутчэй паснедалі. — Ну, піце каву, пара ехаць.
— У цемры ж бавоўну не збіраюць, ма.
— Раней світання мы туды і не дабяромся.
— Там, пэўна, мокра.
— Дожджык быў дробны. Хутчэй піце каву. Эл, паснедаеш, рыхтуй машыну, — сказала маці і крыкнула: — Місіс Уэйнрайт, вы гатовыя?
— Канчаем снедаць. Праз хвілінку выходзім.
Лагер прачнуўся, ажывіўся. Каля палатак гарэлі вогнішчы. Над вагонамі клубіўся дым з труб.
Эл залпам выпіў каву і набраў поўны рот гушчы. Ён збег па сходках, адплёўваючыся на хаду.
— Місіс Уэйнрайт, мы ўжо гатовыя! — крыкнула маці. Яна павярнулася да Ружы Сарона: — Ты тут заставайся.
Ружа Сарона сцяла зубы.
— Я паеду таксама, — сказала яна. — Мне трэба ехаць, ма.
— У цябе ж мяшка няма. Ды і цягаць яго табе нельга.
— У твой буду класці.
— Паслухай мяне.
— Паеду.
Маці ўздыхнула:
— Што ж, буду за табой наглядаць. Добра было б доктару цябе паказаць.
Ружа Сарона ўсхвалявана захадзіла па вагоне. Надзела свой лёгкі жакет, зняла яго.
— Коўдру вазьмі, — параіла маці. — Захочаш адпачыць, не азябнеш. — За задняй сценкай вагона пачуўся гул матора. — Мы першыя паедзем, — зарадавалася маці. — Ну, бярыце свае мяшкі. Руці, не забудзься на кашулі, я іх зашыла, будзеце збіраць у іх.
У змроку Ўэйнрайты і Джоўды забраліся на грузавік. Пачаў марудна займацца бледны золак.
— Паварочвай налева, — сказала маці Элу. — А там будзе аб'ява.
Яны паволі ехалі па цёмнай дарозе. За імі ішлі іншыя машыны, а там, у лагеры, заводзіліся новыя маторы, людзі сем'ямі садзіліся ў кузавы, і машыны выязджалі на шашу і паварочвалі налева.
Да паштовай скрынкі з правага боку дарогі быў прымацаваны кавалак кардону з надпісам сінім алоўкам: «Патрабуюцца зборшчыкі бавоўны». Эл збочыў у вароты і пад'ехаў да гаспадарчага двара. На ім было ўжо шмат машын. Круглы электрычны ліхтар з краю белай адрыны асвятляў групу людзей — мужчын і жанчын, якія чакалі каля вагаў сваёй чаргі, трымаючы пад пахай скручаныя мяшкі. Некаторыя жанчыны накінулі мяшкі на плечы, прыкрываючы канцамі грудзі.
— Аказваецца, не так ужо мы і рана прыехалі, — сказаў Эл. Ён падвёў грузавік да агароджы і спыніў яго там. Абедзве сям'і злезлі на зямлю і далучыліся да людзей, што стаялі каля вагаў, а машыны ўсё зварочвалі з дарогі і спыняліся каля адрыны, і людзей усё прыбывала і прыбывала. Седзячы пад ліхтаром, гаспадар запісваў зборшчыкаў.
— Хоўлі? — перапытаў ён. — Х-о-ў-л-і? Колькі?
— Чацвёра. Уіл…
— Уіл.
— Бентан…
— Бентан.
— Эмілія…
— Эмілія.
— Клэр…
— Клэр. Хто наступны? Карпентэр? Колькі?
— Шасцёра.
Ён запісваў прозвішчы ў канторскую кнігу насупраць графы, у якой адзначалася вага сабранай бавоўны.
— Мяшкі ёсць? У мяне толькі некалькі штук. З вас будзе даляр. — А машыны адна за адной заязджалі ў двор. Гаспадар наставіў каўнер скураной курткі на аўчыне і закрыў ім горла. Ён заклапочана паглядзеў на пад'язную дарогу. — Мае дваццаць акраў нядоўга прастаяць пры такім наплыве народу, — сказаў ён.