Бацька паглядзеў на місіс Уэйнрайт, узяў ліхтар у яе з рук і паставіў на падлогу. Руці і Ўінфілд спалі на сваім матрацы, прыкрыўшы сагнутымі ў локцях рукамі вочы.
Бацька паволі падышоў да Ружы Сарона. Хацеў прысесці каля яе матраца на кукішкі, але стомленыя ногі не паслухаліся, і ён стаў на калені. А маці ўсё памахвала над дачкой кардонкай. Яна глядзела на бацьку, вочы ў яе былі вялікія, позірк нерухомы, як у лунаціка.
Бацька сказаў:
— Мы… усё зрабілі… што маглі.
— Я ведаю.
— Мы працавалі ўсю ноч. А дрэва разнесла нашу плаціну.
— Ведаю.
— Чуеш? Вада пад вагонам.
— Ведаю. Я ўсё чула.
— Думаеш, з ёю ўсё абыдзецца?
— Не ведаю.
— Можа… мы маглі… што-небудзь зрабіць?
Губы ў маці былі сухія, бяскроўныя.
— Не. У нас заставалася толькі адно… і мы гэта рабілі.
— Мы там працавалі, ледзь з ног не валіліся, і раптам дрэва… Цяпер дождж ужо аслабеў. — Маці глянула на столь і зноў апусціла галаву. Бацька працягваў гаварыць, быццам гэта быў яго абавязак. — Не ведаю, як высока падымецца. Можа і вагон заліць.
— Я ведаю.
— Ты ўсё ведаеш.
Яна прамаўчала, а кардонка ў яе ў руцэ паволі хадзіла ўзад і ўперад.
— Мы што-небудзь зрабілі не так? — шукаў сабе апраўдання бацька. — Маглі што-небудзь зрабіць інакш?
Маці неяк дзіўна паглядзела на яго. Яе пабялелыя губы расцягнуліся ў задумлівую, спагадлівую ўсмешку.
— Ты ні ў чым не вінаваты. Перастань. Усё будзе добра. Цяпер усё мяняецца… паўсюль.
— Можа, вада… Можа, трэба зараз жа ехаць адсюль.
— Прыйдзе час — паедзем. Што трэба будзе рабіць, тое і зробім. А цяпер памаўчы. А то разбудзіш яе.
Місіс Уэйнрайт ламала галінкі і падсоўвала іх у агонь, ад якога ішоў густы сыры дым.
Знадворку пачуўся злосны голас:
— Я сам пагавару з гэтым сукіным сынам.
І ўслед — голас Эла каля самых дзвярэй:
— Куды лезеш?
— Я дабяруся да гэтай сволачы Джоўда!
— Не пушчу. Што табе трэба?
— Каб не яго дурная плаціна, нас бы даўно ўжо тут не было. А цяпер машына стаіць, як мёртвая.
— А ты думаеш, наша дужа жывая?
— Прапусці.
Голас Эла прагучаў холадна:
— Паспрабуй прабіцца.
Бацька не спяшаючыся падняўся з каленяў і пайшоў да дзвярэй.
— Спакойна, Эл. Я іду. Спакойна. — Бацька спусціўся ўніз. Маці пачула, як ён сказаў: — У нас хворая. Пройдзем вунь туды.
Дождж лёгенька стукаў па даху, а вецер, які нядаўна ўзняўся, размятаў яго ў бакі. Місіс Уэйнрайт адступіла ад печкі і глянула на Ружу Сарона.
— Хутка заднее, мэм. Вы паспалі б. Я пасяджу каля яе.
— Не, — адказала маці. — Я зусім не стамілася.
— Так я вам і паверыла, — сказала місіс Уэйнрайт. — Кладзіцеся, адпачніце хоць крыху.
Маці паволі разганяла кардонкай паветра.
— Вы па-сяброўску паставіліся да нас, місіс Уэйнрайт, — сказала яна. — Мы вам вельмі ўдзячныя.
Поўная нізенькая жанчына ўсміхнулася:
— Дзякаваць няма за што. У нас ва ўсіх адна доля. А калі б што з намі здарылася? Вы нам памаглі б.
— Безумоўна. Мы памаглі б.
— Ці каму другому.
— Безумоўна. Раней кожны клапаціўся толькі пра сваю сям'ю. Цяпер не так. Цяпер нам да ўсіх ёсць справа. І чым горш людзям, тым больш у нас клопату.
— Яго нельга было ўберагчы.
— Я ведаю, — сказала маці.
Руці глыбока ўздыхнула і зняла руку з твару. Святло лямпы асляпіла яе, яна павярнула галаву і паглядзела на маці.
— Нарадзілася? — запыталася Руці. — Дзіця ўжо ёсць?
Місіс Уэйнрайт падняла з падлогі мяшок і прыкрыла ім скрынку з-пад яблыкаў.
— Дзе дзіця? — дапытвалася Руці.
Маці правяла языком па губах.
— Дзіцяці няма. Яго і не было. Мы памыляліся.
— Гэ! — Руці пазяхнула: — А я думала, будзе дзіця.
Місіс Уэйнрайт села каля маці, узяла ў яе кардонку і сама пачала ёю махаць. Маці склала на каленях рукі, яе стомленыя вочы не адрываліся ад твару Ружы Сарона, якая ад знямогі забылася моцным сном.
— Ну дык прыляжце, — сказала місіс Уэйнрайт. — Вы ж каля яе будзеце. Варта ёй глыбей уздыхнуць, і вы прачняцеся.
— Добра. — Маці прылегла на матрац побач з дачкой. А місіс Уэйнрайт сядзела каля іх на варце.
Бацька, Эл і дзядзька Джон сядзелі ў дзвярах, пазіраючы, як займаецца светла-шэры золак. Дождж сціх, але хмары па-ранейшаму спрэс засцілалі неба. Першыя пробліскі святла адбіваліся ў вадзе. З дзвярэй была відаць імклівая плынь рэчкі, якая несла з сабой цёмныя галіны дрэў, скрыні, дошкі. Круцячыся вірам, вада вылівалася на паляну. Ад насыпу і следу не засталося. На самой паляне вада была спакойная, як у завадзі. Разліў акаймоўвала жоўтая пена. Бацька нахіліўся і паклаў сучок на сходкі, крыху вышэй узроўню вады. Яны бачылі, як вада паціху падабралася да сучка, лёгенька падхапіла яго і паволі панесла з сабой. Бацька паклаў другую галінку на цалю вышэй вады і сеў, не спускаючы з яе вачэй.