— Нехта рыўся, як свіння, — нібы сам сабе сказаў Амара. Штосьці яму не падабалася, штосьці трывожыла. Ён азірнуўся па баках, але што-небудзь убачыць далей па беразе і наўкол было немагчыма з-за скал, кустоў і дрэў.— Што ён тут шукаў? — Амара прысеў, павадзіў рукою па пяску, пагробся ў ім.
Янг таксама памацаў, пацёр пясок, паўглядаўся ў крупінкі і каменьчыкі.
— Мо якія самацветы каштоўныя, — сказаў ён.
— Давай трошкі падымемся ўгору. — Амара амаль на карачках пакарабкаўся па вадзе, па камянях, Янг за ім. Хутка яны вымаклі з ног да галавы. Калі такім чынам узняліся на пласкагор'е, то ўбачылі, што ручай тут больш спакойны і шырокі. Скрозь па беразе пясок настаўбураны пагоркамі, нават у вадзе, можна пазнаць было, камяні ссунуты са сваіх месц. Прайшлі яшчэ трохі да месца, дзе ручай падзяляўся скалою на два. Прайшлі цераз першы ручай, абагнулі скалу, пабрылі ўніз левым берагам шырэйшай пратокі, які ўсё далей забіраў управа. Сляды невядомых шукальнікаў ці даследчыкаў заўважаліся і тут: то ў вадзе на мелкім, то на самым беразе шарэлі купкі гравію і пяску, каменьчыкаў, нібы хто падзяліў зачэрпнутае з дна драбноцце па велічыні. Сляды і тут былі дваякія — ад грубага чаравіка ці бота і ад босых ног. Значыць, шукальнік быў не адзін?
З-за невялікага павароту ўдарыў у вушы шум вадаспаду. Перад самым вадаспадам цячэнне ў ручая было бурнае і імклівае, хлопцы не рашыліся заходзіць у плынь, каб не збіла і не пакаціла па камянях уніз. Пайшлі і далей левым берагам. Скалы тут ледзь не заходзілі ў возера, а вадаспад застаўся крыху ззаду і справа. На самым абрыве прыселі, зачараваныя прыгажосцю.
Адсюль можна было агледзець добрую палову возера. Там, дзе паверхню асвятляла сонца, вада здавалася пяшчотна-блакітнай, крыху зелянкавай, а там, дзе быў цень, — цёмна-зялёнай і фіялетавай. Дальнюю частку возера прыхоўваў падобны на здвоеную пышную ляпёшку зарослы кустамі астравок. Унізе, пад хлопцамі, раскінулася бухтачка, амаль усю яе ахутваў цень. Бухту акаймоўваў нізкі, густа засыпаны камянямі бераг. Бела-сівыя космы вадаспаду (адтуль несла на хлопцаў халодную імжу) абрушваліся на гэты прыродны брук, губляліся сярод камянёў, пакідаючы на іх баках і лысінах камякі беласнежнай пены-шумавіння. І скрозь паўз бухту, дзе толькі можна было ўчарпнуць у ручаях ці на беразе, былі насыпаны пагоркі і горбікі, многія камяні былі зрушаны з месца.
Янг хацеў ужо шукаць спуск уніз і першым скаціцца на бераг бухтачкі, як Амара цапнуў яго за плячо: «Хавайся!»
Амаль з-за такога ж выступу скал справа ад бухтачкі плыў пад паверхняй вады чалавек у чорным гідракасцюме з жоўтай палосаю на баку. Рукамі не гроб, рукі былі чымсьці занятыя, перабіраў толькі нагамі з ластамі. Вось над вадою паказалася палавіна бліскучага чорнага шара — галавы плыўца, вытыркнула і трубка. З трубкі свіснуў фантанчык вады… Плывец павярнуў да берага, галаву падняў з вады больш, але твару нельга разгледзець — закрыты быў шклом маскі. Вось ужо дастаў ён нагамі дно, выпрастаўся, цяжкі свой груз узяў пад адну руку, выгнуўшыся ў другі бок, каб ураўнаважыць цяжар. Трымаў пад рукою, нібы ўрэзак з нейкага бака з пачарпнутым недзе на дне пяском. Мабыць, у днечку металічнага бака былі напрабіваны дзірачкі, бо знізу шматлікімі струменямі цякла вада. Невядомы сарваў маску і трубку, паклаў на сваё металічнае рэшата, узяўся за яго ўжо аберуч, прыціскаючы да жывата.
— Шт! — пакрычаў заклапочана ў бакі.— Піт! Той, каго клікалі, не адгукваўся, яго нідзе не было відаць.
— А што! Я так і думаў: не адзін чалавек тут калупаўся, — зашаптаў Амара. — І не адзін дзень.
Незнаёмы выдыбаў на бераг, паставіў сваё рэшата, садраў з ног ласты і стомлена прысеў на камень.
— Што будзем рабіць? Мо спусцімся папытаем, чаго яны тут шукаюць? — прапанаваў Янг.
— Цс-с-с… Глядзі! — кіўком паказаў Амара ўлева. З-пад навісі скал, ужо з іхняга боку, выплыў на невялікай гумавай лодцы, падграбаючы шырокаю і кароткаю лапатачкай, яшчэ адзін незнаёмы. Быў ён у паласатых, нібы амерыканскі сцяг, трусах і пляжнай белай шапачцы з празрыста-сінім доўгім казырком. Мо ён плыў ад таго ручая, дзе толькі што мацалі пясок і хлопцы? Як яны не заўважылі гэтага лодачніка, а ён — іх?
Лодка насунулася днішчам на бераг. Лодачнік вынес бардовае пластмасавае вядро з пяском і мелкае, але доўгае пластмасавае карытца з выламаным з аднаго вузкага боку бортам. Паставілі карытца крыху нахільна, насыпалі на яго пясок, палівалі вадою. Тапталіся на кукішках, мацалі і, мабыць, нічога добрага не вымылі, не знайшлі, бо той, у шапачцы, раптам са злосцю шпурнуў вядро. А той, што ў гідракасцюме, нешта сказаў, і яны заспрачаліся, паказваючы ў розныя бакі і нават на востраў.
— Пра што яны? — прашаптаў Янг.
— А ты хіба не разумееш па-англійску?
— Слаба. Дуку-матрос трохі вучыў, але…
— І я — слаба. Штосьці пра золата гавораць.
— Ама-а-ара?! — выдыхнуў узрушана Янг. — Яны шукаюць золата? А што, калі нам паспрабаваць? Раптам ды пашанцуе!
— Не спадзявайся. Ніколі ніхто ні на Біргусе, ні тут не гаварыў, што на Горным ёсць золата. Каб хто знайшоў яго, ведаеш, што тут пачалося б? Канец свету.
— Але ж яны не так сабе шукаюць! — горача запярэчыў Янг.
— Шукаюць! Мо якія дурні турысты. Думаюць, калі ад'ехаць на тысячы кіламетраў, трапіць на які востраў у акіяне, дык можна цэлыя кішэні самародкаў ці залатога пяску нагрэбці. Пайшлі адсюль!
4
Абыход возера заняў яшчэ з гадзіну. Пакуль лазілі, карабкаліся, выявілі з заходняга боку яшчэ два ручаі, якія ўпадалі ў возера.
— Хіба яно бяздоннае? — здзівіўся Янг. — У яго вунь колькі льецца, а з яго — ні струменьчыка.
— Высыхае… — сказаў Амара, але тут жа дадаў: — Не, не можа столькі высахнуць. Куды ж дзяецца вада? Во, па камянях можна пазнаць — не мяняецца ўзровень.
— Вунь тое месца, дзе мы падыходзілі. І тут нідзе не булькоча ручай, не выцякае з возера.
— Яно хоць і ў былым кратэры, але намнога вышэй узроўню акіяна. Каб прарвалася вада цераз гэтыя скалы — во зашугала б!
— А мо… А калі яно пад зямлёю цячэ ў акіян? Можа быць такое?
— Можа. Вулкан, землетрасенне чаго хочаш могуць нарабіць. Але калі б вада правальвалася, то яна кружылася б, вір быў бы. От дурні, трэба было лепш прыглядацца да паверхні.
Янг спусціўся па камянях да самай вады, нарваў жменю лісця, шпурнуў на ваду. Лісце распырхнулася, упала мо за якія два метры ад берага. Упала і ляжыць сабе спакойна, нікуды яго не нясе, не круціць.
— Другі раз не будзем абыходзіць — ну яго! — уздыхнуў Амара. — Нам трэба яшчэ паўднёвы схіл гары разведаць — да самага мора. Калі і тут нічога не знойдзем… — Амара не дагаварыў, роспачна махнуў рукою.
Паўднёвы схіл здаўся не такім доўгім, і быў ён намнога круцейшы, чым усходні, які вёў да горада. Нагрувашчванне скал, трэснутых і разарваных наплываў лавы было больш дзікае і маладаступнае. Тут дрэў і кустоў было менш, дый тыя вельмі ж скарэжаныя і скурчаныя. Нідзе не заўважылі нават маленькай, хоць трохі роўнай лапінкі, каб можна было зачапіцца, нацягаць туды зямлі і разбіць хоць невялічкі агарод. Скалы скончыліся раптоўна абрывам, далей унізе распасціраўся пясчаны бераг, да белага прыбою было метраў семдзесят. Сям-там на пяску былі параскіданы адзіночныя камяні і скалы, раслі калючыя кусты-малачаі, тырчалі мяцёлкі султанскай травы, сядзелі кактусы. Ладны кавалак пясчанага пляжу каля вады быў адгароджаны шчыльным дашчаным плотам, па версе яго ў тры рады наснавана калючага дроту. Зверху хлопцам было відаць, што робіцца за агароджай: з усходняга боку пляцоўкі стаялі дзве палаткі з падаткнутымі бакавінамі, каб прадзімала ветрам. З заходняга далятала густое і частае чахканне. Там стаяў на чатырох колах рухавік, крыху падобны на той, што бачыў Янг на пантоне ў лагуне іх Біргуса. Пасярод, бліжэй да плота і да хлопцаў, узвышаўся аўтамабільны прычэп-вагончык з высокімі і нізкімі антэнамі наверсе. Амаль па прамой лініі за ім блізка каля вады ляжалі нейкія скрынкі і паласатыя бочкі з палівам, а ўжо зусім на вадзе пры беразе віднеўся катэр ці глісер.