— Здаецца, ніхто не рабіў ніякіх запісаў. Калі ненарокам што запісалася, тут жа, не ўстаючы, спаліце. Усё павінна быць у галаве і ў сэрцы! — сказаў напаследак кіраўнік. — Усім ісці, а кіраўнічай тройцы, Амары і навічку застацца для размовы. Пазнаёмімся бліжэй, ху із ху15.
З пакоя можна было трапіць у службовы калідор, а да калідора вяла асобная вінтавая лесвіца. Некаторыя заспяшаліся да яе, а хто яшчэ напаследак наліваў сабе прахладнага аранжаду, наталяў смагу і таксама таропка кіраваў да выхаду.
Члены тройкі і кіраўнік гуртка падселі да Раджа і Амары. Пачаліся роспыты.
А за шклом сцяны вірыла ўтрапёная весялосць. У розных позах між сталамі млява рухаліся парачкі, не так танцавалі, як выломваліся. Поўна парачак было і на арэне, дзе ўжо скончылася прадстаўленне. Адзін бамбіза з афіцыянтачкай на руках вылез у пражэктарны круг, і Радж заўважыў, як какетліва мадамачка абдымала партнёра за шыю, як гулліва падрыгвала ножкамі ў белых чаравіках з канькамі-ролікамі. І нікому не было справы да таго, што гаварылася ў гэтай шкляной кабіне-пакоі, напляваць ім было на тое, што пад іх вар'яцкі свет рыхтуецца ўжо міна замаруджанага дзеяння.
4
Наступіў Янгаў дзень нараджэння — споўнілася дванаццаць гадоў. Радж упрасіў містэра Крафта даць і яму і Янгу адгул хоць на адзін дзень. Паўмесяца Радж без выхадных, дый Янгу, хоць і нядаўна паступіў на работу, не зашкодзіць адпачынак. А ў дэльфінарыі можна зрабіць дзень прафілактыкі: хай Абрахамс уключыць перасоўную асенізацыйную помпу і хоць трохі высмакча з дна гразь, а потым поўнасцю абновіць ваду.
Крафт хоць і паўздыхаў нямала — кожны дзень прастою прыносіў страты, быў вымушаны згадзіцца. Чысціць басейн трэба, а то могуць пахварэць дэльфіны.
Раджу патрэбен быў адгул яшчэ і таму, што на душы ўвесь час быў неспакой. Урна з прахам продкаў недзе на Горным у Натачы ці яе бацькоў, і нельга, каб такое доўга працягвалася. Хай то ные вечная незагойная рана — не ведае, дзе спачывае прах маці, прах бацькі, дык яшчэ і урну з прахам дзядоў ледзь не згубілі. А гэта ж вялікі грэх! І добра было б здабыць хоць жменьку зямлі з Біргуса. Востраў жа таксама цяпер нябожчык, і хацелася б мець хоць што-небудзь з яго.
У порт з Горнага кожны дзень прыплывалі рыбакі. Востраў Рай быў ласым, ненажэрным чэравам, і гэты трыбух штодзень патрабаваў шмат рыбы. І не толькі рыбы. Свежых амараў, лангустаў і крабаў, вустрыц, крэветак, галатурый, каракаціц, кальмараў, акуліных хвастоў, плаўнікаў і печані, маладых мантаў, чарапах, ікры марскіх вожыкаў… Цяжка пералічыць усё, што магло ўзбрысці ў галаву таўстасумам. І гаспадары рэстаранаў са скуры лузаліся, каб задаволіць, улагодзіць, дагадзіць. Калі чагосьці раптам не было, то наведвальнікам-заўсёднікам абяцалі прыгатаваць страву на заўтра. Абы прыйшлі, абы не адцураліся іхняга стала! Амара, калі расказваў пра ўсё гэта Раджу, толькі пасмейваўся над дзівацтвамі буржуяў. А Радж слухаў і ледзь не зубамі скрыгатаў: абжыраюцца, вар'яцеюць, а хтосьці жадзён і кавалку сушанага тунца, якога можна цэлы дзень жаваць, размочваючы слінаю, і не разжаваць.
Радж адразу пакіраваў з Янгам у порт, да прычалаў. Там штодня прадавалі марскую жыўнасць проста з лодак. Ім пашанцавала: убачылі земляка — дзядзьку Джыву, бацьку Пуола. Можа, і не пазналі б яго, даўно няголенага, у адной набедранай павязцы — вешці, сагнутага сярод скрынак з рыбаю на дне вялікай маторкі. Але ён сам першы аклікнуў іх.
І ўзрадаваліся земляку, і засмуціліся. Давядзецца расказваць пра Пуола. А як расказаць і ці пра ўсё расказваць?
— Мо чулі што пра майго рыштанюгу? — якраз пра Пуола і папытаў Джыва. — Сышоў з дому, і ніякай вестачкі… Маці месца сабе не знаходзіць… Я-то і гаварыў ёй: чорт яго не возьме, супакойся! Мо ўжо дзе работу добрую знайшоў. А яна: ой, чуе маё сэрца, ой гарыць сэрца!
Янг хуценька прашаптаў Раджу: «Пуол абакраў бацьку, усе долары выкупныя забраў. А Джыва пракляў яго». І Радж шапнуў яму: «Нічога не ведаем пра Пуола, зразумеў?» На гэта Янг толькі вокам бліснуў: не, такога не зразумець. Як можна змоўчаць пра Пуола, калі ён паспеў так упячыся ў косці і яму і Раджу? Дый бачылі ж яго! Бачылі пад вадою, раз'едзенага крабамі!
— Не чулі, дзядзька. Казаў, праўда, нехта, быццам бачыў яго на Галоўным востраве. Адзеты фацэтна, як панок, кійком памахвае… — Радж гаварыў гэта і хаваў вочы: не мастак быў ён на хлусню.
— Эй? Дай тое бог… Мо як зажыве добра, то і нас калі ўспомніць, падкіне які цэнт. А я во ў рыбакі запісаўся на старасці.
— Гэта ваша пасудзіна? — пацікавіўся Радж.
— Не, наняў мяне добры чалавек. Памочнік яго загінуў… Нагу акула адкусіла, пакуль прывезлі на бераг, то і кроўю сышоў… То колькі мяне пацерпіць гаспадар — не ведаю. Можа, маладзейшага ўзяць, здаравейшага.
— А мы ўжо хацелі прасіцца, каб падкінулі да Горнага, — Радж акінуў вокам іншыя лодкі і людзей каля кожнай.
— З гаспадаром пагаворыце, ён пайшоў пакупніка шукаць. Не з'явіўся наш аптовы пакупнік сёння… Але ж і ехаць вам няма да каго — ні бацькі, ні маці. Была сям'я — і няма сям'і…
— Мы пройдземся трохі, а праз мінут колькі падыдзем, — Радж паштурхаў у плечы Янга, бо той усё памыкаўся нешта гаварыць.
Хацелася шыцца ў цень, бо сонца ўздымалася імкліва і пачынала пячы неміласэрна.
— Пра Натачу з бацькам трэба было адразу папытаць, — напомніў Янг. — Можа, іх няма на Горным, а мы дарэмна паедзем.
— Разумнік… Я і сам пра гэта папытаў бы, каб хто іншы трапіўся, а не Джыва. Ён мне ўсю галаву затлуміў… Ох-ха, не вытрываць проста. Такое адчуванне, быццам я ў чымсьці вінаваты перад ім. А ў чым мая… наша віна? Хай бы не соваў галаву ў пятлю. — Радж паправіўся: — Не лез абы-куды.
Пакуль хадзілі-таўкліся паміж людзей, Радж некалькі разоў нечакана і рэзка азіраўся, нібы хацеў знянацку выявіць якога віжуна.
— Ты чаго? — кожны раз пытаў Янг, і Радж адказваў: «Нічога, нічога…» Але Янг бачыў, што гэта не так сабе, Радж чагосьці асцерагаецца.
І сапраўды, Радж усе дні, пасля таго як знайшлі труп Пуола, адчуваў неспакой. Часам яму здавалася, што за ім сочаць нейчыя паганыя вочы, што хтосьці падлічвае кожны яго крок. Разумеў, што калі Пуол меў заданне прыкончыць яго, але не ўдалося, то трыяда не можа так лёгка адступіцца. Заданне перайшло да кагосьці другога. Хто ён, гэты другі? Калі пачне паляванне, у якім абліччы з'явіцца? А мо ўжо з'явіўся?
Вярнуліся да маторкі. Джыва канчаў выгружаць на прычал скрынкі з рыбаю. Рабіў гэта, высільваючыся з апошніх сіл, худы жывот ад напругі ажно правальваўся. Гаспадар лодкі, жылісты японец у шортах і распашонцы (на лбе белая касынка з разлапістым іерогліфам), асцярожна вытрэсваў з аднае скрынкі рыбу ў глыбокую місу ці казан, падвешаны на ланцужках да каромысла. На другім канцы рычага такая ж міса з гірамі. Перакупшчык, такі самы японец ці кітаец, але без павязкі і ў доўгіх штанах, грэбліва падцінаў губы: «Ну й драбяза! І дзе вы такое назбіралі? І што — ва ўсіх скрынках такая?» — «Не, не, там большая, і скрынкі тыя большыя…» — «Ды якія яны большыя? Не будзем усе пераважваць, астатнія так прыкінем. А то пратухне, пакуль будзем цырымоніцца…» — «Дык тыя ж у паўтара раза большыя! Па два долары мінімум трэба за тыя дабавіць». — «Высыпай назад… Звязаўся я тут з вамі. А ў рыбы ўжо во… Жабры пабялелі…» — «Дзе пабялелі? Дзе?! Ружовенькія, на досвітку лоўлена!» Урэшце бясконцы гандаль быў скончаны, уся рыба перасыпана ў скрынкі, што стаялі на электракарах. Гаспадар з пакупніком пляснулі далонь аб далонь, японец з павязкаю хуценька пералічыў грошы і паказаў Раджу і Янгу залазіць у лодку. Мабыць, Джыва ўжо гаварыў яму пра пасажыраў.