...У грыбы Грышка стаў збірацца зрання — смех, якія тут зборы: уссунуў на ногі лягчэйшыя чаравікі, нож у кішэню ўткнуў, узяў з кладоўкі кошык — і хоць у строй станавіся. Сумак Грышка не любіў — церліся ў іх грыбы, трацілі свежасць і ядронасць сваю, — а кошык паветра прапускае, таму і не псуецца грыб, не «згарае» — якім паклаў, такім і дастанеш. Іх, гэтых кошыкаў, у Грышкі з добры дзесятак на гарышчы сохне — сам пляце, балазе лазовага пруцця на лузе хапае, а ён там з вясны, лічы, кожны дзень.
Грышка хацеў ісці ў Панітоўшчыну грэбляю, цяпер, як палажылі трубу ды засыпалі гравіем, тут нават увесну, у самую распуціцу, хоць бокам каціся, але падумаў, што кружна, а дарога і без таго немалая, і скіраваў да балотца. Сцежачка, схаваная ў ліловай гушчыні мятліцы, вывела яго на поле, на якім рос лубін — акурат цвіў — жоўтае мора. Нягледзячы на свае гады, Грышка хадзіў вельмі зграбна, зусім не нахіляючыся ўперад,— маладзён, дый толькі!
Панітоўшчына была за шашою, і назва гэтая, нераўня Шахтам, ішла са старых часоў — некалі край малінаўскі належаў багатай графіне Варанцовай, якая сама жыла аж у Кіеве і толькі зрэдку летам наязджала песціцца на беразе Сажа. Была яна, расказвалі, не вельмі злая да прыгонных, а з выгляду надта мажная — высачэнная і надзіва тоўстая, не абхапіць; адсюль і назва — Панітоўшчына.
Дарога туды Грышку, ох, як знаёмая, лічы, кожнае дрэва ведае. Вунь за тою лагчынкаю, вытканаю зялёнай муравою, здаўна растуць дзве сасны з дзіўнымі, падобнымі на мётлы, кучомкамі на галлі. Здаецца, ад бабкі сваёй ці, можа, ад якой іншай старой чуў Грышка, што гэтыя кучомкі вырастаюць на дрэвах, зачараваных ведзьмаю, — трэба ж ёй, ведзьме, на нечым лятаць, вось яна і вырошчвае мётлы. А на самай справе, калі па-сур’ёзнаму браць, дык гэта хворасць такая нападае на дрэва і шыгалле слаба расце, хутка адмірае.
А далей, акурат сярод прагалу, бяроза пахілая стаіць, тая бяроза, на якую каляднаю ноччу Грышку ўзагналі ваўкі, і ён праседзеў аж да віднаты, не сваёю ахвотаю стаўшы «госцем» ваўчынага вяселля.
І не толькі таму так добра вызнаў Грышка дарогу, што па ёй у грыбы хадзіў ды карчы на смалакурню вазіў. Дарогаю гэтаю можна выйсці на Рамідоўшчыну, дзе жыве Любка Гранцішына... І Грышка выходзіў не раз. Які салодкі быў той малады чад, як п’яна кружыў галаву— адкуль і што, Грышка не ведаў, можа, гэта і зусім нельга ўлавіць, разгадаць, з чаго пачынаецца яно, жаданне да чужой жанчыны. І праўда, ён ніколі не думаў дрэнна пра сваю Лісаветку, хоць трохі і шухавейная яна ў яго — семкі на лавачцы лушчыць будзе ці перад тэлевізарам выскаляцца, а пыл на падаконніку не бачыць. Грышка тады-сяды бурчаў на яе, прывучаў да рупаты, дбайнасці, хацеў, каб Лісаветка яго была як усе жанчыны — трохі скупаватая і да яго стражэй, а ёй усё смешачкі. Здаецца, і сама яна ўся з усмешкі, як рамонак. Праўда, калі на шчырасць, Грышка нават радаваўся іншы раз, што яны з жонкаю характарам розняцца — лёгка яму з ёй: ён са сваёю сур’ёзнасцю гатовы крахтаць-мудраваць над любою макулінкаю, а яна на жарцік звядзе — глядзіш, і ўсё проста. І грошы ў Грышкі Лісаветка ніколі не выграбала, не пыталася, ці ўсе аддае. Каб якому забулдыгу такую жонку — у раі жыў бы, няйнакш. А можа, усягды так здаецца, што ў людзей лепей, чымся ў цябе, таму і падганяеш сябе пад іх, а каб быў які-небудзь цар ці бог, што па справядлівасці мог расцаніць, то сказаў бы наўпярок — на цябе трэба раўняцца іншым. Ну, а што да красы, то з Лісаветкаю наўрад ці паставіш каго побач, нават тую Любку Гранцішыну... І ўсё адно, гэта часта дзівіла Грышку, Лісаветка была незачэпа. Шмат хто з мужчын клаў на яе вока, на легкамыснасць змушаючы, а былі — што і рукам волю давалі, моў, баба сіле скараецца, ды дзе там: як агрэе поўху — дзесятаму закажаш. От пахіхікаць, зубы пасушыць — на гэта яна майстрыца. Грышку, канешне, усё гэта лесціла, цешыла яго мужчынскі гонар — на любую гулянку, надта ў маладосці, ішоў з задзёртым носам: глядзіце, як трымаецца зубамі і рукамі за мяне жонка. І не страх — відаць было — перад чужым краем ці ад таго, што Грышка кіне, калі яна пераспіць з кім чужым, супыняў Лісаветку, гэта — факт! А што тады? Няўжо яна разгледзела ў Грышку нешта такое схаванае, чаго нельга ганьбаваць, брудзіць? Не, лухта ўсё гэта, нічога такога ў ім няма — мужчына як мужчына. І хто ведае, можа, якраз во тут з Грышкавай душы, неўпрыцям яму самому, пачаў наклёўвацца той слізкі расточак эгаізму, сок якога і ёсць не што іншае, як вера ў сваю беспакаранасць; а эгаізм — ён усягды ў хаўрусе з паслабкаю. Смех, Грышка так і блізка не думаў, гэта аўтар, каб яму памагчы, наважыўся ўнесці хоць якую яснасць у тое, пра што пойдзе далей расказ.