...Тая зіма абрынула на зямлю шмат снегу, нават старажылы не помнілі, калі яшчэ такое было; сумёты ляжалі нароўні з стрэхамі, пахавалі пад сабою нізкія прыбудоўкі, парканы, і толькі самы высокі частакол тырчаў там-сям вяршковымі дзюбачкамі, здалёк падобнымі на ланцужок слядоў. Яна, тая зіма, і прынесла бяду. Магілёўская зямля — пясочак ды лясочак, яе не ўпоіш: вада прасочваецца, як праз сіта, а на Палессі, дзе дрыгва ды багны, вада паднялася і пайшла... Зносіла стагі сена, якія не паспелі за зіму звезці, размывала капцы бульбы на палях, крышыла лёгка, бы цацачныя, масты і слупы, затапляла паграбы і сіласныя ямы... Гінула скаціна, звяры ў лугах і балотах; людзі ратаваліся на стрэхах дамоў, у лодках і доўбленках пераплывалі вуліцу, а той-сёй умудраўся і кабанчыка ці авечку ў лодку зацягнуць — тады віскатні, тарараму было на ўсё ваколле.
Раней, калі кожны жыў сам сабе, такога зладу ў людзей, мабыць, не было, але цяпер на падсоб палешукам падняліся ўсе: трактары, машыны, катэры, маторкі з усіх канцоў, як мурашы да свайго стажка, узялі кірунак на Палессе. І Грышкаў бульдозер — таксама: парторг, вясёлы хлопец, Грышку не ўгаворваў, адно намякнуў і здзівіўся, як у стомленага чалавека ў замасленым камбінезоне загарэліся вочы, а сам ён напяўся, акурат для скачка. Двое сутак Грышка тарахцеў на сваёй «чарапасе» ў Столінскі раён, аж пад Давыд-Гарадок, дзе вар’явала-шалела Гарынь, — перакусваў на хаду, разгарнуўшы побач на сядзенні газету з хлебам і салам; курыў рэдка, але цыгаркі згортваў па таўкачу.
Такое Грышку адкрылася ўпершыню — мора ён не бачыў, і яму неверагодна дзікай падалася прастора вады. Як сцягнуць вокам — вада, вада... І на ёй, аж да небакраю, — чорныя астраўкі будынін, хмызняку і дрэў, паўзверх якіх з моташным крыкам насіліся-куляліся птушкі — дробныя і вялікія, белыя і чорныя... Туды-сюды шнуравалі катэры; раўлі, шукаючы пад вадою дарогу, трактары; звінелі, як струны, тросы, лопаліся — лёгка, без трэску, бы перапаленыя ніткі.
Усякага, канешне, люду сабралася — адчайнага і менш адчайнага, але, як зазвычай бывае ў суматоху, той-сёй разгубіўся, калі мужчына ў штармоўцы, з-пад якой віднеліся белая сарочка і гальштук, у гумавых ботах з даўгімі падкасанымі халявамі, прыплыўшы на маторцы, сказаў, што трэба адвесці (націснуў: «неотложно») ваду, інакш праз пару мінут яна затопіць ферму, і ў канцы дадаў: «Дело, дорогие товарищи, как видите, рискованное». Грышка адчуў, як душу зварухнуў забыты ад вайны халадок, калі даводзілася не раз чуць нешта падобнае, і яму чамусьці стала сорамна — можа, таму, што на нейкае імгненне засумняваўся, вызвацца яму першым ці пачакаць, пакуль гэта зробяць іншыя.
Ферма стаяла за вёскаю ў спадзіне, яе з аднаго боку затуляў невысокі сасоннік, а з процілеглага — высокі, круты ўзлобак, да якога прытыкалася гравійка; вада, падымаючыся, пагражала хлынуць праз гэтую гравійку — да фермы; можна скіраваць ваду за ўзлобак, тады яна знойдзе сабе волю на лугавіне; але для гэтага трэба прарэзаць ва ўзлобку гарлавіну — яе прарэзаць можна было адно падабраўшыся з тыльнага боку ўзлобка, і рызыка ў тым, што вада, знайшоўшы ход, усім сваім напорам ударыць у бульдозер — калі не разлічыш і не паспееш адкаціцца назад у тое імгненне, як будзе яшчэ заставацца маленечкі перашыек некранутае зямлі між гарлавінаю і вадою.
Грышка ацаніў і прадумаў усё гэта вельмі хутка; страявым крокам падышоў да чалавека ў штармоўцы, які па-ранейшаму не вылазіў з маторкі, стаяў і ківаўся ў такт хвалям, што біліся ў борт.
— У тебя, товарищ, бульдозер? — спытаў чалавек.
— Так точна! — адказаў Грышка па-салдацку, зусім не жартуючы, бо адчуваў, што рухі пачынае скоўваць тая сабранасць, з якою адыходзіў некалі на баявое заданне.
— Попытайтесь, — дазволіў чалавек. Відаць, гэта быў нейкі начальнік, якому даручылі быць камандзірам у барацьбе з паводкаю, — на гэта паказвалі ягоны сур’ёзны, строгі голас і ўменне распараджацца; адзенне таксама, канешне.
Грышка сеў за рычагі, крута развярнуў бульдозер, згарнуўшы гусеніцамі ў кучу гразь, — паехаў: ручнічком дарога! Усе бачылі, як ён збочыў з гравійкі на ўзлобак, паддаў газу, пусціўшы ўверх чорны дым, у які на нейкае імгненне трапіла варона, што павольна пралятала міма; праз нейкую паўсотню метраў бульдозер нырнуў за ўзлобак, акурат кульнуўся ў прорву; пачуўся натужны роў матора — мабыць, нож уклініўся ў зямлю і цяпер раздзіраў яе, рассоўваў на бакі. Кабіна над узлобкам яшчэ не вытыркалася, і таму ніхто не мог бачыць, што твар у Грышкі быў спакойны і засяроджаны; ад таго, што напружваў рукі і пільна, да болю ў вачах углядаўся, на шчоках хадзілі жаўлакі, а лоб пакрыўся дробным выпатам. Грышка ў гэты час ні аб чым не думаў, сцяўшыся, глядзеў на ўзлобак, за якім злою сілаю прытаілася вада. Вада... Якая яна ўсягды ласкавая, жаданая, надта пасля дарожнай пылюкі, а цяпер вось — небяспечная, падбірайся да яе, як да ворага. Грышка аж здрыгануўся ад думкі, што зняцяйкі іголкаю кальнула пад рэбры: «А што — калі?..» Не за сябе спалохаўся, дома ў яго засталіся сын і дачка — адзін пад адзін, зусім малыя, і бязбацькавічамі ім расці будзе вельмі ж не соладка. Грышка раптам уявіў іх яшчэ слабенькіх, бяспомачных, як толькі нарадзіліся, — зморшчаныя, смуглыя, з няцямлівымі, пад пухлымі вочкамі; адно тыдні праз два тварыкі пасвятлелі, гэтак жа, як і галоўкі, ды ўсё роўна было знаць, што валасы будуць кучаравіцца, а вочкі, спярша ў абаіх сінія, у Лены неўзабаве пацямнелі, а ў Мішуткі, здаецца, і застануцца сінімі, акурат у яго, Грышкі...