Грышка разумеў, што расчульвацца зараз зусім-зусім не варта — гэта пашкодзіць яму, адбярэ пільнасць, без якой наўрад ці зможа асцярожна зрэзаць узлобак, — і ён стараўся, як мог, адганяў ад сябе гэту здрадлівую думку... І тут нечакана ўбачыў белую чайку, яна зусім блізка праляцела каля бульдозера; схіліўшы чорную галаву, глядзела ўніз — здалося, проста ў кабіну, — акурат пыталася: «Чалавеча, над чым гаруеш — такое вакол прыволле?» Грышка не ўсачыў, як думка выскачыла з яго галавы, і болей не варочалася, быццам чайка, падчапіўшы яе крылом, як павучыну, знесла наўсягды.
Грышка перахітрыў ваду — тады, як засталося, можа, адзін раз штурхануць бульдозерам, ён выехаў з прарытае ім гарлавіны, зноў узгробся на ўзлобак і скрышыў нажом перашыек зямлі. Вада рэзка ўдарыла ў праход — і белы ад пены язык, крута расплываючыся, папоўз на лугавіну...
Тым часам, як Грышка змагаўся з вадою, на гравійку апусціўся верталёт; з яго вылезла некалькі чалавек у даўгіх брызентавых накідках, і цяпер яны кіраваліся да ўзлобка — настрэч бульдозеру. Грышка заглушыў матор і вылез з кабіны. Высокі чалавек (ён ішоў паперадзе усіх) з прыветлівым, дабрадушным тварам, усміхаючыся, падаў Грышку цёплую руку, поціск якой аказаўся па-мужчынску дужы і надзіва працяглы, нешта яшчэ сказаў, але Грышка, збянтэжыўшыся, не ведаючы, на каго глядзець і каго слухаць, не пачуў. І толькі потым аж увечары, ён дазнаўся ад сяброў-таварышаў, што яго віншаваў сам Пётр Міронавіч Машэраў. А крыху спагадзя пасля гэтых падзей-людзей Грышка прачытаў у газеце Указ: «...за мужнасць і адвагу, праяўленыя ў барацьбе са стыхіяй, узнагародзіць ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга ПРУЦІКАВА Рыгора Мацвеевіча...»
Тады, помніцца, як з’ездзіў у раён, дзе сакратар райкома партыі прышпіліў яму ордэн, Грышка з радасці кульнуў добрую чарку; радасны, узбуджаны, ён не мог справіцца з пыхаю, што раптам узыгралася ў ім з крутою сілаю, і заявіўся да Родчанкі проста ў кабінет. Родчанка аж адхіснуўся — столькі парыву было ў Грышкі, калі ён пляснуў на стол ордэн.
— Глядзі, сабака, які я нягодны трактарыст!!! — Ні слова больш не сказаўшы, забраў ордэн і павярнуўся спінаю да старшыні; ужо на вуліцы зноў прышпіліў яго на грудзі.
Дзён праз пару Родчанка прыязджаў да Грышкі сам, упрошваў вярнуцца ў калгас, суліў самы лепшы трактар — можа, ордэн прамыў яму вочы ці, хутчэй за ўсё, прыгнала старшыню тое, што ў калгасе не стала хапаць механізатараў; а можа, і зусім падумаў Родчанка, што нейкі Грышка Пруцікаў — пылінка для яго, каб ісці з ім на зацятасць, дрыжаць за свой гонар. Так ці іначай, але Грышка не прыняў старшынёвых упросаў — нават тады, калі ўжо абрыдла ездзіць кожны дзень у горад, ён перавёўся на смалакурню. «Раз я нягодны — нечага да мяне патыкацца!..»
І цяпер, седзячы з Міротнікавым на дубовай туніне плячо ў плячо і з болем прыгадваючы тое даўняе з Родчанкам, Грышка пакутліва думаў, што і праўда яно так: людзі не могуць поразь, рана ці позна стыкаюцца, якія б яны чужыя ні былі, дзе б яны ні рабілі, у якіх бы дамах ні жылі, бо ва ўсіх у іх пад ботамі зямля, як той асінавы злом для розных птушак, мурашоў ды казюлек... Толькі яму не падабалася, што ён як быццам калі не на пакору ды мір ішоў, то ўсё ж утаймоўваў, не распальваў у сабе злосць, ці што, на людзей, якія, бачыў, так яра пнуцца паставіць на сваім — несправядлівым ці нават брудным.
Злаваць — кроў псаваць; і ён проста пагарджаў імі — без крыку і лаянкі, убіваючы сабе ў галаву, што не трэба так, як яны, рабіць самому, іменна яму самому, акурат у ім здаўна жыла вера, што толькі так ён зможа адкалоць сябе ад гэтых людзей. Але — што яго і бадзёрыла — гэта аніяк не было ціхае прымазванне, гэта была ўсё ж барацьба, мабыць, не столькі ім зразуметая, колькі выкрасаная з душы нутраным чуццём, якому ён не мог загадаць, як і не мог кіраваць ім, іначай, думалася, чуццё гэта прытупіцца, сціхне, а то і зусім счэзне. Грышка — нешта яму падказвала, можа, тое загадкавае чуццё — проста бярог сябе, бярог, як ні дзіўна, раздзіраючы-кроячы сваю душу тою няшчаднасцю да сябе, суд якой чысцей за ўсе астатнія чалавечыя вымудры.