— Усе грыбы прымаю, цётка! — адказаў Грышка дужым голасам, каб не толькі падбадзёрыць старую Чубатчыху, але і паказаць ёй, што для яго, грыбавара, няма розніцы, якія грыбы, абы яны былі ядомыя.
— Ці-та шчэ ніхто не прынёс табе? — Чубатчыха дзівілася на чыстыя, выскабленыя нажом сталы, азіралася мітусліва па баках, можа, дзе ўбачыць грыбы.
— Ты, цётка, — першая ў мяне, во што, — сказаў Грышка, паставіўшы стаўбун на вагу; прысеў і стаў пільна ўглядацца ў грыбы. — Калі ты палупіць успела?
— Го, столькі мне ўнукаў ды ўнучак навезлі!.. Пасадзіла — ураз, як тэя мышы, абялілі. — Чубатчыха не зводзіла з Грышкі ўсё тых жа насцярожаных вачэй.
Ён узяў вялікі, як лапаць, казляк, разламаў яго, чамусьці панюхаў.
— І не глядзі дайжа, галубок, чыстыя, як малако з-пад кароўкі. Я па караньках глядзела... Яй-богу! Чарвівыя зразу выкідала. Вочы шчэ маю, пакуль...
— Ды я бачу, што чыстыя, але вадзяныя дужа... пасля дажджоў. — Грышка сціснуў у кулаку казляк, і з яго пабегла зеленаватая, як сыроватка, жыжка. Грышка, канешне, знаў, што грыб без вады — не грыб, ён, лічы, увесь з вады, толькі дзесятая долька мякаці; вось не дай грыбу дажджу — і не будзе яму з чаго нагульваць сваё цела, набіраць туку. Але знаў Грышка і другое — што ў дождж некаторыя грыбы так раскісаюць ад вады, што грузу ў іх на пуд, а наедку — худому вераб’ю клюнуць. — У цябе восем кілаграм, цётка. Паўпуда роўна. На ваду, яснае дзела, трохі скінуў. Во што...
— Глядзі ўжо сам, як знаеш, — не пярэчыла Чубатчыха, мабыць, радая, што Грышка такі нястрогі, пакладлівы да яе.
Грышка падняў з вагі стаўбун і вываліў грыбы на стол — яны рассыпаліся, але былі і зляжалыя, камякамі — Грышка разгарнуў іх рукою па ўсім стале, зняў некалькі парушынак, слімака.
— Добра, цётка, я во тута пазначу, — сказаў Грышка, вымаючы з кішэні складзены напалам вучнёўскі сшытак і сіні фламастэр, — колькі і чаго здала. А грошы пакуль мне не выдалі, дзе-та праз тыдзень будуць...
— Ажно нядзелю ждаць... — сумна, са шкадаваннем прамовіла Чубатчыха — падобна, што яна была настроена атрымаць грошы адразу ж. — А я ўнукам хацела гасцінца купіць. І хусткі ў краму красівыя прывезлі...— Яна ўжо не гаварыла, а як бы марыла сама сабе; завярнулася і пайшла, зажураная ўся, згорбленая, на худых нагах, аплеценых, як карэннем, сінімі жыламі. І Грышку было да болю шкада яе, гэту цягавітую, заядлівую да работы жанчыну — адну з тых, на якіх усё яшчэ ліпіць вёска і якія на старасці нават не даюць спачыну рукам ды нагам.
Да вечара Грышку прынеслі грыбы яшчэ некалькі чалавек — найбольш, канешне, дзеці, якім цяпер такая латва зарабіць капейчыну на цукеркі ці газіроўку, а то і на адзенне ды кніжкі скапіць можна — не ўсё ж лета гойсаць бесталку, калі карысць у лесе такая дармовая. Грышка, помніць, як сам малы быў, дык на цёмнай зары ўспорваўся — каб першаму забегчы ў лес; сам, можа, не прачынаўся, але бацька будзіў яго кожныя ранкі. Прыбяжыш у лес, увесь вымачаны ў расу,— нічога яшчэ не відаць — галіны ў вочы торкаюцца, а зямля як сажаю засыпана. Тады здымаеш чаравікі і босымі нагамі саўгень-саўгень па траве — глядзіш, і напорашся на барвік; бывае, што і скапыціш, а то зусім раздушыш — дзе там чуйны будзеш, калі галава як чыгун і вочы зліпаюцца, хоць запалкамі павекі распірай. Але колькі, помніцца, радасці было за ўсе гэтыя мукі, калі нёс дахаты (яшчэ сонца нізка, у халоднай расе палошчыцца) поўны кошык ядраных з начы барвікоў. Цяпер, канешне, і барвікоў такіх ды столькі няма. Як і бацькі з маці ўжо даўно няма — ранавата яны памерлі, лічы, адкачас: перш бацька, а праз тры дні і маці рукі злажыла, акурат не хацела заставацца на гэтым свеце без чалавека свайго. Так рупіла думаць, і так многія малінаўцы думалі, бо жылі Мацвей і Надзёжа Пруцікі, як кажуць, душа ў душу, ні лаянкі, ні крыку не ляцела з іх двара, і ля калодзежа Надзёжу ніколі не ўбачыш, калі Мацвей у хаце...
Нуда па мінулым, па маці з бацькам навалілася на Грышку, і ён, каб атрэсціся ад яе, стаў парадчыць грыбы: абабачкі і падасінавікі кідаў у адзін кацёл, лісічкі і валуі, такія ж жаўтавата-белыя, адно больш крохкія, — у другі, казлякі — у трэці... Падышла Лісаветка, у новай жоўтай блузцы з кароткімі пухнатымі рукаўчыкамі, з падмаляванымі вуснамі, і Грышка ўсё-ткі, нягледзячы, што жонка прыбралася, залучыў яе да грыбоў: хаця ноч яшчэ не скора — у яе цяпер між вечарам і раннем зусім кароценькі перашыек, — але клопату ў Грышкі дай божа.