Над вуліцай стаяў пыл; рыкалі каровы, і пахла малаком.
Першая зорка, бледная, як ільдзінка, прыліпла да неба і акурат падала сігнал салаўю — ён зацёхкаў у балотцы з такою заўзятасцю, як усё роўна была ўжо глыбокая ноч. Грышка прымеціў, што гэты позні дзівак-салавей, як праліўся дождж і папаўнела ў канаве вады, ажывіўся зноў, стараўся на ўсе лады, да якіх Грышка, пад настрой, спрабаваў нават падабраць словы: «Салавей грыбы пёк-пёк-пёк, вада кап-кап-кап, расол — цур-р-р!..» І цяпер Грышка стаяў і, чакаючы, пакуль астынуць звараныя грыбы, слухаў салаўя. З балотца пацягвала вільготным халадком, з мінуты на мінуту там павісне туман.
Грышка вылавіў у катле абабачак, узяў на зубы — цуд, смаката, а колькі пахаў у ім — здаецца, што заплюшчыў вочы ды лёг тварам у траву. Недарма, выходзіць, ганяюцца людзі за грыбамі. Грыб — ён не проста грыб, а яшчэ — і лякарства, вітамінаў у ім шмат. Унь вучоныя адкрылі, быццам некаторымі грыбамі нават алкашоў можна лячыць: з’еў грыбок, а калі хоць кроплю гарэлкі выпіў — цябе выверне ўсяго, не мірацца, так сказаць, у арганізме гарэлка і тыя грыбы. Але чуў Грышка недзе і зусім дзіўнае, з чым аніяк не мог пагадзіцца, на смех пускаў: што ў Швейцарыі шмат барвікоў, але там іх не ядуць нібыта. Дзівакі яны, тыя швейцарцы, ці што? Мабыць, лухта ўсё гэта, хаця, як у той казцы, — свет вялік, можа быць і праўда.
Бачуркі Грышка выбраў не надта вялікія, лічы, вядры па тры, і таму дзве запоўніў зразу. Наверх паклаў выскабленую і ашпараную кіпетнем накрыўку — яе вострым, як нож, брыжыкам патрапіў акурат у пазік на клёпках, надзеў на бачурку абруч і долатам ды малатком туга насадзіў яго; забіў драўляны шпунт-заткала і лёгенька стукнуў нагою ў бачурку: гатова! — прымай, таварыш Міротнікаў.
Лісаветка падаіла ўжо карову і цяпер ішла да яго, усміхаючыся. Яшчэ даволі гнуткая, асвежаная ў твары ўсякімі памадамі, яна была і праўда «красівая», і Грышка міжволі залюбаваўся ёю, нешта даўняе, прыглушанае не толькі гадамі, але і жыццёваю мітуснёю, здрыганулася ў ягоных грудзях і не выпала з душы, а, пачуў, затрымалася, разлілося цяплом па ўсім целе.
— О, такі момант прапусціла!.. — сказаў Грышка і патукаў малатком у бачурку — глуха, бы ў валун.
— Во-о-ой, гора мне — ратуйце!.. — пляснула ў ладкі Лісаветка. — Шчэ за лета апастылеюць етыя грыбы.
— Не, жоначка, лапці ты пляцеш! — Грышка быў дужа вясёлы, здаецца, ці не ўпершыню за апошні час, і было відаць, як нават у паўзмроку свецяцца сінія крышталіны яго вачэй. — Тут нягрэшна і чарчыну ўзяць, скажу табе... — Грышка прысеў, прыхінуўся шчакою да бачуркі, ці чуваць цяпло, мяккае, пяшчотнае, як ад грудзей жанчыны, і ў Лісаветкі гэта чуллівая сцэна вызвала яшчэ адну насмешку, на якія яна не скупілася ўсё жыццё.
Жарты жартамі, а яны і праўда змудравалі вячэру, і першым прысмакам у ёй былі грыбы — цэлая міска, свежых, яшчэ цёпленькіх, — Лісаветка пасыпала іх тоненькімі, як пярсцёнкі, колцамі цыбулі, падліла алею. Знайшлася і бутэлька настойкі з чарніц — леташняй, а таму і з густым пахам спірту, — як жа без хмелю ў свята? Яны згодна пасядзелі, як некалі, хоць і не за такою даўнінаю, — ажыўленыя і той жа час прыцятыя нейкім маладым хваляваннем, зародак якому давалі, бадай, вочы, што глядзелі адно ў адно як бы са здзіўленнем: «Няўжо, няўжо ета маё? Няўжо я маю права хоць зараз змусіць яго на сваё жаданне?..» Грышку было б зусім-зусім лёгка, аж закружылася б галава, мабыць, гэтак жа, як і ў Лісаветкі, калі б не дамешваўся ў сэрца жаль, які, можа, і не шкодзіў чуллівасці, затое адбіраў у радасці паўнату і безагляднасць, — жаль да жонкі сваёй, Лісаветкі, чыя даверлівасць прыдалася яму дзеля сваіх таемных, хаця і не далёкіх, мужчынскіх намераў. І Грышка, як бы вінуючыся за ўсе свае грахі разам і хочучы як лепш ашчаслівіць Лісаветку, узяў яе на рукі беражна, як нявесту, і панёс у другі пакой, куды не даставала святло з кухні.
...Мусіць, калі б цяпер, у пятроўку, выпаў снег, Грышка не так здзівіўся б, як таму, што на трэці дзень прынёс здаваць грыбы Валодзька Шапялёў. Прывёў за руку і дачку — танюткая, як саломінка, са светлымі валасамі і жоўтым бантам на макаўцы, яна была падобная на пушысценькі адуванчык; глядзела на Грышку з несхаванаю цікаўнасцю, сачыла за яго рухамі, вуснамі, як баючыся, што ён пакрыўдзіць яе татку. Валодзька, мабыць, і сам адчуваў, што людзі, бадай, не зразумеюць, што прывяло яго да грыбаварні, а злыя языкі нават асудзяць: як гэта чалавек з такой сям’і, жыве ў Мінску, начальнік — і квапіцца на капейку. Таму Валодзька зразу неяк баяўся адкрыта глянуць у вочы Грышку. Паставіў на вагу сумку і чакаў, нервова перабіраючы пальцамі, пакуль Грышка ўзважыць. А Грышка назнарок не спяшаўся — як нежывы, дзюбаў указальным пальцам у калодачку бегунка, ураўноўваў вусікі на шалях і думаў тым часам, што сказаць Валодзьку, каб не пакрыўдзіць яго, а можа, нават і пахваліць, бо — як ні круці — чалавек добрае дзела робіць. Грышку бянтэжыла акурат тое, што, пэўна, і ўсіх астатніх,— чаму, з-за чаго Валодзька надумаўся здаваць грыбы? Ці то яму абрыдла гультайнічаць і ён наважыў хоць чым людскім заняцца, ці проста не хацеў марнаваць час? Хто ведае іх, гэтых гарадскіх, — у іх кожная капеечка сваё месца знае. І Грышка пачаў з самага абыклага: спытаў у Валодзькі, дзе ён збіраў грыбы — усё на тых Шахтах? Валодзька — таксама не дурань, разумеў, што яму трэба не столькі адказаць на пытанне, колькі зразу праясніць, што падбіла яго на здачу грыбоў.