- Падпалкоўнік Шэршань... - не паспеў завяршыць той даклад па форме.
- Разбярыцеся, падпалкоўнік, хто і адкуль толькі што званіў у мой кабінет па прамой сувязі! Як такое ўвогуле магло здарыцца? - жалезныя ноткі ў голасе не пакідалі сумнення ў тым, што загад тэрміновы і выкананне яго будзе пракантралявана. Ковач жа ніяк не адрэагаваў на сухое «Ёсць!», падняў пагляд і, крыху змякчыўшы тон, прадоўжыў: - Гэта пытанне і да вас, Вера Паўлаўна.
- Званкі па «вяртушцы» на прыёмную не выходзяць, Віктар Віктаравіч. Па гарадской лініі за апошнія паўгадзіны званілі двойчы - абодва званкі - з просьбаю аб кансультацыі.
- Так, так, так... - лёгенька пастукваў ён пальцамі па стосе папер на стале, так і не апусціўшыся ў крэсла. - Выклічце на шаснаццаць гадзін... Хоць не! 3 КДБ я сам звяжуся. А вы, Вера Паўлаўна, скажыце, каб прынеслі шклянку чаю. Моцнага чаю!
Настрой паляпшаўся. Мо таму, што пагрозы, адрасаваныя яму (і не толькі яму), не напужалі, а нечакана ўзбадзёрылі, вярнуўшы напружанне, напружанае прадчуванне новага вітка барацьбы, адсутнасць якой, як даўно ўжо заўважаў, злёгку прытупіла нюх - вастрыню ўспрымання жыцця і людзей. Не быў бы ён ганчаком вайсковай вывучкі, калі б не адчуў прыхаваную ў грубым звароце пагрозу - пагрозу не яму асабіста, а тым планам, якія ўжо абдумваліся разумнымі галовамі на выпадак... Выпадак мог і не паўстаць перад партыяй ва ўсёй яго неабвержнасці, але ўсё ішло да таго, што аддасць генсек краіну. Перш - уладу, потым - краіну... Не ўсім жа бегчы, як пацукам з карабля... А ўжо і бегчы, то не з пустымі рукамі і на запасны аэрадром!
Напружанне паступова саступала ўзрушэнню, але Ковач па-ранейшаму (адно зверыўся з графікам сустрэч на гэты дзень) мераў пакой спакойна, хоць і цяжкаватымі, крокамі. Зрэдку адхлёбваў з прынесенай шклянкі у меру гарачы чай, зрэдку, калі паглядам чапляуся, застываў перад партрэтам, які вісеў над сталом, міжволі моршчыўся, але зноў працягваў рух - уздоўж пакоя і крыху наўскос, па дыяганалі, з канца ў канец.
Даўняя звычка абдумваць усё нахаду, па ходу, дапамагала і цяпер - думалася нязмушана, вольна, карціна вымалёўвалася хоць і грувасткая, але выразная. I не было ў той карціне месца ні таму, хто яшчэ задоўга да галоўных падзей баяўся іх наступстваў, ні таму, хто радаваўся іх набліжэнню, не думаючы, што апынецца яшчэ ніжэй і страціць нават сённяшні свой статус. Абраннікі фартуны заўжды, пры любым раскладзе - мечаныя. Хто кім ці хто чым - значэнне мае самае мізэрнае, галоўнае - тая самая адмеціна, што раней або пазней ці над ілбом, ці ў лёсе выяўляецца-пазначаецца. I ў народзе скрозь гэта ведалі. Ведалі - і асцерагаліся, не заступаючы дарогу, а то і абмінаючы яе, калі выпадала. Далей ад граху...
- Таварыш сакратар! Мы ўстанавілі, адкуль прайшоў званок.
- Дакладвайце, падпалкоўнік.
- Званок з нумара 081, зарэгістраванага на імя намесніка міністра прамысловасці.
- Звяжыцеся з кім належыць, няхай высветляць, хто званіў і як ён трапіў у кабінет намесніка міністра, - распарадзіўся Ковач, і нічым, ніводнай ноткаю ў голасе не азвалася ні яго лёгкае здзіўленне пачутым, ні падагрэты ім інтарэс да дробнага і, па сутнасці, не вартага павышанае ўвагі здарэння: загуляўся хтосьці, за ролю мсціўцы ўхапіўшыся... волі рэжысёрскай не чуе... Каб жа ўсё з такой, як тут, лёгкасцю льга было вылічыць і выправіць!
***
Рэпетыцыя з самага пачатку пайшла не так, як бачылася яму, рэжысёру. Ну, накрычаў на «любімца публікі»... Дык жа нельга ўвесь час іграць караля Ліра як якога-небудзь забулдыгу з сучаснай п’ескі, то паплёўваючы на далоні і прылізваючы распатланыя космы, то ікаючы на кожным слове! Ну, не падбадзёрыў, як зазвычай, прыму лёгкім пацалункам пры стрэчы ці шчасліваю ўсмешкаю потым, на адной з першых яе рэплік... Дык магла і сама падысці, чмокнуць у лысіну: ёсць за што быць удзячнаю! Ну, вылаяўся, не стрымаўшыся, калі Юра (каторы ўжо раз!) прапусціў сваю рэпліку... Дык ці першыня пачуць падобнае ў тэатры, падчас рэпетыцыі па новым спектаклі!
Не, справа яўна ў іншым, не залежным ні ад гэтага ранку, ні ад рэпетыцыі, ні ад настрою акцёраў. Як ён, Глінскі, думаў, справа ў «Каралі Ліры», у тым, што выбар - і калі? сёння? у часы перабудовы? - спыніўся менавіта на гэтай шэкспіраўскай п’есе. «Чаму - каіроль Лір?», «Ты што - хочаш сказаць, што кароль - голы?», «Калі дазволена ўсё, ты хочаш схавацца ў схроне гісторыі?» - толькі і чуў увесь апошні месяц: ад каго са спачувальнымі ноткамі ў голасе, ад каго - з насмешлівымі... I не нагадваць жа ў адказ задужа «заклапочаным», што смяецца той, хто смяецца апошні! Шчыра ўжо даўно ніхто не смяецца, і кінутае натоўпам «усё дазволена» - зусім не азначае дазволу на ўсё і для ўсіх. Для такіх, як Глінскі, ніколі не патрабавалася нічыйго дазволу - ні ў адзін з часоў: мяняліся кіроўцы, накірункі, законы, пісаныя і няпісаныя, а кола эліты не шырэла і не звужалася. На сцэне звычайна працуюць выканаўцы, а не рэжысёры: плата акцёрам - кветкі, апладысменты публікі, узнагарода рэжысёру - улада над імі і публікаю. Расклад не толькі справядлівы, але і адзіна магчымы. I зусім неабавязкова (у вышэйшай ступені непажадана!) даводзіць гэта ўсім і кожнаму. Што на сцэне, што ў жыцці...