HAMLETO
Via kortegana moŝto, mi povas raporti al vi novaĵojn. Kiam Roscio estis aktoro en Romo...
POLONIO
La aktoroj alveturis, via princa moŝto.
HAMLETO
He, he?
POLONIO
Per mia honoro...
HAMLETO «Kaj sur azenetojVenis personetoj»...
POLONIO
La plej bonaj aktoroj en la mondo, por tragedioj, komedioj, historioj, pastoraloj, pastoralaj komedioj, historio-pastoraloj, tragedio-historioj, tragedio-komedio-historio-pastoraloj, por dramoj sendividaj kaj por poemoj senfinaj. Seneko ne estas por ili tro serioza kaj Plaŭto ne estas por ili tro gaja. Por ĉio verkita kaj por ĉio improvizita ili ne havas egalajn al si en la mondo.
HAMLETO
Ho Jefto, juĝisto Izraela, kian trezoron vi havis?
POLONIO
Kian trezoron li havis, princo?
HAMLETO
Jenan:
«Ĉe li estis sol-filino,Kaj li amis ŝin sen fino.»
POLONIO (flanken).
Ĉiam pri mia filino.
HAMLETO
Ĉu mi ne estas prava, maljuna Jefto?
POLONIO
Se vi nomas min Jefto, via princa moŝto, mi efektive havas filinon, kiun mi forte amas.
HAMLETO
Ne, tio ĉi ne sekvas.
POLONIO
Kio do sekvas, estimegata sinjoro?
HAMLETO
Kio?
«Kontraŭ la sortoNe helpas forto»
Kaj poste, vi ja scias:
«Venis tre nebela finoKaj pereis la knabino»...
Cetere, vi povas mem legi la finon de la kanto; ĉar vidu, jen venas ĉesigantoj de mia parolo. (Kelke da aktoroj venas.)
Mi vin salutas, sinjoroj, estu ĉiuj bone venintaj! Mi ĝojas, ke mi revidas vin en sano. Tre agrable, miaj bonaj amikoj! Ha, malnova amiko, kiel via vizaĝo hariĝis de la tempo, kiam mi vin vidis! Ĉu vi volas konkuri en Danujo per via barbo? Ha, mia bela juna fraŭlino! Per niaj virinoj kaj fraŭlinoj, vi per alteco de unu kalkanumo fariĝis pli proksima al la ĉielo de la tempo, kiam mi vin laste vidis. Dio donu, ke via voĉo ne estu perdinta sian helan sonoron, kiel eluzita ora monero. Mi vin salutas ĉiujn, miaj sinjoroj! Ni tuj prenos nin al la afero, ni pafos ĉion, kion ni trovos. Tuj prezentu ion! Montru al ni provon de via arto. Nu, ekzemple, ian patosan parolon!
UNUA AKTORO
Kian parolon, mia estimata princo?
HAMLETO
Mi aŭdis, kiel vi unu fojon deklamis parolon,—sed ĝi neniam estis donata sur la sceno, aŭ almenaŭ certe ne pli ol unu fojon; ĉar, kiom mi memoras, la peco ne plaĉis al la amaso, ĝi estis tro alta por la popolo. Sed laŭ mia opinio kaj laŭ la opinio de aliaj personoj, kies juĝo en tiaj aferoj estas pli aŭtoritata ol mia, tio ĉi estis bonega peco: bone aranĝita laŭ la scenoj kaj verkita kun multe da prudento kaj modesteco. Mi memoras, ke iu diris, ke ĝi havas nenian salon nek pipron, por spici la enhavon,
«Kaj Pirro kun leona sovaĝeco»...
Ne, mi eraras; sed per Pirro ĝi komenciĝas...
«Kaj Pirro, kies nigra la armaĵoSimile al intenco lia nigraEgalkolora estis kun la nokto,En kiu li en la ĉevalo sidis,Nun ŝmiris sian korpon la teruranEn manier’ kruela: tute ruĝaLi estas de la kapo ĝis piedoj;Kovrita de la sango elverŝitaDe patroj kaj patrinoj kaj infanoj,De filoj kaj filinoj mortigitaj;La sango, sekigita de la sunoAl lia vest’ kruelan brilon donas.Varmega de kolero kaj de fajro,Per la okuloj de sangama tigroL’ infera Pirro serĉas nun Priamon...»
Nun daŭrigu!
POLONIO
Per mia honoro, princo, tre bone deklamite: kun sento, kun estetika tono.
UNUA AKTORO Kaj jen li trovas lin: tremanta manoLa glavon portas kontraŭ malamikoj; Sed al maljuna mano ne obeasLa peza glavo kaj senbate falas.Kaj furioze nun rapidas PirroAl la batalo malegaleforta.La glavon levas li, kaj tuj senvivaPriam’ kaduka falas sur la teron.La urbo Iliono plu ne vivis,Kaj tamen ŝajnis, ke ĝi tiun batonEksentis: ĝi ekkrakis en la flamoj,Kaj sub l’ impreso de la tondra krakoSubite Pirro haltis; lia glavoEkpendis en l’ aero. Pirro starisSenmove, kvazaŭ pentro terurega.Sed kiel ofte antaŭ fulmotondroSilento ekaperas en ĉielo,La vent’ mutiĝas, la nubegoj haltasKaj kvazaŭ mortas ĉio sur la tero,—Kaj jen subite ekbruegas tondro:Tiele ankaŭ post momenta haltoEn Pirro pli kruele ekflamegisMalamo kaj sovaĝa sangavido.Neniam la marteloj de l’ ciklopoj,Por Marso elforĝante la armaĵon,Batadis pli kruele kaj sovaĝe,Ol kiel nun la sanga glav’ de PirroHakadis la Priamon malfeliĉan...Ho vi, Fortuno! Kial la diaroDe vi ne prenas for potencon vian,Ne rompas en pecetojn la radiojnDe via rado kaj ĝin ne deĵetasEn plej profundan lokon de l’ infero!»
POLONIO
Tio ĉi estas tro longa.
HAMLETO (al Polonio).
Ĝi povos iri al la barbiro kune kun via barbo. (Al la aktoro) Mi petas vin, daŭrigu! Li plivolus ian arlekenaĵon, alie li baldaŭ ekdormos. Daŭrigu, venu al Hekubo!
UNUA AKTORO «Sed kiu nun ekvidus la reĝinonKun haroj disligitaj en malordo»...
HAMLETO
Kun haroj disligitaj?
POLONIO
Bone! Reĝino kun haroj disligitaj, tre bone!
UNUA AKTORO «Kurantan nudpiede, minacantanEstingi la grandegan tutan brulonPer la riveroj de la larmoj siaj;Kaj kun ĉifono sur la kapo, kieAntaŭ nelonge sidis diademo;Anstataŭ vestoj kovras ŝian korponElturmentitan kaj malgrasigitanEn rapidec’ prenita litotuko:Se iu tion vidus, li malbenusPer plej teruraj vortoj la Fortunon.Sed se la dioj mem ŝin tie vidus,Starantan antaŭ la kruela Pirro,Hakanta senkompate ŝian edzon:Ho, tiam, se la dioj havas koron,L’ unua malespera ŝia krioL’ okulojn de la dioj fluidigusKaj ili ne silentus...»
POLONIO
Rigardu do, li paliĝis, la okuloj estas plenaj je larmoj! Sufiĉe! Haltu!
HAMLETO
Bone, la reston vi poste al mi finos. (Al Polonio) Kara sinjoro, ĉu vi ne volos zorgi pri regalado de la aktoroj? Akceptu ilin bone, ĉar ili estas la spegulo kaj mallongigita kroniko de la tempo. Estus pli bone por vi havi post la morto malbonan supertomban surskribon, ol ricevi malbonan nomon de ili, dum vi vivas.
POLONIO
Kara princo, mi regalos ilin laŭ iliaj meritoj.
HAMLETO
Ho ne, bela homo, multe, pli bone! Se ni ĉiun homon traktos laŭ lia merito, kiu tiam estas certa, ke li ne ricevos batojn? Regalu ilin laŭ mezuroj de via propra honoro kaj indo: ju malpli ili meritas, des pli da merito tiam havos via boneco. Iru kun ili!
POLONIO (al la aktoroj)
Venu, sinjoroj!
HAMLETO (al la aktoroj)
Iru kun li, miaj amikoj! morgaŭ vi donos prezenton. (Al la unua aktoro) Aŭskultu, mia malnova amiko, ĉu vi povas prezenti la mortigon de Gonzago?
UNUA AKTORO
Jes, princo.
HAMLETO
Morgaŭ vi tion ĉi prezentos. Ĉu vi povus en okazo de bezono lerni parkere parolon el dekdu ĝis dekses versoj, kiun mi verkus kaj enmetus? Ne vere?
UNUA AKTORO
Jes, princo.
HAMLETO
Tre bone! (Al ĉiuj aktoroj). Iru kun tiu ĉi sinjoro, sed ne mokadu lin! (Polonio kaj la aktoroj foriras.—Al Rosenkranz kaj Güldenstern) Miaj amikoj, mi prenas de vi forpermeson ĝis la vespero! Estu bonaj gastoj en Elsinoro!
ROSENKRANZ
Ni estas pretaj al servoj, princo.
HAMLETO Mi vin salutas! (Rosenkranz kaj Güldenstern foriras.)Nun mi restis sola.Ho mi, malnobla senhonora sklavo!Aktoro en la versoj elpensitaj, En sola imagado de suferoj,Kun tia forto sin alkonformigisAl la teruro de l’ situacio,Ke li paliĝis de la ekscitiĝo,Sinceraj larmoj brilis en l’ okuloj,Sur la vizaĝo signoj de sufero,La voĉo tremis, tuta la teniĝoKonforma al la vortoj! Kaj pro kio?Pro fablo, pro nenio, pro Hekubo!Nu, kio do Hekubo al li estasKaj kio li al ŝi, ke pro HekuboLi tiel ploras? Se por suferadoLi havus kaŭzon tian, kiel mi,La tutan scenon tiam li dronigusPer siaj larmoj kaj orelojn ĉiujnDistondrus li per ĝemoj plej pasiaj,La kulpan li kondukus al frenezo,Teruron li enportus en la korojnKaj rigidigus ĉiujn alestantojn!Kaj mi?! Malnobla, senkuraĝa vermo,Sensente kaj senfare mi nur vagas,Nenion povas diri mi por reĝo,Por mia patro, por la granda reĝo,Al kiu oni rabis for per krimoLa havon kaj la vivon! Ĉu mi estasTimulo? Kiu nomos min fripono?Al mi la kapon rompos? Mian barbonElŝiros kaj sur la vizaĝon ĵetos,Min pinĉos en la nazo, min kulpigos,Ke mi nenian veran vorton diras?Kuraĝus iu tion fari? Ha!Cetere, mi akceptus.—Tiel estas!Mi havas la animon de kolombo,La galo al mi mankas, ĉar alieJam longe per la korpo de l’ krimulo Mi nutrus la vulturojn de la lando.Ho, senkonscia kaj malĉasta bubo!Abomenul’ sen sentoj, sen honoro!Ha, kia besto estas mi! Tre brave,Ke mi, la filo de plej bona patro,Vidante, ke krimulo lin mortigis,Mi, kiun la infero kaj ĉieloInstigas al la venĝo,—mi nun devasLa koron nur per vortoj faciligi,Simile al virino aĉetebla,Mi povas nur murmuri kaj malbeniSimile al kaduka servantino!Ho, fi! Al la afero, mia kapo!..Mi aŭdis, ke krimuloj iafoje,Vidante sian krimon spegulitanEn arta prezentado en teatro,Sub la influo de tuŝanta ludoEksentas tiel forte sian krimon,Ke ili sian kulpon elkonfesas:Ĉar krimo eĉ sen vortoj ĉion diras...Jes, la aktoroj ludu al ni ionSimilan al la mort’ de mia patro;La onklo ankaŭ estos; mi observosAtente ĉiun lian rigardeton:Se konfuziĝos li, mi tiam sciosProgramon mian veran. La spiritoJa estis eble nur diablo, kiu,Malice akceptinte logan veston,Konante mian impreseblan koron,Min volas trompi kaj la manon mianDirekti peke al terura krimo?Mi volas esti certa. Ni rigardos!La ludo de l’ aktoroj estu reto,Por kapti konsciencon de la reĝo! (Foriras.)