Het goud van Kamtsjatka [Dark Watch - nl]

Maar wat gebeurt er als het vertrouwen beschaamd wordt? We hebben bankschandalen gezien in het verleden, maar nu staan we voor een vertrouwenscrisis met ongekende proporties. De basis van het kapitaal, zoals regeringen dat gebruiken om de inwoners van een land gerust te stellen, dus hun goudreserves, zijn verkocht voor schuldbrieven. Wij kunnen onze toezegging aan de centrale banken niet nakomen. Er is niet genoeg goud beschikbaar om onze verplichtingen na te komen.'

'De goudwinning kan opgevoerd worden, zodat we meer tijd krijgen om te leveren.' De opmerking werd gemaakt door een Engelsman in een stemmig kostuum.

'Dat kan niet.' Het antwoord was kortaf en bot, en dat leek ook het karakter van de persoon die het gaf. De man sprak ook met een koloniaal accent.

'Meneer Bryce, wilt u dat wat nader verklaren?'

Bryce ging staan. Anders dan de andere heren had hij een gebruinde, verweerde huid en zijn blauwe ogen kneep hij voortdurend tot spleetjes. Zijn handen waren groot, met dikke knokkels. Hij was iemand die hard gewerkt had om rijk te worden: hij had gezwoegd op een manier die bankiers niet kennen.

'Ik ben uitgekozen om de Zuid-Afrikaanse mijnbouwbedrijven te vertegenwoordigen,' zei Bryce. 'Volkmann heeft me gezegd wat hier besproken zou worden, en daarom heb ik eerst overlegd met mijn mensen om u exacte informatie te kunnen geven. Vorig jaar heeft Zuid-Afrika ongeveer 3400 ton goud geproduceerd, met een kostprijs van zo'n 280 dollar per ounce. Dit jaar verwachten we hetzelfde tonnage, maar de kostprijs stijgt naar 318 dollar per ounce. De lonen zijn gestegen sinds het afschaffen van de apartheid, omdat de vakbonden meer macht hebben, en we worden zwaar onder druk gezet om de lonen verder te verhogen.'

'Niet toegeven aan die lieden,' merkte de president van de grootste Nederlandse bank op.

Bryce keek hem strak aan. 'Mijnbouw is geen lopende band-werk. Het kost jarenlange training om dat vak te beheersen. Een staking zou verlammend werken, en dat weten de vakbonden ook. Ze zien dat de goudprijs stijgt naar 500 dollar per ounce, en ze weten dat de mijnen geen verlies maken.'

'Kunt u de productie verhogen?' vroeg een ander aan de tafel.

'Onze mijnschachten zijn nu al 3500 meter diep. Elk lager niveau betekent hogere kosten. Het is alsof je een wolkenkrabber bouwt. Om die hoger te maken kun je niet simpelweg etages opstapelen. Je moet het fundament en het skelet eerst verstevigen. De liften moeten aangepast, waterleiding en afvoerbuizen moeten ook meer capaciteit krijgen. Architecten zeggen wel dat een etage bovenaan toevoegen even duur is als een nieuwe verdieping onder een bestaand gebouw maken. Elk lager niveau in onze diepste mijnschachten kost twee tot drie keer zoveel om uit te graven. We kunnen dat goud wel bereiken, maar de kosten zijn veel hoger dan de opbrengst.'

'Dan moeten we andere bronnen vinden. Rusland misschien? Canada? De Verenigde Staten?'

'Niet genoeg capaciteit om het tekort op te heffen,' antwoordde Volkmann. 'En de milieueisen in Noord-Amerika maken de prijs per ounce nog eens dertig tot veertig dollar hoger.'

'En ontginning? We ontwikkelen nieuwe mijnen, misschien kunnen we die chaotische goudwinning in Brazilië op orde brengen, zodat de productie daar toeneemt.'

'Zelfs met de modernste technieken en organisatie leveren de goudaders in Brazilië nog niet genoeg op om jaarlijks een vrachtauto te vullen,' merkte Bryce op. 'En wat exploratie betreft, er zijn andere winplaatsen. Maar het duurt jaren om door de bureaucratie heen te komen, en dan moet er toch voor miljarden geïnvesteerd worden om een productieniveau te behalen zoals u wenst.'

'Dan is de oplossing simpel,' zei een Fransman in de korte stilte na de sombere vaststelling van Bryce. 'We moeten de centrale banken overtuigen dat ze nooit hun reserves terugeisen. Misschien kunnen we een hoger rentepercentage bieden, om ons van hun medewerking te verzekeren.'

'Dat is een tijdelijke oplossing,' zei een andere New Yorker. 'We kunnen onze verplichtingen niet eeuwig op de lange baan schuiven.'

'Maar als we tijd krijgen om de kluizen van de centrale banken weer te vullen, dan kunnen we de prijs stabiel houden en voorkomen dat hetzelfde gebeurt als toen mijn land de verkoop aankondigde.'

'En als de redactie van de Wall Street Journal at in de krant zet?' wierp de New Yorker tegen. 'Wat dan? Het publiek zal bewijs willen dat het goud er werkelijk is. Jan Modaal denkt dat het in Fort Knox blinkt van het goud. Hij zal niet blij zijn als hij beseft dat de kluis leeg is, op een stapel waardeloze schuldpapieren na. Hij zal in paniek raken, omdat de regering gelogen heeft en dat er helemaal geen dekking is voor de bankbiljetten.'

'En dat is precies waarom ik eerder al zei dat deze crisis ongekende proporties heeft,' vulde Volkmann aan. 'Wij hebben de basis van het kapitalistische systeem weggehaald, en zodra het grote publiek dat ontdekt, dan stort het systeem als een kaartenhuis ineen.'

De Zwitserse bankier zweeg en keek naar de anderen. Hij zag dat hij hun aandacht had, en aan de ernstige gezichten kon hij zien dat sommigen al wisten wat hij ongeveer zou gaan zeggen. Hij nam een slokje water voor hij verder sprak. 'De afgelopen zes jaar heeft Duitsland een mislukt economisch beleid gevoerd. Het resultaat is dat het land van een industriële motor in Europa veranderd is in een soort verzorgingsstaat. De productiviteit is gedaald, de werkloosheid torenhoog, en binnenkort zal blijken dat de pensioenen onbetaalbaar zijn geworden. Kortom, Duitsland is bijna failliet. Ik hoorde twee weken geleden dat ze hun hele goudvoorraad gaan verkopen.'

Er klonk een zucht rond de tafel, alsof iedereen besefte aan de rand van de afgrond te staan.

'Dat is zesduizend ton, heren. Ofwel ongeveer twee jaar goudproductie in Zuid-Afrika. Er is nu tweeduizend ton aan goudreserve in Berlijn en Bonn. We moeten dus een tekort van vierduizend ton aanvullen.'

'Hoe snel moet dat gebeuren?' vroeg de Fransman.

'Dat weet ik niet precies,' antwoordde Volkmann. 'Maar om de prijs stabiel te houden vermoed ik dat het enige tijd zal duren.'

'Maar niet lang genoeg,' bromde de New Yorker.

'En vergeet niet,' vervolgde Volkmann, rampspoed op rampspoed stapelend, 'dat zodra de termijnhandelaren doorkrijgen dat de banken in de knel zitten, ze ons dan zullen afpersen. De goudprijs kan verdubbelen of verdrievoudigen.'

'We zijn geruïneerd,' riep de Hollandse bankier uit. 'Allemaal. Zelfs als de Duitsers geld accepteren, dan kunnen we nog niet betalen, want de opbrengst van de goudverkoop is al aan anderen uitgeleend. Dan moeten we leningen opzeggen. Dan stort de Nederlandse economie helemaal in.'

'En niet alleen die van jullie,' zei Hershel. 'Wij hebben voor 20 miljard Duitse goudstaven gekocht en doorverkocht. En een flink deel van dat bedrag is verdampt in de internetzeepbel. We zouden de spaarrekeningen van onze klanten moeten leeghalen om terug te betalen. Er zou een run op de bankfilialen ontstaan, overal in de Verenigde Staten. Dan krijgen we een herhaling van de Grote Depressie.'

Een eerbiedige stilte volgde toen alle aanwezigen de laatste woorden lieten bezinken. Deze heren waren te jong om zich de wereldwijde depressie van de jaren twintig en dertig te herinneren, maar ze hadden allemaal verhalen gehoord van hun grootvaders en andere verwanten. Maar deze keer zou het veel erger worden, omdat de economie wereldwijd vertakt was. Enkelen dachten zelfs aan meer dan hun eigen verlies en dat van hun vaderland. Als landen moesten worstelen in het belang van de eigen bevolking, dan zouden internationale hulpprojecten gestaakt worden. Hoeveel inwoners van ontwikkelingslanden zouden sterven, omdat de heren rond deze tafel geleend goud hadden verkocht, alleen om hun eigen winstbejag?