— Не прывязу, пляменнік, вясна, конь у полі патрэбен, — так жа гучна пачуў у адказ. Ён яшчэ больш здзівіўся: пажартаваў, а тут яму — на поўным сур'ёзе...
Мінянкоў пасунуў шапку на патыліцы, зіркнуў па баках.
— Двойчы адно і тое ж нельга, хлопец. Хто паверыць, калі ён сочыць за намі, што ў нас толькі і гаворкі — пра дровы ды пра боты? — сказаў сцішана. — Дык што ў вас, хлопцы? Выкладвайце начыстату.
— Нас цётка Мар'я Зямлянская папрасіла, а мы самі не можам — святло ёй у хату правесці, — пачаў Міхась.
— То адмовіліся б, і ўсё. Чаго вы так турбуецеся пра яе клопат?
Хлопцы не ведалі, што адказаць, пераглянуліся.
— Дык жа прасіла, — прамармытаў Міхась зніякавела.
I тут Антон — як Саўка з канапель:
— Правядзі, дзядзька, мы табе сала дадзім.
— Што, вы кабаноў ужо выкармілі, вугальны пыл на складзе глытаючы? Малайцы-ы... Эх вы, канспіратары!..
3-за вершаліны вялізнага ясакара ў вочы Мінянкову пырснулі промні заходнага сонца. Ён не адвярнуўся, толькі прыжмурыўся.
— Добра, заўтра прыду. А мяне паклічаце паслухаць?
У сяброў у абодвух разам вырвалася:
— Што?!
— Радыё... Ну, ауфвідэрзэйн, хлопцы-малойцы... А дровы, як адсеемся, прывязу, боты ж трэба. — Ён засмяяўся ціхім мяккім смехам і пайшоў.
Усё далейшае рабілася проста, быццам зусім натуральна, як, скажам, чалавек сячэ дробы ці ваду носіць у хату... Але гэта хлопцы пераконвалі сябе так, бо яны дужа праглі, каб усё было, як ім хацелася. На самай жа справе яны хваляваліся і трывожыліся. Ці зможа Ціт падключыць прыёмнік?.. Ці не выдасць іх?.. I колькі было ў іх радасці, калі прыёмнік азваўся!
Першую перадачу яны слухалі ўтрох. Яна была нярадасная: фашысты наступалі. Адно суцяшала: перамогі іхнія даваліся ім вялікай крывёю. Яны ва ўсе трубы трубілі, што Чырвоная Армія развальваецца, зусім страціла сваю баяздольнасць — дык з кім жа тады яны вядуць жорсткія баі?
Мінянкоў праслухаў усю перадачу ў цяжкай, суровай задуменнасці. Як сеў на табурэтку, падаўшыся ўсім корпусам да прыёмніка, так і не паварушыўся, не прамовіў ні слова. Пасля перадачы яшчэ некалькі хвілін сядзеў незварушна, потым рэзка ўскінуў галаву, паглядзеў на хлопцаў уважліва і насцярожана.
— Чулі? — у яго голасе прагучалі крыўда і смутак. Але пачуліся і яшчэ нейкія далёкія ноткі, улавіўшы якія Антон нечакана падумаў, што зараз Мінянкоў, як некалі гаварыў старшы лейтэнант Панкраценка, скажа: «Запомні, Антон, якія б ні здарыліся ў нас трагічныя няўдачы — пакуль існуе Чырвоная Армія, мы не будзем нікім пераможаны». Хвіліну ён падсвядома чакаў гэтых слоў. Але Ціт Пятровіч сказаў іншае:
— Трэба, хлопцы, каб людзі ведалі, якія цяжкія баі вядзе на франтах Чырвоная Армія.
I яны зразумелі, што ім неабходна рабіць.
Прыёмнік яны ўключалі не часцей двух-трох разоў у месяц, каб не дужа паліць, бо перагарыць якая лямпа — і ўсё прапала. Дзе ты яе тады возьмеш?.. Паведамленні пра ўсе важныя падзеі занатоўвалі і распаўсюджвалі ў дэпо — на тэндар паравоза кінуць, на станок пакладуць... Члены групы перапісвалі занатоўкі і расклейвалі на парканах, на слупах электраперадачы...
Але ці маглі няўрымслівыя душы задавальняцца толькі гэтым? Не, трэба было ваяваць, усімі сіламі дапамагаць Чырвонай Арміі. Толькі ж як?.. У партызаны б пайсці, ды дзе тыя партызаны?..
Улетку сорак другога года нечакана партызаны самі далі падпольшчыкам звестку пра сябе. I самым неспадзяваным чынам. Антон, які больш за ўсё нудзіўся ад бяздзейнасці, ледзь не кінуўся абдымаць Мінянкова.
— Дзядзька Ціт, дзе ты ўзяў гэтую штуку? — Ён гушкаў у руках, быццам узважваў, кавалак бліскучага антрацыту і пазіраў на Мінянкова з непадкупнай хлапечай захопленасцю ў вачах.
— Будзеш усё ведаць — хутка састарышся, — адказаў Ціт Пятровіч, але, зразумеўшы, што недаверам можна пакрыўдзіць шчырага порсткага хлопцы, растлумачыў: — Прыдзе, Антон, час — усё скажу, а цяпер не магу... Дык вось паўтараю: гэта тол, заліты пад вугаль смалою. Кінеш яго ў кучу вугалю...
Ні пытанняў, ні тлумачэнняў ніякіх больш не было. Антон пагушкаў міну, сунуў яе за пазуху. Скуластыя шчокі гарэлі макавым цветам. Мінянкоў затрымаў на ім працяглы, нейкі дужа ўважлівы позірк.
— Хлапчукі ўсе мараць пра сваё дарослае жыццё. Кім ты, Антон, станеш, як скончыцца вайна?
— Пажарнікам. Ха-ха-ха! — зарагатаў Міхась. — Не любіць паспаць.
Антон прапусціў міма вушэй яго падсмешку.
— Скончу школу, паступлю ў мараходнае вучылішча.
— Марскім воўкам хочаш стаць?
— Чаму — воўкам? — незалюбіў Антон.