- Таварыш капітан Нэма, па загаду генерал-лейтэнанта Пятроўскага я прызначаны вашым памочнікам!
— Вы блізка знаёмы з генерал-лейтэнантам?
— Даруйце, пераблытаў. Па загаду старшага лейтэнанта Панкраценкі.
Марскі воўк абняў яго, падаў рукою лёгкі знак. Імгненна з пеністага віру каля іхніх ног вынырнуў прыгажун «Науцілус».
— Мне пара на пенсію,— рэзкім, прасоленым марскімі пырскамі і вятрамі голасам кінуў Нэма.— Капітанам «Науцілуса» будзеш ты, Антон Губараў. Я падам рапарт генералу Пятроўскаму.
— Вы мяне ведаеце, адважны капітан?
— Яшчэ як!
— Адкуль? — здзівіўся Антон.
— Ад старшага лейтэнанта Панкраценкі. Мы з ім разам вечарамі ў даміно гуляем. Застукаем пана Курта, начальніка дэпо, казлом, ён плясне далонямі: «О, майн гот!» — і палез пад стол».
Капітан Нэма так зарагатаў, што ажно мора ўскалыхнулася.
— Прашу! — паказаў на цуда-лодку.
Перад Антонам раскрыліся блішчастыя, круглыя, як яго люстэрка, дзверы, ён ступіў і падаў каманду:
— «Науцілус», айда вакол свету!..
Кароткая майская ноч праляцела, як адно імгненне. Разбудзіў Антона сумны голас зямлі. Птушка, падалося, кувала ці не над самым буданом.
Раніца падрыхтавала Антону нечаканую непрыемную навіну: Верамейчык не зможа пайсці на дыверсію. Ён пакутаваў ад радыкуліту, і хвароба ўначы абвастрылася — застудзіў, мусіць, спіну. Антон пастаяў каля яго, патаптаўся, пераступаючы з нагі на нагу.
— Дык жа міна зачарсцвее, камандзір.
Верамейчык, які ляжаў у шпітальнай палатцы, прыўзняўся на локцях.
— Няцерпіцца табе?
— Ага, няцерпіцца,— прызнаўся Антон.— Дык мы з Віктарам... Чаго яна будзе ляжаць — міна!
— Пусці вас адных — яшчэ ў гісторыю якую ўліпнеце.
— У якую гісторыю? Сам жа казаў, што рука ў мяне не дрыжыць. I пра Віктара казаў, што ён разважлівы.
Верамейчык маўчаў.
— От пабачыш, не ўліпнем.
Ці мог Антон ведаць тады, што злы лёс рыхтаваўся стаць на яго шляху...
— Ідзіце! — нарэшце згадзіўся Верамейчык.— За старшага будзе Віктар.
— Добра, добра,— узрадаваўся Антон. Ён ступіў, каб выйсці з палаткі, але неспадзявана павярнуўся? — Ты, камандзір, да вайны не аграномам быў?
Верамейчык колькі часу не зводзіў з яго ўважлівага, дапытлівага позірку.
— Не агрдномам. Міліцыянерам. Які ты складаны хлопец, Антошка! Не ведаеш, што ад цябе можна чакаць праз мінуту.
Антон зарагатаў і вышаў.
Неўзабаве Антон з Віктарам пакінулі лагер.
На чыгунцы ўсё было ў іх, як заўсёды. Падабраўшыся лагчынай, паставілі міну, залеглі.
Ноч выдалася цёплая, але цёмная, неба зацягнулі хмары. Толькі зрэдку дзе-нідзе выблісквала зорка і зноў хавалася.
Па праву старшага Віктар вырашыў, што ўзрываць будзе міну ён. Ды Антон стаў упрошваць:
— Дай, Віця, я. Так рукі свярбяць!
— А ты аб дрэва іх пачухай,— пажартаваў Віктар і аддаў яму шнур.
Сонца выкацілася ўжо з-за гарызонта і блішчала ў хмары прыцененым кругам. Наваколле добра праглядвалася. А цягніка усё не было. Што заставалася рабіць? Адыходзіць? А міна? Здымаць небяспечна было. Чыгунка прастрэльвалася з кулямётаў, устаноўленых на вышках пастоў аховы, якіх немцы панарабілі тут на кожных двух-трох кіламетрах. Пакінуць? Такую маланню (вялікую міну хлопцы называлі маланняй)?..
У наваколлі панаваў поўны спакой — і на зямлі, і ў небе. Быццам і вайны нідзе не было. Хмара разарвалася, пырснулі залацістыя промні. Усё наўкола калыхнулася, паплыло, заззяла. Раса на лісці дрэў, на траве заіскрылася чыстымі сярэбранымі бусінкамі. Антон зажмурыўся. А калі расплюшчыў вочы, сонца ўжо зноў схавалася за хмарай. Ён павёў позіркам па чыгунцы ў той бок, адкуль яны чакалі цягніка, памарудзіў момант і рашуча сказаў:
— Трэба чакаць. Ноч не пускалі эшалонаў, дык, мусіць, важныя — бераглі іх. Цяпер папруць адзін за адным — фронту ж свярбіць.
Хлопцам на момант падалося, быццам камандзір іх, Верамейчмк, быў недзе тут, з імі: «На фронце свярбіць» — гэта ж яго выраз,
— Будзем чакаць,— згадзіўся Віктар,
Сумнае і трывожнае было тое чаканне.
— «Дочка маме говорит»,— замурлыкаў Антон і асекся.— Чухае, чуеш?
Віктар усміхнуўся аднымі вачамі.
— Што «дочка маме говорит»? — Але ён і сам ужо не пачуў свайго пытання.