Выбрать главу

Антон хвіліну вагаўся, потым рыўком размахнуўся і... грымнуўся пад арэхавы куст: чырвонаармеец імгненна схапіў яго за руку, крутнуўся, кульнуў цераз сябе. Шпарка ўскочыўшы на ногі. Антон збянтэжана залыпаў вачамі, абцягнуў кашулю.

— Дай яшчэ... Ну давай!

I зноў ён паляцеў пад куст.

— Здорава, ха-ха-ха!..— нервова засмяяўся, падхапіўшыся — Ну, вучы... — Ён замяўся, хацеў назваць імя чырвонаарчейца, але не ведаў.

Чырвонаармеец зразумеў яго замінку.

— Завуць мяне Сілівонам.

«Антон — Сілівон», — недарэчна зарыфмавалася ў Антонавай галаве, і гэта развесяліла яго.

Пад вечар вярнуўся са штаба палка старшы лейтэнант Панкраценка. Ён быў у добрым настроі, чорныя цыганскія вочы яго агніста блішчалі.

— Віншую, разведчык! — Панкраценка, як роўнаму, падаў яму руку і моцна паціснуў. — Табе аб'явіў падзяку генерал — камандзір дывізіі. Сёння, калі тыя немцы прыехалі на легкавіках да Дняпра купацца, артылерысты лупанулі адначасова і па іх, і па штабу іхняму. Як у дзесятку лупанулі! Так што ты, баец Губараў, кінуў ужо сваю грыўню на алтар перамогі над фашызмам.

У Антона мільганула ў галаве: «Во калі 6 ведала пра гэта Наташа!..» Яму дужа захацелася гэтага. Ён ніколі не выстаўляўся перад Наташай, а тут — ну хоць бяжы да яе!..

Потым яны са старшым лейтэнантам сядзелі пад стромкай разгалістай сасной. Перадвячэрняе сонца так шчодра абсыпала лес промнямі, што янтарныя дрэвы, здавалася, самі выпраменьвалі святло, радуючыся лету і жыццю.

— Кім ты хочаш стаць пасля вайны, Антошка? — Панкраценка павольна правёў рукою па ствалу сасны, быццам пагладзіў дрэва.

— Мараком, — адразу адказаў Антон. — Буду плаваць па морах і акіянах, ва ўсім свеце пабываю. — На момант ён задумаўся. — Гэта ж дужа цікава — як жывуць людзі ў свеце!..

— Так, дужа цікава. I добра, што ты марыш. Ды толькі, як сказаў мудрэц, марам і гадам няма звароту. А нам цяпер — бачыш? — Старшы лейтэнант паглядзеў на лес, перавёў позірк на Антона. — Усім нам цяпер, і табе вось, падлетку, даводзіцца ваяваць. «Магутнаю раццю, патокам адзіным, абрушым на ворага гром!» Гэта заклік нашага народнага паэта Якуба Коласа. Я прачытаў яго ў газеце «Правда» на роднай беларускай мове. Па сутнасці, Антошка, гэта заклік народа. «Магутнаю раццю, патокам адзіным...» — Нецярпліва неяк паварушыўшыся, Панкраценка падсунуўся бліжэй да хлопца. Раптам як бы штосьці ўзляцела ў яго душы: — От ты, Антон, хлапчук, а такі ясны, канкрэтны!..

Да іх падышоў Сілівон.

— Таварыш старшы лейтэнант, каша!..

— Нясі два кацялкі.

Сілівон востра зіркнуў на Антона: глядзі ты — і яму паднось!..

Пшонка была не сказаць каб смачная, нейкая прэсная, але Антон уплятаў яе за абедзьве шчакі: адно слова — салдацкая!.. Пашкрабаў лыжкай па дну кацялка, адставіў яго ўбок.

— Таварыш старшы лейтэнант, вазьміце мяне ў свой узвод.— Ен хацеў, каб словы прагучалі бойка і напорыста, але голас здрадзіў.— Ну вазьміце!..

Прабег ветрык. Цягуча рыпнула сасна, пад якой яны сядзелі, быццам на штосьці паскардзілася. Панкраценка задраў галаву, паўзіраўся ў густое вецце, потым пільна-пільна паглядзеў хлопцу ў вочы.

Камандзір дывізіі Факанаў дакладваў камкору Пятроўскаму:

— Мушу заўважыць, Леанід Рыгоравіч: асабліва ўмела правёў разведку, і гэта не першую, юны разведчык знішчальнага батальёна Антон Губараў. Да індустрыяльнай часткі горада прымыкаюць вуліцы, завулкі з індывідуальнымі забудовамі. Усе ў прысадах. Дык ён — сядзібамі: гародамі, садамі...

Недзе блізка моцна грымнула — разарваўся цяжкі снарад. Яны пераглянуліся.

— Юнак той, расказвалі мае разведчыкі,— што ў агонь, што ў ваду,— працягваў Факанаў.— Смелы, мужны і да ўсяго — надзвычай кемлівы.

Пятроўскі ўлавіў у словах камбрыга ноткі нейкага асаблівага настрою ў адносінах да хлопца, паглядзеў на яго дапытліва. «Што яшчэ ў цябе?»

— Між іншым, Антон Губараў просіцца, каб залічылі яго чырвонаармейцам. I разведчыкі кажуць: «Некалькі разоў, як мы тут на перадавой, сам прыходзіў, звесткі розныя прыносіў»

— Колькі яму гадоў?

— Чатырнаццаць-пятнаццаць. Сокал, разведчыкі кажуць, хлопец.

— Які сокал, калі падлётак яшчэ...

Факанаў маўчаў. I пярэчыць яму не выпадала, і згаджацца не хацелася — дужа ж прасілі разведчыкі!

— Малавата гадоў, — раптам ціха, задумліва прагаварыўЯ Пятроўскі і ўдакладніў: — Падлётак жа ён, твой Антон Губараў, кажу.

Факанаў здзівіўся ходу яго думак. Здагадаўся: камкору, відаць, успомнілася, як сам у пятнаццаць гадоў стаў чырвонагвардзейцам і членам бальшавіцкай партыі. Спакойна, быццам не намякаючы ні на што, камбрыг адказаў: