Выбрать главу

— Бывай, Сілівон...

Прарваўшы нямецкую абарону, чырвонаармейскія палкі вызвалілі Жлобін і Рагачоў, многія вёскі правабярэжжа Дняпра, прасоўваліся на Бабруйскім накірунку.

Антон удзельнічаў у баявым паходзе ў якасці разведчыка-правадніка. Рваўся ў атакі, але старшы лейтэнант вельмі строга папярэдзіў яго:

— Глядзі, у арміі дысцыпліна, парушыш загад — будзеш звольнены з саставу часці.

Больш як месяц стрымліваў корпус Пятроўскага гітлераўцаў на дняпроўскім рубяжы. Гэта стварала немцам перашкоду ў наступленні на Маскву і Кіеў. А яна і была якраз стратэгічнай задачай камандавання Чырвонай Арміі.

У корпус у той час уваходзілі дзве дывізіі. Гітлераўскае камандаванне заявіла, што ў пыл сатрэ іх, і рушыла на пятроўцаў сем сваіх дывізій, папоўненых людскімі рэзервамі і ўзброеных да зубоў. Корпус вымушаны быў адступіць за Дняпро. Пачаліся невыносна цяжкія абарончыя баі. У выніку таго, што суседнія часці адступілі, агаліўшы флангі шэсцьдзесят трэцяга з поўначы і поўдня, корпус быў акружаны. Пятроўскі распрацаваў план выхаду з акружэння і павёў палкі на прарыў. Цяпер у баях удзельнічалі ўсе, нават супрацоўнікі штабоў усіх рангаў.

Вечарэла. Узвод старшага лейтэнанта Панкраценкі, які амаль кругласутачна не выходзіў з бою, скарыстаўшы неспадзяваную перадышку, рыхтаваўся да чарговага дня атак і рукапашных схватак. Антон таксама пачысціў свой карабін, набіў патранташ абоймамі з патронамі. Дастаў з кішэні галету, пачаў жаваць.

Старшы лейтэнант сеў на пень, закурыў.

— Усе мы, таварышы байцы, патрыёты радзімы. Памятаеце — як ні ў адзін голас усе казалі: «Гатовы аддаць дзесяць сваіх жыццяў за адно жыццё ворага». Дык не, дудкі: дзесяць жыццяў ворага, гэтага шалёнага звяругі, дышаль яму ў глотку — за адно сваё жыццё! — Ён глыбока заглытнуў дым і затрымаў яго ў грудзях. Запалыя вочы ў цёмных кругах ліхаманкава блішчалі.— У баі, таварышы байцы, не забывайце святое правіла чырвонаармейца: трымаючы пад прыцэлам праціўніка, не ўпускайце, наколькі будзе магчыма, з-пад увагі адзін аднаго.— Сухі густы голас паспакайнеў, прагучаў цішэй.— Цяпер — на бакавую, усім заснуць.

Кароткая летняя ноч прамільгнула, як знічка ў небе.

На золаку ўсчаўся бой. Ад выбухаў нямецкіх бомбаў, снарадаў і мін зямля дрыжала, што ў ліхаманцы. 3 трэскам і стогнам валіліся падрэзаныя пад корань дрэвы. Разам са сталёвымі асколкамі на чырвонаармейцаў падала цяжкае сучча. Пасля паўгадзіннай артылерыйскай падрыхтоўкі гітлераўцы рушылі ў наступленне. Ашалела кідаліся ў атакі.

Нямелі вінтоўкі байцоў, трацячы гаспадароў. I не было калі адарвацца ад прыцэла, каб зразумець, хто там змоўк назаўсёды. Праз грукат, ад якога закладвала вушы, называлі:

— Вашкевіч.

— Седча.

— Хамідулін.

— Цітавец.

К поўдню стала ясна: не спыніць паганца. Сілы былі далёка не роўныя, і чырвонаармейцы не вытрымалі неаслабнага націску, пачалі адыходзіць.

Антон, не адрываючыся ад старшага лейтэнанта, адступаў перабежкамі пад ліўневым аўтаматным агнём, араў дол локцямі і каленкамі, перакочваўся з боку на бок — і зноў, адстрэльваючыся, пускаўся ў імклівыя кароткія перабежкі па лесе. Унутры ў яго гарэла агнём ад знямогі, сэрца, здавалася, разарве грудзі — так моцна білася.

На краю невялікай высечкі трапілася прыдатная для абароны пазіцыя, і ўзвод залёг. Немцы таксама залеглі, відаць, і яны выдыхліся. 3 паўгадзіны зброя з абодвух бакоў маўчала.

Антон пільна сачыў за процілеглым краем высечкі і раптам заўважыў, як з густога арэхавага куста асцярожна пачаў вытыркацца ствол станковага кулямёта. Крануў за локаць етагкі шага лейтэнанта, прашаптаў, паказаўшы вачамі:

— Глядзіце!

Панкраценка прыгледзеўся.

— Як толькі я шпурну гранату, страляй туды.

Загайдалася трава на высечцы — па ёй прабег вецер, Над фіялетава-жоўтымі краскамі, што чубком кусціліся перад вачамі Антона як рукой падаць, з'явіўся пухнаты чмель. Няспешна лётаў, выбіраючы, на якую сесці, каб напіцца нектару. У той момант, як ён апусціўся на кветку, Панкраценка размахнуўся, граната ўзляцела ў паветра. Антон націснуў на спускавы кручок. Аднак на якуюсьці долю секунды раней, чым свой стрэл і выбух гранаты, ён пачуў кароткую кулямётную чаргу. Старшы лейтэнант пахіснуўся, бокам заваліўся на яго. Антон выпусціў карабін, падхапіў абмяклае цела. 3 прабітых кулямі грудзей камандзіра на гімнасцёрку яму густа палілася кроў.

Адна за другой прагрымелі ў арэхавым кусце гранаты разведчыкаў.

Далей на лясной дарозе групе Пятроўскага сустрэўся чырвонаармеец, які нёс на сабе старшага лейтэнанта. «Акурат падлётак, і ён — пад ружжом» — роспачна прамільгнула ў камкора ў галаве.