„Heill! Þorinn,“ sagði hann þegar inn kom. „Ég er með hann.“
Og hver skyldi hafa legið þar nema sjálfur Þorinn Eikinskjaldi, særður mörgum ólífissárum en rifin brynja hans og skörðótt öxi lágu á gólfinu. Hann leit upp þegar Bilbó kom til hans.
„Ég vildi bara fá að kveðja þig, kæri þjófur,“ sagði hann. „Nú held ég til biðsala feðra minna, þar til nýr heimur rís. Þar sem ég yfirgef nú allt mitt gull og silfur og fer þangað sem slíkir fjármunir eru lítils verðir, þá vildi ég skilja við þig í vináttu og taka aftur öll mín stóryrði og framkomu við Hliðið.
Bilbó kraup sorgmæddur niður hjá honum. „Vertu sæll Konungur undir Fjalli!“ sagði hann. „Nú ætlar þetta ævintýri þá að enda beisklega, en ekki verður hjá því komist og ekkert fjall úr gulli getur úr því bætt. Þó er ég glaður yfir að hafa mátt deila með þér öllum hættunum — það var meira en nokkur Baggi átti skilið.“
„Ónei!“ sagði Þorinn. „Það er meira í þig spunnið en þú sjálfur gerir þér grein fyrir, barn hins blíða Vesturs. Þú hefur til að bera töluvert hugrekki með töluverðri visku, mátulega samblandað. Ef fleiri okkar kynnu eins og þú að meta góðan mat, gleðistundir og söngva fram yfir gullsjóði, væri heimurinn skemmtilegri. En nú verð ég víst að fara. Vertu sæll!“
Þá sneri Bilbó sér undan. Hann hvarf á braut og settist einn út af fyrir sig vafinn teppi og hvort sem þið trúið því eða ekki, grét hann fögrum hrynjandi tárum, þangað til hann var orðinn rauðeygður og rámur í rómi. Vissulega var hann góð og viðkvæm sál. Og raunar leið langur tími, áður en hann hafði skap í sér til að segja aftur nokkurn brandara. „Mikil blessun var það fyrir mig,“ sagði hann að lokum við sjálfan sig, „að ég skyldi rakna við tímanlega Ég vildi óska að Þorinn væri á lífi, en samt er ég hamingjusamur yfir því að við skyldum geta skilið í góðu. En það verð ég að segja, að ég var meiri bjáninn, og hvernig allt fór í handaskolum með þennan Erkistein. Það hafði heldur ekkert upp á sig, því að það var barist þrátt fyrir allt sem ég gerði til að reyna að tryggja frið og ró, en varla er nú samt hægt að kenna mér um það.“
Bilbó fékk síðan að heyra alla söguna, hvað gerst hafði eftir að hann missti meðvitundina. En hann hryggðist meira en gladdist af því og hafði nú fengið nóg af ævintýrum. Hann klæjaði í fæturna eftir heimferðinni. En þar sem hún frestaðist nokkuð, ætti ég að hafa tíma til að segja ykkur undan og ofan af því sem gerðist. Ernirnir höfðu lengi haft grun um liðssafnað dríslanna. Þeir fylgdust svo vel með öllu úr lofti að ekki tókst að leyna þá fullkomlega hinum miklu herflutningum. Því komu þeir líka afar margir saman undir forustu stóra Arnarins í Þokufjöllum og að lokum þegar þeir fundu orustuþefinn úr fjarlægð flykktust þeir hraðfari á faxi stormsins á síðustu stundu. Það kom einkum í þeirra hlut að hrekja drísildjöflana niður úr fjallshlíðunum, varpa þeim fram af hengiflugi eða reka þá skrækjandi og tryllta beint í fangið á óvinum þeirra. Þannig leið ekki á löngu áður en þeir höfðu gjörhreinsað Fjallið eina af þessum ófögnuði, og fylkingararmar álfa og manna sitt hvoru megin dalsins gátu lagt lið sitt að orustunni fyrir neðan af fullum þunga.
En jafnvel þó Ernirnir hjálpuðu til, áttu þeir enn við ofurefli að etja. En þá, á allra síðustu stundu, hafði Björn birst — enginn vissi hvernig eða hvaðan hann kom. Hann var einn síns liðs og í bjarnarlíki. Hann virtist hafa stækkað úr öllu hófi og var tröllaukinn í sínum reiðiham.
Urr hans minnti á glymjandi trumbur og byssuhvelli og hann þeytti úlfum og dríslum úr leið sinni eins og strápokum eða fiðurs. Hann kom aftan að fylkingum þeirra og ruddist sem þrumubrak í gegnum herkví þeirra. Þar höfðu dvergarnir skipað sér kringum höfðingja sína á lágri hringlaga hæð. En Björn laut niður og lyfti upp Þorni sem hafði hnigið niður stunginn spjótum og bar hann út úr hildarleiknum.
Ekki leið þó á löngu, áður en hann sneri við aftur í tvíefldri reiði svo ekkert fékk fyrir honum staðist. Hann drap lífvarðarsveitinni á dreif og steig Belg niður í svaðið og kramdi hann. Þá féll dríslunum allur ketill í eld og þeir tvístruðust. Því meira hertu hinir sig upp í nýrri sigurvon og fylgdu fast á hæla þeim, svo fæstir þeirra komust undan. Þeir ráku marga þeirra út í Hlaupá en hina sem flýðu til suðurs og vesturs eltu þeir út í fenin kringum Skógána og þar fórst meirihluti síðasta flóttahyskisins, en nokkrir sem sluppu inn í ríki Skógálfanna voru felldir þar eða tortímdust í veglausum skuggum Myrkviðar. Söngvar herma að þrír hlutar drísilkappanna í Norðri hafi farist á þeim degi og síðan var í mörg ár friðvænlegt í fjöllunum.
Lokasigur var tryggður fyrir náttmál, en flóttinn var enn rekinn á fæti daginn eftir, þegar Bilbó kom til tjaldbúðanna og því voru fáir eftir í dalnum nema þeir sem alvarlega voru særðir.
„Hvar eru Ernirnir?“ spurði hann Gandalf um kvöldið, þar sem hann lá vafinn í margar hlýjar ábreiður.
„Sumir taka víst enn þátt í eltingaleiknum,“ sagði vitkinn, „en flestir hafa snúið heim aftur til hreiðra sinna. Þeir höfðu ekkert lengur hér að gera og sneru aftur í birtingu. Dáinn krýndi höfðingja þeirra gullkórónu og hét þeim vináttu um aldur og ævi.“
„Æ, það var leitt. Ég á við, að mig hefði langað svo til að hitta þá aftur,“ sagði Bilbó dottandi. „Kannski hitti ég þá bráðum í bakaleiðinni. Ég held líka að ég ætti nú að fara að koma mér heim?“
„Hvenær sem þú vilt,“ sagði vitkinn.
Þó liðu enn nokkrir dagar, áður en Bilbó kom sér af stað. Þeir jörðuðu Þorin djúpt undir Fjallinu og Bárður lagði Erkisteininn á brjóst hans.
„Megi hann liggja hjá honum uns Fjallið hrynur!“ sagði hann „Megi það verða til hamingju allri þjóð hans sem hér mun síðan búa!“
Álfakonungurinn lagði þá á gröf hans Orkrist, álfasverðið sem hann hafði tekið af Þorni í fangavistinni. Sagt er í söngvum að það hafi ætíð blikað í myrkri ef óvinir nálguðust og þannig varð aldrei komið að virki dverganna að óvörum. Nú tók Dáinn Náinsson sér þar bústað og varð Konungur undir Fjalli og með tímanum flykktist þangað fjöld annarra dverga að hásæti hans í hinum fornu sölum. Af tólf félögum Þorins lifðu tíu. Fjalar og Kjalar höfðu fallið þar sem þeir hlífðu höfðingja sínum með eigin skildi og líkama, enda var hann elsti móðurbróðir þeirra. Hinir gerðust lendir menn Dáins, því hann var örlátur á fé.
Ekki var lengur um það að ræða að skipta fjársjóðnum í þeim hlutum sem um hafði verið rætt — til Balins og Dvalins, til Dóra, Nóra og Óra, til Óins og Glóins, til Bifurs og Bógs og Vamba — né til Bilbós. Hinsvegar var fjórtándi partur alls silfurs og gulls, smíðuðu og ósmíðuðu, fenginn Bárði, því að Dáinn sagði: „Við munum virða samninga hins fallna, enda hefur honum nú verið skilað Erkisteininum.“
Við Bilbó sagði hann: „Þetta er þinn fjársjóður ekki síður en minn. En hinir gömlu samningar fá ekki lengur staðist því að svo margir myndu þá gera tilkall til sjóðsins. En jafnvel þótt þú værir fús að gefa eftir allar kröfur þínar, vildi ég ekki að þau orð Þorins sem hann iðraðist mest, ættu eftir að koma fram, að við launum þér smánarlega. Ég vildi sannarlega launa þér ríkulegar öllum öðrum.“
„Þakka þér kærlega fyrir,“ sagði Bilbó. „En sjálfur er ég því fegnastur að fá sem minnst. Því að hvernig í ósköpunum ætti ég að koma öllum þeim fúlgum fjár heim til mín, án þess að slóð ofbeldis og morða fylgdu mér eftir alla leiðina? Það er mér hulin ráðgáta. Og ég hef heldur enga hugmynd um hvað ég ætti að gera við allan þann auð þegar heim kæmi. Hann er sannarlega betur kominn í þínum höndum.“