Выбрать главу

Eins og allt fram streymir að sínum endalokum og þar sem þessi saga er því heldur ekki undanþegin, þá reis nú sá dagur þegar þeir komu í augsýn við landið þar sem Bilbó var fæddur og uppalinn, þar sem hann þekkti lögun landsins og skóganna eins vel og hendurnar og tærnar á sér. Af svolítilli upphækkun á veginum eygði hann sinn eigin Hól í fjarska og hann nam skyndilega staðar og mælti fram:

Vegir liggja langt í allar áttir um eyðifjöll og myrkurdimman skóg, um heiðalönd og kaldar klettagáttir, um kvísl sem aldrei framrás fær í sjó. Langförull þú glímdir við snævi þaktar þrautir, en þekktir líka vorsins sól í maí. Bar þig yfir blómum vafðar lautir og blésu vindar ljúfum sunnanblæ. Vegir liggja langt í allar áttir óralöng var orðin vegferð þín. Aftur loksins heim þó halda máttir til hólsins þar sem fegurst sólin skín. Eld þú hafðir reynt og hjörva hríðir og hrylling þann er fossar banablóð. En gott er að mega höfði halla um síðir og hlýja sér við arineldsins glóð.

Gandalfi varð litið undrandi á hann. „Kæri Bilbó!“ sagði hann. „Það hlýtur eitthvað að hafa komið fyrir þig. Þú ert ekki sami hobbitinn og áður.“

Svo héldu þeir yfir brúna og framhjá myllunni á árbakkanum og komu beint að heimadyrum Bilbós.

„Hjálpi mér! Hver ósköpin ganga á?“ hrópaði hann. Þarna var svo mikil ös, alls kyns fólk, virðulegt og óvirðulegt, standandi í hnapp kringum dyrnar og margir á randi inn og út um þær — án þess einu sinni að þurrka sér um fæturna á mottunni, og Bilbó var stórhneykslaður á því.

Væri hann eitthvað undrandi varð allt þetta fólk þó enn furðu lostnara. Hann kom inn í mitt uppboð. Á hliðið var fest stór auglýsing í svörtu og rauðu, þar sem tilkynnt var að tuttugasta og annan júní myndu Hrl. Grubbur, Grubbur og Bubbur framkvæma uppboð á öllum eftirlátnum eigum Bilbós Bagga heitins óðalsbónda í Baggabotni, Undirhóli í Hobbtúni. Uppboðið skyldi hefjast á slaginu klukkan tíu. Og nú var komið fram undir hádegi og flest selt á allrahanda verði, sumt fyrir næstum ekki neitt, annað voru gamlir söngvar (eins og títt er á uppboðum). Og Skjóðu-Baggarnir frændur Bilbós voru í óða önn að mæla upp herbergin hjá honum til að kanna hvort húsgögnin þeirra pössuðu. Sem sagt Bilbó var „talinn af“ og ekki virtust allir neitt ókátir með þá niðurstöðu.

Heimkoma herra Bilbós Bagga olli því töluverðu uppnámi, bæði undir Hól og yfir Hól og handan Ár. Og þau vandræði urðu ekki leyst á einni viku. Lagaþræturnar stóðu raunar í mörg ár. Það tók óratíma að fá það viðurkennt að herra Baggi væri enn á lífi. Einkum var erfitt að sannfæra fólk, sem hafði gert sérlega góð kaup á uppboðinu, um það, og til að spara tíma varð Bilbó síðast að kaupa aftur mikið af sínum eigin húsgögnum. Margar af silfurskeiðunum hans hurfu með dularfullum hætti og fundust aldrei aftur. Sjálfan grunaði hann Skjóðu-Baggana. Þeir aftur á móti vildu eiginlega aldrei viðurkenna að sá Baggi sem sneri við væri ósvikinn og gátu aldrei litið Bilbó réttu auga eftir þetta. Þau höfðu haft svo fastan augastað á að setjast að í fallegu hobbitaholunni hans.

En brátt komst Bilbó að því að hann hafði fleiru glatað en skeiðum — hann hafði glatað áliti. Sannleikurinn er sá, að æ síðan var hann álfvinur og í miklu áliti meðal dverga, vitka og annarra sem áttu leið hjá. En hann naut ekki lengur virðingar samborgara sinna. Allir hobbitar í nágrenninu álitu hann eitthvað skrýtinn, nema systkinabörn hans af Tókaættinni og þó hvöttu ekki einu sinni foreldrar þeirra þau til að umgangast hann.

Gallinn var bara, að honum stóð nákvæmlega á sama um það. Hann var hinn ánægðasti og fannst nú pípið í katlinum á hlóðunum miklu hljómfegurra en það hafði verið á hinum hljóðlátu dögum áður en hinir Óvæntu boðsgestir komu í heimsókn til hans. Hann hengdi sverðið sitt yfir arinhilluna. Hringabrynjuna festi hann á stand í forstofunni (þar til hann léði hana á safn). Gulli sínu og silfri eyddi hann mest í gjafir, sumar gagnlegar en aðrar tómt bruðl, sem skýrir nokkuð hvað hann varð einmitt vinsæll meðal ungra frænda og frænkna. En töfrahringnum leyndi hann stranglega fyrir öllum og notaði hann raunar mest til að láta sig hverfa ef einhverjir leiðindapúkar voru að koma í heimsókn.

Hann fór að yrkja ljóð og heimsækja álfa. Margir hristu höfuðið og bentu á ennið á sér og sögðu „Vesalings gamli Baggi“ og þótt fáir tækju neitt mark á frásögnum hans af ævintýrum sínum, var hann hamingjusamur alla ævi, sem heldur ekki var neitt stutt.

Haustkvöld eitt nokkrum árum síðar sat Bilbó í bókaherbergi sínu og var að rita endurminningar sínar — hann var að hugsa um að kalla þær „Út og heim aftur. Heimsreisa hobbita“ — þegar dyrabjöllunni var hringt. Þar var á ferð Gandalfur og með honum dvergur. Og dvergurinn var enginn annar en Balinn.

„Komið inn! Blessaðir komið inn!“ sagði Bilbó og brátt voru þeir sestir í djúpa stóla við logandi arineldinn. Balinn þóttist taka eftir því að vesti herra Bagga væri eitthvað stærra en áður (og með ósvikna gullhnappa), meðan Bilbó sýndist tjúguskegg Balins hafa síkkað um þó nokkra þumlunga og gimsteinum greypt belti hans væri stórglæsilegt.

Að sjálfsögðu fóru þeir að rifja upp allar ánægjustundirnar sem þeir höfðu átt saman og að því loknu spurði Bilbó hvernig ástandið væri í héruðunum undir Fjalli. Allt virtist ganga ágætlega. Bárður hafði endurreist borgina á Dal og fjöldi landnema hafði flutt til hans frá Vatni og líka úr suðri og vestri. Allur Dalur hafði verið plægður og akrar huldu völl og menn vissu ekki aura sinna tal. Jafnvel auðnirnar voru morandi af fuglum, blómskrúði á vorin og aldinum og veisluhöldum á haustin. Vatnaborg hafði verið endurreist blómlegri en nokkru sinni áður og ótalin auðæfi bárust í förmum upp og niður eftir Hlaupá. Þar um slóðir ríkti vinátta og gagnkvæmt traust milli álfa, dverga og manna.

En illa fór fyrir gamla Borgarstjóranum. Bárður hafði fengið honum digra gullsjóði til hjálpar Vatnafólkinu, en hann var einn af þeim sem smituðust af drekaveikinni, hrifsaði sjálfur mestallt gullið undir sig, strauk með það og dó úr hungri í Auðninni og höfðu þá allir félagar hans yfirgefið hann.

„Nýi Borgarstjórinn er vitrari,“ sagði Balinn, „og auðvitað mjög vinsæll, því að honum er mest þökkuð núverandi velmegun. Nú yrkja menn söngva um að á hans dögum renni allar ár fullar af gulli.“

„Þá hafa líka spádómarnir í gömlu söngvunum ræst, að sínu leyti!“ sagði Bilbó.

„Auðvitað!“ sagði Gandalfur. „Hví ættu þeir líka ekki að rætast? Ég vona bara að þú sért ekki orðinn vantrúaður á spádómsorð hinna fornu söngva, þú sem þó áttir mestan þátt í því sjálfur að láta þá rætast. Þú ætlar þó ekki að halda því fram að öll ævintýrin og undankomurnar sem þú lentir í, hafi verið eintóm hundaheppni þín, og auðvitað alltaf á hentugustu augnablikunum fyrir þig? Þú ert nú alveg prýðilegur náungi, herra Baggi minn og mér þykir ósköp vænt um þig. En gættu að því, að þú ert aðeins ósköp lítið peð í henni víðu verslu!“