— Зноў ты ўзломшчыка пакінуў! — сказаў Норы да Доры, зірнуўшы ўніз.
— Не магу ж я заўсёды цягнуць узломшчыка на карку, — сказаў Д оры, — і па тунелях, і на дрэвы! Хто я табе? Насілыпчык?
— Яго з'ядуць, калі мы не зробім што-небудзь, — сказаў Торын, таму што выццё чулася з усіх бакоў і ўсё набліжалася.
— Доры! — паклікаў ён, бо Доры сядзеў ніжэй за ўсіх і на лягчэйшым дрэве. — Хучэй, дапамажы спадару Торбінсу!
Нягледзячы на буркаценне, Доры быў гном неблагі і су-мленны. Небарака Більба за яго руку ўхапіцца не здолеў, хоць і дабраўся да ніжэйшай галінкі і сваю руку цягнуў як мог. Так што Доры злез і дазволіў Більба ўскараскацца на свой карак.
I ў гэты самы момант ваўкі ўбеглі на лаляну. Вох! — сотні вачэй уставіліся на сяброў з цемры. Аднак Доры хобіта не выпусціў. Ён пачакаў, пакуль хобіт пералезе з яго спіны на галіны, і толькі потым скочыў на галіну сам. I своечасова — воўк ляснуў зубамі каля яго плашча, ледзь не сцягнуўшы гнома долу. Праз імгненне ўся зграя, выючы, скакала вакол дрэва і кідалася, высунуўшы языкі.
Але нават злыя Варгі (так клічуць злосных ваўкоў з Краю Дзіказем'я) па дрэвах лазіць не здольныя. На пэўны час кампанія была ў бяспецы. Пашанцавала яшчэ, што надвор'е было цёплае і няветранае. На дрэвах доўгі час сядзець не вельмі прыемна, але калі яшчэ і вецер, і холад, і ваўкі чакаюць цябе ўнізе, разявіўшы пашчы — горш месца прысесці не знойдзеш.
Відавочна, паляна была месцам сустрэчы ваўкоў. Збіралася іх больш і больш. Пад дрэвам, на якім сядзелі Доры і Більба, пакінулі вартавых, іншыя звяры прыняліся вынюхваць, пакуль не выявілі кожнае дрэва з нашымі небаракамі-падарожнікамі. Каля тых таксама пакінулі варту, а астатнія паселі вакол паляны (было іх, здавалася, сотні і сотні), пасярэдзіне ж апынуўся вялізны шэры воўк. Ён прамаўляў на жудаснай мове Варгаў. Гэндальф яе разумеў. Більба, вядома, не, але гучала ўсё тое мярзотна і стра-шэнна, быццам размаўлялі пра рэчы жорсткія і агідныя — што, увогуле, адпавядала ісціне. Час ад часу Варгі адказвалі ўсе разам шэраму правадыру, і ад іхнага выцця такая жуда находзіла на хобіта, што той ледзь з сасны не падаў.
Я вам скажу, што пачуў Гэндальф, хоць Більба таго і не зразумеў. Варгі і гобліны часта дапамагалі адзін аднаму ў зла-чынствах. Гобліны вельмі рэдка адыходзяць далёка ад гор, хіба толькі выгнаныя ды ў пошуках новага жытла ці маршыруючы на вайну (што — на шчасце, скажу я вам, — не здаралася ўжо даволі даўно). Аднак у тыя дні яны час ад часу адпраўляліся ў набегі, часцей за ўсё — нарабаваць ежы ці захапіць палонных. У такіх выпадках яны звычайна заклікалі Варгаў на дапамогу і дзяліліся з імі здабычай. Час ад часу гобліны нават ездзілі на ваўках, як людзі на конях. Цяпер здавалася, што на гэтую самую ноч быў запланаваны вялікі набег. Варгі прыйшлі на сустрэчу, але гобліны спазняліся. Прычынай, безумоўна, была смерць Вярхоўнага Гобліна і пярэпалах, які нарабілі гномы ды Більба з чараўніком. На іх, верагодна, і ішло паляванне.
Нягледзячы на пагрозу гэтай дзікай зямлі, адважныя людзі з Поўдня прыходзілі сюды, валілі дрэвы; у месцах, больш утульных для жыцця (у далінах і па берагах рэк) будавалі вёскі. Людзей было шмат, людзей не палахлівых і добра ўзброеных, і нават Варгі не адважваліся напасці на іх удзень. Але зараз Варгі разам з гоблінамі запланавалі напасці ўначы на адну з найбліжэйшых да гор вёсак. Калі б атрымалася, то ранішняга святла не ўбачыў бы ніводзін чалавек — за выключэннем тых, каго гобліны паланілі б, абаранілі ад ваўкоў ды пагналі да сваіх пячораў.
Жахліва было слухаць такую гаворку, і не толькі з-за жудасцяў, якія пагражалі адважным лясных людзям, іх жонкам ды дзецям, але і з-за небяспекі, што зараз пагражала Гэндальфу і яго сябрам. Зразумела, Варгі здзівіліся і раззлаваліся, знайшоўшы іх на сваім спрадвечным зборышчы. Яны палічылі іх прыяцелямі лясных людзей, якім уздумалася прасачыць за Варгамі ды распавесці падслуханы план далінным жыхарам. У такім выпадку гоблінам і Варгам давялося б вытрымаць жорсткую і недарэчную бойку, замест таго, каб знянацку напасці, пахапаць ды пажэрці сонных. Так што пакідаць паляну й дазваляць няпрошаным гасцям на дрэвах уцячы Варгі не збіраліся, ва ўсялякім выпадку, да раніцы. Значна раней, як яны казалі, павінны спусціцца з гор гобліны-салдаты, а тыя здольныя і лазіць па дрэвах, і секчы іх.
Цяпер вы разумееце, чаму Гэндальф, слухаючы Варгава цяўканне ды выццё, страшэнна перапалохаўся. Дарма што чараўнік, ды уцяміў, што гэта не ўратаванне, і ўлезлі яны ў пастку яшчэ горшую. 3 іншага боку, проста так дазволіць здарыцца гэткаму ён не мог. Але што ж ты зробіш, седзячы на высокім дрэве, калі ўнізе кругам у чаканні паселі ваўкі. Чараўнік сабраў са свайго дрэва шышкі і сухія галінкі. Запаліў адну блакітным агнём, ды шпурнуў яе ўніз, у ваўчынае кола. Шышка з шыпеннем скочыла аднаму па спіне, і ў імгненне калматая поўсць занялася полымем. Воўк замітусіўся ды пранізліва завішчэў. Тут шышкі пасыпаліся адна за адной, палаючы то блакітным полымем, то чырвоным, то зялёным, На зямлі яны выбухалі, пускаючы рознакаляровью іскры й дым. Асабліва вялізная трапіла галоўнаму ваўку па пысе, і той аж узвіўся ў паветра лакцёў на дзесятак, а потым прыпусціў па паляне, кусаючы ў шаленстве ды жаху астатніх.
Гномы з Більба закрычалі ды загікалі. На ваўчынае шаленства глядзець было жахліва — такога яны пярэпалаху ў лесе нарабілі. Ваўкі спрадвеку баяцца агню, а гэты агонь быў яшчэ і найбольш шкодны ды хітры. Калі іскра трапляла на скуру, то прыліпала ды ўпальвалася ў яе, і калі звяры не паспявалі пакачацца па зямлі, уся поўсць хутка загаралася. I хутка ўсе ваўкі на палянцы качаліся па зямлі, каб пагасіць іскры, а тыя, хто палаў увесь, насіліся туды-сюды, выючы, запальваючы астатніх — пакуль свае ж не пагналі іх прэч, і тыя з лямантам і скавытаннем пабеглі па схілах у пошуках вады.
— Што за неспакой сёння ўначы ў лесе? — спытаў Гаспадар Арлоў. Ён, увесь чорны ў месяцовым святле, сядзеў на версе самотнай скалы на ўсходнім краі гор.
— Я чую ваўкоў! Што, зноў турботы з гоблінамі ў гарах?
Ён узняўся ў паветра, і адразу ж два ягоныя ахоўнікі ўзняліся са скал па абодва бакі і паляцелі следам. Яны пакружлялі ў небе, пакуль убачылі Варгаў на паляне — маленечкія плямкі з вышыні. Арлы маюць надзвычай востры зрок і бачаць вельмі дробныя рэчы з вялікай адлегласці. Гаспадар Арлоў, чый народ жыў у Туманных Гарах, меў вочы, здольныя глядзець на сонца, не міргаючы, і заўважыць трусіка ў траве ў месяцовым святле нават з вышыні ў мілю. Так што, хоць гномаў на дрэвах ён бачыць не мог, ваўчыную мітусню і малюсенькія бліскаўкі агню заўважы> ды выццё з віскатам далёка ўнізе пачуў. Бачыў ён і водбліскі мсч я І н на гоблінскіх шаломах ды канчарах дзідаў. Доўгія шэрагі г)Іы\ злыдняў віліся ад брамы ўніз па схілах да лесу.
Арлы — не надта добрыя птушкі. Некаторыя нават палахлівыя ды жорсткія. Але старажытнае племя арлоў з паўночных гор было найвялікшым сярод крылатага народу. Яны былі ганарлівыя, моцныя і сапраўды шляхетныя. Яны не любілі гоблінаў і не баяліся іх. Калі яны ўвогуле звярталі ўвагу на гоблінаў (зрэдку, бо такіх пачвараў арлы не ядуіч>), то пікіравалі на іх з вышыні, каб пагнаць іх, лямантоўных, да пячораў, ды не дазволіць учыніць паганства. Гобліны ненавідзелі і баяліся арлоў, але ж ні дабрацца да іх гняздовішчаў у вышыні, ні прагнаць з гор былі не здольныя.
Гэтай ноччу Гаспадаром Арлоў завалодала цікаўнасць: што ж такое робіцца ў лесе? Таму ён заклікаў да сябе шмат іншых сваіх братоў, і павольна, апісваючы кола за колам у паветры, яны спусціліся з горнай вышыні і закружлялі над палянай.
I ў час! Бо жудасныя адбываліся рэчы. Падпаленыя ваўкі, якія пабеглі па лесе, запалілі яго у некалькіх месцах. Лета ж выдалася сухое, дажджоў на ўсходнім баку гор доўгі час амаль што і не было. Сухастой, пасохлы буралом, абламанае голле ды апалыя голкі, наваленыя кучамі — хутка ўсё занялося полымем.
Вакол паляны ўсё запалала. Але ваўкі-вартавыя не пакінулі сваіх месцаў. Ашалелыя ад злосці і жаху, яны скакалі вакол дрэў, выючы, і лаяліся страшэннымі праклёнамі гномаў на сваёй жу-даснай мове. Языкі іх павывальваліся з пашчаў, а вочы палалі чырванню шалёней за полымя.