— Tak, ale używa go tylko do zbliżeń tego, co znajduje się poza normalną przestrzenią nagrywania. Kompan posiada specjalne pola detektora, które pozwalają rejestrować wszystko wokół danej osoby, a także tę osobę. — Ponter wydał z siebie chichot, który przypominał dudnienie. — Obraz byłby mało interesujący, gdyby do jego rejestracji używano wyłącznie obiektywu Kompana: mnóstwo zdjęć mojego lewego uda i torby noszonej na biodrze. Podczas odtwarzania zapisów w archiwum mogę zobaczyć siebie z niewielkiej odległości.
— Zdumiewające — przyznała Mary. — U nas nie mamy nic podobnego.
— Widziałem, co stworzyły wasza nauka i wasz przemysł. Jestem pewien, że gdybyście priorytetowo potraktowali opracowanie takiej technologii…
Mary zmarszczyła brwi.
— Może i tak. W końcu od wysyłania pierwszych obiektów w kosmos do wysłania pierwszego człowieka na Księżyc minęło niecałe dwanaście lat i…
— Co takiego?
— Powiedziałam, że kiedy zależało nam na tym, żeby wysłać człowieka na Księżyc…
— Na Księżyc — powtórzył Ponter. — Masz na myśli księżyc Ziemi?
Mary zamrugała niepewnie.
— No tak.
— Ależ… ależ to fantastyczne. My nigdy czegoś takiego nie dokonaliśmy.
— Nie byliście na Księżycu? Żaden neandertalczyk nie poleciał nigdy na Księżyc?
Ponter zrobił wielkie oczy.
— Nie.
— A na Marsa lub na inne planety?
— Nie.
— Macie satelity?
— Nie, tylko jednego, tak jak tu.
— Mam na myśli sztuczne satelity. Bezzałogowe maszyny umieszczone na orbicie, które ułatwiają przewidywanie zmian pogody, służą komunikowaniu się i mają wiele innych funkcji.
— Nie mamy nic takiego.
Mary zamyśliła się na moment. Czy ludzie byliby w stanie wysłać coś na orbitę okołoziemską, nie mając doświadczeń z rakietami V2 podczas drugiej wojny światowej?
— My wysłaliśmy w kosmos … dokładnie nie wiem … ale co najmniej kilkaset rzeczy.
Ponter zadarł głowę do góry, wyobrażając sobie zagniewane oblicze Luny wysoko nad dachem domu Reubena.
— Jak wielu mieszka teraz na Księżycu?
— Nikt — odparła Mary zaskoczona.
— Nie macie tam stałej osady?
— Nie.
— Aha, ludzie po prostu podróżują na Księżyc i potem wracają na Ziemię. Ile osób lata tak każdego miesiąca? Czy to jest popularne?
— Hm. Nikt tam nie lata. Nikt nie był na Księżycu od… chyba już od trzydziestu lat. Jak dotąd wysłaliśmy tam dopiero dwanaście osób. Sześć grup po dwie osoby.
— Dlaczego przestaliście?
— To skomplikowana sprawa. Na pewno jednym z powodów były pieniądze.
— No tak, to zrozumiałe — zgodził się Ponter.
— Nie bez znaczenia była też sytuacja polityczna. Bo widzisz, my… — Umilkła na chwilę. — Rany, trudno to wyjaśnić. Był okres, który u nas nazywano „zimną wojną”. Nie wiązała się ona z bezpośrednimi walkami, ale Stany Zjednoczone oraz inne duże państwo, Związek Radziecki, podzielił poważny konflikt ideologiczny.
— O co?
— Hm, można powiedzieć, że o systemy gospodarcze.
— O to chyba nie warto walczyć — stwierdził Ponter.
— W tamtym okresie wydawało się to bardzo ważne. Ale wracając do tematu, prezydent Stanów Zjednoczonych wyznaczył cel… kiedy to było? … chyba w 1961 roku. Powiedział, że przed końcem tamtej dekady Amerykanie wyślą człowieka na Księżyc. Bo widzisz, Rosjanie — obywatele Związku Radzieckiego — umieścili w przestrzeni kosmicznej pierwszego sztucznego satelitę, a potem wysłali pierwszego człowieka w kosmos, więc USA zostało w tyle, dlatego postanowiło pokonać Rosjan.
— I udało się?
— O tak. Rosjanie nigdy nie zdołali wysłać nikogo na Księżyc. No, ale kiedy już osiągnięto cel i pokonano Rosjan, publika przestała się tym w takim stopniu interesować.
— To śmieszne — zaczął Ponter, ale zamilkł. — Nie, przepraszam cię. Wyprawa na Księżyc to wspaniałe osiągnięcie i bez względu na to, czy zrobiliście to raz, czy tysiąc razy, to i tak czyn godny uznania. — Przez chwilę milczał, a potem dodał: — Myślę, że mamy odmienne priorytety.
Rozdział 35
Mary i Ponter zeszli na dół, żeby zrobić sobie coś do zjedzenia. Jak tylko weszli do kuchni, Reuben i Louise wyłonili się z piwnicy. Reuben uśmiechnął się szeroko do Pontera.
— Co powiesz na grilla?
Ponter odpowiedział uśmiechem.
— Bardzo chętnie, ale chciałbym pomóc.
— Pokażę ci, co robić — zaoferowała się Louise i poklepała Pontera po przedramieniu. — Chodź, wielkoludzie.
— Sądziłam, że jesteś wegetarianką — zaoponowała Mary.
— To prawda — przyznała Louise. — Już od pięciu lat. Ale umiem przygotować grilla.
Kiedy Ponter i Louise wyszli na taras, Mary miała ochotę pójść za nimi. Ale… ale… nie, to by było niemądre.
Louise zasunęła za sobą skrzydło przeszklonych drzwi, żeby nie wypuszczać z domu schłodzonego powietrza.
Reuben zaczął sprzątać kuchenny stół.
— O czym to rozprawialiście, kochane dzieci? — spytał, naśladując głos starej żydowskiej plotkarki.
Mary wciąż patrzyła przez szybę na Louise, która właśnie się śmiała, odrzucając w tył włosy i jednocześnie wyjaśniając, jak działa grill. Ponter z uwagą słuchał każdego jej słowa.
— Hm, głównie o religii — powiedziała.
— Naprawdę? — zdziwił się Reuben, już swoim zwykłym głosem.
— Aha. — Oderwała wzrok od tego, co działo się na zewnątrz, i spojrzała na lekarza. — A dokładnie o tym, że neandertalczykom to pojęcie jest obce.
— Tak? Sądziłem, że mają jakieś wierzenia. — Reuben zaczął wyjmować białe talerze z szafki. — Na przykład kult niedźwiedzia jaskiniowego.
Mary pokręciła głową.
— Czytałeś stare książki. Nikt już nie traktuje tych teorii poważnie.
— Naprawdę?
— Tak. Wprawdzie znaleziono jakieś czaszki niedźwiedzi w jednej z jaskiń, które istotnie zamieszkiwali neandertalczycy, ale obecnie uważa się, że zwierzęta po prostu tam zdechły, prawdopodobnie podczas hibernacji, a neandertalczycy zamieszkali w jaskini później.
— Ale podobno czaszki były ułożone w jakiś wzór?
Mary wyjęła sztućce i zaczęła je układać.
— Człowiek, który na nie natrafił, twierdził, że znajdowały się w kamiennym łóżeczku lub trumnie. Niestety, nie zrobiono żadnych zdjęć, a pomocnicy podobno zniszczyli trumnę. Zachowały się jedynie dwa rysunki archeologa — niejakiego Bachlera — które są zupełnie sprzeczne. Dlatego wygląda na to, że Bachler zobaczył to, co chciał.
— Rozumiem. — Reuben zaczął przetrząsać lodówkę w poszukiwaniu produktów na sałatkę. — Ale jak wytłumaczyć to, że neandertalczycy chowali zmarłych razem z przedmiotami, których ci mogli potrzebować w życiu pozagrobowym? To chyba znak, że wyznawali jakąś religię.
— Tak by było, gdyby neandertalczycy naprawdę to robili. Rzecz w tym, że w miejscach zasiedlonych przez wiele pokoleń z czasem gromadzą się śmieci: kości czy stare kamienne narzędzia. Okazało się, że w kilku grobach, o których sądziliśmy, że zawierały celowo umieszczone tam podczas neandertalskich pochówków przedmioty, rzeczy te znalazły się przypadkiem.
Reuben zabrał się za oddzielanie liści sałaty lodowej.
— No tak, ale czy sam fakt grzebania zmarłych nie sugeruje wiary w życie pozagrobowe?
Mary rozejrzała się, szukając sobie jeszcze jakiegoś zajęcia, ale nie było nic więcej do zrobienia.