Najmniejszą jednostką czasu u neandertalczyków jest jeden takt, pierwotnie definiowany jako długość jednego uderzenia serca (tętno spoczynkowe), ale obecnie formalnie określany jako 1/100000 część doby gwiazdowej.
Pozostałe neandertalskie miary czasu są dziesiętnymi wielokrotnościami podstawowej jednostki. Oto niektóre ze standardowych miar w porządku rosnącym oraz ich przybliżone odpowiedniki według naszych jednostek:
(W bardzo dużym przybliżeniu można uznać takt za jedną sekundę, hektotakt za minutę, dekamiesiąc za rok, hektomiesiąc za dekadę, a kilomiesiąc za stulecie).
Neandertalczycy dzielą miesiąc na znane nam kwadry (pierwsza kwadra — nów, druga — księżyca przybywa, trzecia — pełnia, czwarta — księżyca ubywa) oraz na określone odcinki według cyklu menstruacyjnego:
Kolejne generacje neandertalczyków rodzą się co dziesięć lat. Daty oznacza się trzema numerami: numerem generacji, miesiąca w tej generacji oraz dnia w danym miesiącu: 148/103/28 oznacza 28. dzień (kiedy z księżyca zostaje maleńki obrzynek, który niedługo ma zupełnie zniknąć) 103. miesiąca (początek ósmego roku) po pierwszych zaplanowanych narodzinach 148. generacji od chwili wprowadzenia nowego neandertalskiego kalendarza (co nastąpiło w roku, który my określamy jako 523 rok n.e.).
Era Kompanów zaczęła się, gdy Lonwis Trob wprowadził implanty. Miało to miejsce pod koniec generacji 140, w roku, który my określamy jako 1923 rok n.e.
Oprócz rozmów z ekspertami wspomnianymi w Podziękowaniach, czerpałem informacje z wielu książek i artykułów w czasopismach, dziennikach oraz na stronach internetowych. Tym, którzy chcieliby dowiedzieć się czegoś więcej na tematy poruszone w tej powieści, proponuję lektury, które uważam za szczególnie skłaniające do myślenia[7]:
— Tattersall, Ian, „I stał się człowiek”, CiS: W.A.B., 2001
— Shreeve James. „Zagadka neandertalczyka: w poszukiwaniu rodowodu współczesnego człowieka”, Warszawa: Prószyński i S-ka, 1998
— Diamond, Jared M., „Trzeci szympans: ewolucja i przyszłość zwierzęcia zwanego człowiekiem”, Warszawa: PIW, 1998
— Fouts, Roger i Steven Tukel Mills, „Najbliżsi krewni: jak szympansy uświadomiły mi, kim jesteśmy”, Poznań: Media Rodzina, 1999
— Ghiglieri, Michael R, „Ciemna strona człowieka”, W.A.B., 2001
— Wrangham, Richard i Dale Peterson, „Demoniczne samce: małpy człekokształtne i źródła ludzkiej przemocy”, Warszawa: PIW, 1999
— Wright, Robert, „Moralne zwierzę”, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004
— Diamond, Jared M” „Strzelby, zarazki, maszyny: losy ludzkich społeczeństw”, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000
— Wright, Robert, „Nonzero: logika ludzkiego przeznaczenia”, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005
7
Spośród lektur proponowanych przez autora zamieściliśmy jedynie, które ukazały się w języku polskim