La astronavigaciisto abrupte haltis. Apude levis polvon lia naŭpiedulo. Transverse de la aleo staris ses tormansanoj, prilumitaj de fora hidrarga lanterno. Vir Norin pensis: ĉu li iru al ili renkonten aŭ atendu. Li timis nenion, eĉ se irus tute sola, kaj en ĉeesto de la SDP entute ekzistis nenia danĝero. Sed li povis, defendante sin, lezi la tormansanojn, kaj tio estis evitenda.
— Ĉu ci estas terulo? — abrupte demandis unu el la junuloj, sendubaj «mavoj», proksimiĝante al la terano.
Vir Norin kapjesis.
— Tiam ni bezonas cin. Vi havas freneze belan inon. Mi vidis ŝin en eksterurba ĝardeno. Ŝia nomo estas Eviza Tanet. Eviza Tanet, — ripetis, pli ĝuste, reveme kantis la tormansano.
— Tio estas la kuracisto de nia ekspedicio, medicinisto de la Stela Floto.
— Ho! — nedifinite ekkriis la «mavo». — Do ŝi al mi diris, ke mi iru al via regantino. Ŝi havas same belan nomon, ne tian, kiel de Eviza, sed sonas agrable: Faj Rodis. Diris, ke mi nepre parolu kun ŝi, ĉar tio gravas kaj por ni, kaj por vi. Kial — mi ne scias. Sed mi promesis. Sed okazis, ke mi, de ĉiu konata Gzer Bu-Jam, antaŭ kiu tremas «mavoj» kaj «lovoj», ne povas plenumi la promeson. Regantinon Faj Rodis gardas tuta armeo da lila aĉaĵo, kaj «lovoj» al mi ne kredas. Pensas, ke min subaĉetis «serpentuloj». Sed por kio mi bezonas tiun subaĉeton.
— Verŝajne, por nenio, — ridetis Vir Norin.
— Jen. Ĉu ci povas kredi min kaj aranĝi interparolon kun la regantino?
— Mi kredas kaj povas.
— Kiam?
— Nun. Ni iru tien, kie neniu pasas kaj estas ia muro, post kiu eblas kaŝi lumon de ekrano.
— Jen bona afero! — kun plezuro ekkriis la «mavo» kaj kondukis Vir Norin-on flanken for de la ĉefa aleo, tien, kie staris longa plato, metita transverse de la vojeto kaj kovrita per edifaj eldiroj. Tiaj platoj renkonteblis en diversaj lokoj de la urbo, sed Vir Norin neniam vidis, ke almenaŭ iu legis la surskribojn.
Vir konis la tagordon de Rodis. Ŝi devis esti supre. Vere, al la voko de lia SDP Rodis respondis preskaŭ tuj. Ŝi aperis sur la improvizita ekrano de la ŝtona plato ne en tiu nigra tormansa vesto, kiun ŝi ordinare portis en la Konservejo de Historio, sed en mallonga blanka robo kun blua bordero.
— Ho! — eligis la tormansano ekkrion ĉu de miro, ĉu de admiro.
La astronavigaciisto rakontis pri la «mavo», serĉanta renkonton laŭ peto de Eviza Tanet. Rodis vokis Gzer Bu-Jam-on en la prilumitan kampon de la transsendilo, dum kelkaj sekundoj fiksrigardis lin kaj diris:
— Venu!
— Kiam kaj kiel?
— Ĉu vi deziras nun? Iru, ne altirante atenton, al la monumento de la Ĉiopova Tempo, turniĝu dekstren de ĝi, al la oka domo sur la strato de la Lasta Milito. Unuafoje venu sola. Kiom da tempo vi bezonas? Mi atendos vin kaj kondukos al mi.
Rodis malŝaltis la komunikadon, kaj Vir Norin tuj estingis sian SDP-on.
— Jen bonege! — ĝoje ekkriis la «mavo». — Kiel ĉio fariĝas simple ĉe veraj homoj! Bone, transdonu mian riverencon al Eviza Tanet! Domaĝe, ke mi ne plu ŝin vidos.
— Kial do? Kiam vi venos al Rodis, petu ŝin konekti vin kun la stelŝipo kaj voki Eviza-n Tanet.
— Ĉu vere? Sed pri kio mi parolos kun ŝi? — subite ektimis la «mavo».
— Nu, vi almenaŭ rigardu al ŝi!
— Vere. Nu, dankon, amiko! Mi iras. — La tormansano etendis la manon kaj firme kunpremis la manplaton de Vir Norin.
Tiu ridetis. Ricevi dankon de loĝanto de la ĉefurbo de Jan-Jaĥ estis malfacile.
Nun, eĉ se la astronavigaciisto duafoje vojerarus en stratetoj de la malnova distrikto de la ĉefurbo, lin kondukus al la loko la akra aŭdo de terano. Hunda bojado aŭdiĝis el malproksime, ĉar hundoj estis malbone edukitaj, simile al siaj mastroj.
Sju-Te elkuris en la antaŭĉambron al grincado de la malfermataj seruroj. Kun ekkrio «Dankon, dankon!» ŝi ĵetiĝis al Vir Norin kaj subite rigidiĝis, venkita de sinĝenemo. Evidentiĝis, ke oni jam akiris por ŝi peceton de blua plasto kun necesaj signoj kaj stampoj, donantan rajtojn pri loĝado en la ĉefurbo.
Vir Norin ĝojis, aŭdinte la siaspecan voĉon de la junulino, pli malaltan, ol gorĝaj falsetaj voĉoj de tormansanoj, sed pli altan kaj sonoran, ol brustaj mezosopranoj de virinoj de la stelŝipo. Sju-Te kun patrineca zorgo de virinoj de Jan-Jaĥ, kiuj devas antaŭ ĉio manĝigi viron, preparis vespermanĝon el provizaĵo de la mastro, kaj ĉagreniĝis, eksciinte, ke Vir Norin vespere nenion manĝas, sed nur trinkas, kaj nur ian specialan trinkaĵon. Se la stelŝipano scius, kun kia peno estis ligita preparado de manĝaĵo ĉe tormansanoj sur iliaj primitivaj varmigaj aparatoj, li penus ion manĝi. Sed, nenion sciante pri varmegaj fornoj kaj ĉiam malpuriĝantaj kaseroloj, li trankvile rifuzis la manĝon. La junulino petis permeson veni al li, kiam li ripozos. Ŝi havas tre gravan demandon.
La «grava demando» estis farita, tuj kiam ŝi aperis sur la sojlo, kaj Vir Norin ne povis eviti aŭ ruzi sub la malfermita rigardo, tutanime postulanta la veron.
— Jes, Sju-Te, mi ne estas loĝanto de Jan-Jaĥ, mi venis el tute alia, senfine malproksima planedo Tero. Jes, mi estas el ĝuste tiu stelŝipo, pri kiu vi aŭdis, sed ni, kiel vi vidas, ne estas bando de kosmaj rabistoj kaj spionoj. Ni havas saman sangon, niaj komunaj prauloj antaŭ pli ol du mil jaroj loĝis sur sama planedo — la Tero. Vi ĉiuj devenas el tie, sed tute ne el la Blankaj Steloj.
— Mi sciis! — kun fiera jubilo ekkriis Sju-Te. — Ci estas tute speciala, kaj mi tuj komprenis tion. Pro tio estas facile kaj ĝoje kun ci, kiel ankoraŭ neniam estis en mia vivo! — La junulino mallevis sin sur la genuojn, kaptis la manon de la astronavigaciisto, alpremis al la vango kaj rigidiĝis, malferminte la okulojn.
Vin Norin kun karesa gardemo demetis la manon, levis la etan tormansaninon kaj sidigis en fotelon apud si.
Li rakontis al ŝi pri la Tero, pri ilia apero ĉi tie, pri la pereo de tri teranoj. En la SDP estis kelkaj «steletoj» por unua konatiĝo kun la vivo de la Tero.
Tiel komenciĝis iliaj kunaj vesperoj. Neretenebla sciavido kaj admiro de la ĉarma aŭskultantino entuziasmigis Vir Norin-on, forpelante la antaŭsenton, premantan lin ekde certa tempo, ke li ne plu vidos la karan, senfine amatan Teron.
Ekde la unuaj minutoj de la elŝipiĝo sur Tormans-on li per la tuta haŭto sentis malbonan psikan atomosferon. Ĉies malŝato, suspektemo kaj speciale stultega ridinda envio konkuris kun deziroj per ajna prezo elstari el la ĝenerala amaso. La lastan la teranoj klarigis per resono de la antaŭa kolosa multiĝo de la popolo, en kies miliardoj dronis personoj, kreante sennoman kaj senvizaĝan oceanon. La psika atmosfero de Jan-Jaĥ similis al malbona akvo, en kiun iam trafas malatenta naĝanto. Anstataŭ trankvilo kaj freŝo venas sento de abomeno, juko, malpureco. Antikve sur la Tero tiajn lokojn oni nomis «kolera akvo». Ili aperis ĉie, kie riveroj ne fluis el sunriĉaj montoj, kie rojoj ne estis freŝigataj de fontoj, arbaroj kaj pura pluvo, sed, male, stagnis en marĉoj, malvivaj riverbranĉoj kaj izolitaj golfetoj, saturiĝante per putrantaj restaĵoj de vivo. Same ankaŭ en la psika atmosfero — miljara stagno, paŝado sur sama loko, akumuliĝo de malbonaj pensoj kaj malnovaj ofendoj kondukas al tio, ke malaperas «freŝa akvo», klaraj sentoj kaj altaj celoj tie, kie ne estas «vento» de serĉado de vero kaj pardono de malsukcesoj.
Probable, ĝuste la estado en malbona «psika akvo» naskis la malklaran senton de tragika fino.
Vir Norin rememoris pri katastrofaj konsekvencoj, okazintaj sur diversaj planedoj, inklude ankaŭ la malnovan, antaŭkomunisman Teron, kiam la civilizo nesingarde levis sur la supraĵon malutilajn por vivo restaĵojn de arkaikaj periodoj de evoluo de la planedo. Gasoj, nafto, saloj, sporoj de ankoraŭ vivaj bakterioj, fidinde entombigitaj sub multekilometraj tavoloj de geologiaj sedimentoj, estis eligitaj kaj ree enkondukitaj en la cirkuladon de la biosfero, venenante akvojn de maroj, penetrante la grundon, akumuliĝante en la aero. Kaj tiel daŭris dum jarmiloj. Kompare kun tiu agado la danĝera ludo kun radioaktivaj substancoj en la Horo de Bovo de la hejma planedo antaŭ la ekfloro de la supera socio estis mallonga kaj ne tiom grava. Kaj ĉi tie, sur Tormans, homoj, detruinte la ekvilibron de la naturo, ekokupiĝis pri la homa psiko, detruante ĝin per abomena malaranĝo de la vivo. Simile al nafto kaj saloj el la planeda profundo, ĉi tie el sub deŝirita kovraĵo de eduko kaj memdisciplino leviĝis de la fundo de animoj arkaikaj restaĵoj de la besta psikologio — spuroj de la praa lukto por transvivado.
Sed, malsame de praa besto, kies konduton strikte kondiĉis feraj leĝoj de la sovaĝa vivo, la konduto de needukita homo ne estas kondiĉita. Foresto de dankemo al ĉio eliras el la konscio: «La mondo estas por mi» — kaj estas la ĉefa eraro en edukado de infanoj. Tamen la homo pro envio penas malutili al sia proksimulo, kaj tiu «proksimulo» estas instruita venĝi per tuta forto de sia brutala komplekso de malplivaloreco. Tiel en tuta vivo de Tormans akumuliĝis ĉies kaj ĉiama kolero, kio dolore vipis sentojn de la teranoj, kreskintaj en la bona psika atmosfero de la Tero.
Des pli mirinda por Vin Norin ŝajnis Sju-Te, tuta lumanta per zorgo, bonkoreco kaj amo, nesciate kiel aperinta en la mondo de Jan-Jaĥ. La junulino kredigis, ke ŝi estas ne sola, ke tiaj estas miloj da virinoj de la planedo.