— Што мне ў табе? — абыякава сказала яна і пайшла па дыване, ступаючы проста паміж блюдамі, да Хрыста.
Трэба было быць мастаком, каб прайсці між гэтага разарэння, не наступіўшы ні на што, не зачапіўшы ні адной бутэлькі нагою або краем сукні, які яна ўрэшце прыўзняла. Але яна ішла, нібы па роўнай падлозе і яшчэ лепей, ішла, нібы танцавала, і ўсе сачылі вачыма за дзівоснай гэтай праявай.
І прайшла. Не зачапіла нічога. Да Хрыста.
Ён паглядзеў на яе і міжвольна засланіў вочы, нібы ад святла, далонню вонкі.
— Што табе трэба? — спытаў ён.
— Мне абрыдла маё жыццё і ўсё тут. Я хачу ісці з табой.
— Нашто? Ты жанчына.
— Магчыма, я мацнейшая за вас.
— Не, для цябе нашто?
— Магчыма, я магу быць карысная табе, — з той самай стомленай усмешкай сказала яна.
Пасля на імгненне прыкрыла вочы і раптам усміхнулася, глянула з даверлівым маленнем, чаканнем, што яе не падмануць, і радасцю.
— Мне трэба ісці за табою. Я не ведаю, чым жыць. І ў мяне няма рашучасці пакінуць жыць.
— Што я магу сказаць табе, сам седзячы ў цемры?
— Можаш даць майму жыццю святло. А я пастараюся рассеяць тваю цемру.
— Як хочаш, — сказаў ён. — Сядай.
Яна села побач з ім. Паступова ў пакоі аднавіўся п'яны шум і смех. І тады, убачыўшы, што ніхто не звяртае на іх увагі, Магдаліна ціха спытала.
— Кепска табе, Хрыстос? — спытала пад п'яны шум.
— Добра, аж няма дзе дзецца. А табе што ў гэтым?
— Я падумала, што табе цікава ведаць пра Анею.
Яна ўбачыла ашалелыя Братчыкавы вочы, сама сабе ўсміхнулася і сказала прачула:
— Горад устрывожан знікненнем мечнікавай дачкі. Разумееш, за ягонай адсутнасцю клапаціцца пра яе павінна была рада. Ходзяць розныя плёткі.
— Ну? — амаль груба сказаў ён.
— Ну і вось. Адна жанчына нібыта сустрэла яе сёння раніцай за горадам. Ехала ў суправаджэнні багатай варты… Гаварыла з ёю весела.
— Калі?
— Другі час першай варты нібыта.
«Праз гадзіну пасля мяне, — прамільгнула ў ягонай галаве. — Здрадзіла… А я ж…»
— Што яна збіраецца рабіць? — гледзячы ў адну кропку, сказаў ён.
— Тая кабета нібыта сказала, што мечнік збіраецца выдаць яе замуж. І як быццам сама Анея сказала ёй, што на захадзе сонца ёй расплятуць касу і яна стане нявестаю і жонкаю другога.
Твар Хрыста пайшоў плямамі. Вышэй сіл было спытаць, і ўсё ж ён спытаў:
— Той… ён хто? Магнат?
— Магнат, — сурова сказала Магдаліна. — Самы ўплывовы і моцны магнат. І не толькі на зямлі княства… Яна ехала да яго ў замак.
«Ён паверыў. Адразу, з холадам у душы, паверыў, шчанюк, — падумала яна. — Даверлівы, няхітры душою… Дурань… Мне яго крыху шкада… Але я ненавіджу яго… Дзякуючы яму зноў у дарогу, зноў, магчыма, у іншыя ложкі. Лотр — быдла, але я хацела б усё ж застацца ў яго. І вось Баран! З ім нават нецікава весці гульню. А можа, сказаць кардыналу, што не паверыў? Ды не, з якой ласкі? Хіба хтосьці калі-небудзь шкадаваў яе? То нашто будзе несці літасць гэтым людзям, усім людзям, яна? Хай плоціцца. Знайшоў яшчэ ка-хан-не. Не ведае, па дурасці, што гэта такое. Ну дык атрымай. Можна маніць нават смялей».
І яна дадала:
— Вельмі моцны. Мацнейшы нібыта за ўсіх. Але хто?
«Паверыў і гэтаму. Ды з табой можна рабіць усё. Можна хлусіць нават зусім бязглузда. І зараз ты паверыш усяму, а пасля зноў дам табе надзею. Усё можна. Шчанюк».
— Горад гаварыў, што табе гэта не ўсё адно. Таму я і прыйшла. Магчыма, гэта хлусня, але некаторыя гавораць, што і яна… што і ёй мінулай ноччу не ўсё было адно. Ну, гэта ўжо так. Мана. Магла і сама сказаць. Мала адкуль можа прыцягнуцца баба, каб мець гонар панесці ад Бога, або хаця і проста збрахаць, пахваліцца гэтым… Такая парода.
Гэтыя словы, нібы ліпучыя ніці, аблытвалі яго, засноўвалі святло, вязалі, перашкаджалі дыхаць, ціснулі.
— А муж? — без голасу спытаў ён.
— Кажуць, нібыта такі дурань, што ўсё адно да самай смерці так ні аб чым і не здагадаецца.
Свет пачаў круціцца ў вачах Братчыка. Нейкі скрогат ціснуў на вушы. І ліпучыя ніці круціліся разам са святлом. А потым свет пацямнеў.
…Ён ляжаў ніцма, галавою ў паваленыя пляшкі. Ляжаў, адкінуўшы адну руку і няёмка падкурчыўшы другую. Спалоханая такім вынікам, жанчына адхіснулася ад яго, нібы хацела ўшчаміцца ў кут. А над нерухомым целам стаялі апосталы. Ніхто нічога не разумеў. І раптам з'явілася палёгка.
— Ну вось, — сказаў Мацей. — Нажлукціўся, як свіння.
— Чужое, чаму не жлукціць, — усміхнуўся Баўтрамей.
Філіп з Віфсаіды прыцягнуў вядро:
— Гэна… Адцягніце яго з дывана… Хай бы яно…
І шухнуў ваду на галаву Хрыста.
Чатыры коннікі ўбачылі праз дзверы гэтую сцэну і рушылі з месца коней.
— Ну вось, — сказаў Лотр. — Нам тут больш няма чаго рабіць. Астатняе яна даробіць…
— Шкада, пэўна, ваша правялебнасць? — спытаў біскуп Камар.
— Захачу — вернецца. Паехалі. Бачыце — маланкі.
Маланкі паласавалі неба часцей і часцей. Першы павеў свежага ветру варухнуў плашчы.
— До гэтай камедыі, — сказаў Лотр. — Рым занепакоіцца. А нам што? Не атрымалася — атрымаецца ў другі раз.
І раптам славуты Рыгор Гародзенскі, моцна, відаць, п'яны, пачаў бурчаць і лаяцца:
— Ну, добра, брыдкія вы ерэтыкі… Няхай… Але блюзнерыць нашто, садаміты вы… Не толькі немаўлят манастырскіх — ісціну вы хаваеце, адаміты, што галізною сваёю багабрыдкай выхваляюцца.
— Чаго ты? — спытаў Камар.
— А што? Брахала самазванцу гэтая ваша Магдаліна, блюзнерка, дачка сатаны і папскай палюбоўніцы. Стане Бог пасля гэтага дробнага махляра з той дзеўкай спаць? І які яшчэ там магнат?
— А чаму? — спытаў раптам сябра Лайёлы. — Хіба Пан Бог не самы ўплывовы і моцны магнат на беларускай зямлі? І хіба манастыры не ягоныя замкі? І хіба манашкі не Божыя нявесты? Усё правільна.
— А хіба Бог не здолее адрозніць дзеўку ад маладзіцы? — выбухнуў Балвановіч. — Хіба нябесны муж — дурань?!
— А вы што, іншай думкі? — прыжмурыўся дамініканец.
Ён захінуўся ў плашч. Коні зніклі ўначы.
Увесь мокры, ён сядзеў ля кіліма і сціскаў у руцэ кубак. Цяпер ён сапраўды быў цяжка, да змрокавага стану, п'яны. Магдаліна абдымала яго, церлася шчакою аб ягоную шчаку, абвівала валасамі яго шыю — ён быў безудзельны. Патлы валасоў падалі, мокрыя, на лоб, і пад імі трапяталі да шаленства пашыраныя зрэнкі.
А галасы раўлі і раўлі старую шкалярскую песню. І яна грымела і вырывалася з пакояў у ноч, пад маланкі.
І яловай актавай бурчаў Якуб Алфееў меншы, бамбіза з асалавелымі вачыма.
Слухаючы гэта, Братчык нібы ад сэрца адрываў словы:
— Піце, хлопцы. Застаемся тут.
Раввуні стаяў над ім.
— Плюнь, Юрась.
— Хрыстос, — змрочна папраўляў ён. — Ідзі ты з суцяшэннямі, Іуда… Давай ламаць кумедзь. Усё адно.
Іуда развёў рукамі і раптам сарваўся:
— Не, вы паглядзіце на гэтага дурня! Раней я думаў, што большага дурня, чым слонімскі рабін, не стварыў мудры Бог. Але цяпер бачу, што нам з імі пашанцавала ўсё ж болей, чым беларусам з табою… Ша!.. Прашу цябе… Бяры коней, грошы, нас…
— Ты мне д-друг?
— Я табе друг. А ты мне?
— І я табе друг.
— Тады пойдзем. Не сёння заўтра здарыцца жах. Гора мне, маці мая! Так распусціцца… П'яная свіння! Юрась!.. Хрыстос!.. Божа мой! Ліхаманка табе ў галаву! Кінь гэтыя глупствы! На прэнг захацеў? Уцячом…
— Усё адно. Вернемся, Іуда. Няма любві на свеце. Дарэмна распяўся Бог. Падман адзін. Усё адно. Піце. Гуляйце. Застанемся да смерці ў гэтым дзярме.
Хрыстовы вочы п'яна і страшна заблішчалі. Ён грукнуў кулаком:
— Застанемся. І гор-ра ўсім. Звяжам! Скруцім! Усё княства, усю Б-беларусь і ўсю Карону… Разнясём магнацкія камяніцы! Усіх д-да-станем-м! І з жонкамі хлуслівымі!