К а л і н о ў с к і
Хто кажа — вам, хто кажа — камітэт
Паўстанцкаму.
С т а р ж ы ц к і
A хіба ёсць такі?
К а л і н о ў с к і
Ды рознае гавораць дзецюкі
Пра камітэт той самы i пра справу.
Нібыта граф Старжыцкі ў пэўны час,
Паўстанца-брата помнячы наказ,
Не стане спадзявацца на Варшаву
З няпэўнасцю яе, ні на Парыж,
Сам панясе пачэснай справы крыж.
Яму,— гавораць,— наш давер i зброя
Ён — сам герой, не толькі брат героя!
Словы Каліноўскага ўразілі графа.
Страх маршалка i адвага паўстанца адбіваюцца на ягоным
твары.
Што пераважыць — адвага ці страх — невядома.
С т а р ж ы ц к і
Як бачыце, зусім нядобры слых.
К а л і н о ў с к і
На рэха слых падобны: быў i сціх.
С т а р ж ы ц к і
Вось брата ліст! Пасланне дзён былых,
Паслухайце... «Я пакідаю свет.
Пішу табе не ліст, а запавет...
Узняўшы бунт, народу-жабраку
Мы камень падалі, а не руку,
Мы гінем ад таго, што абяцалі
Зямлю яму, а не далі ні цалі».
Так напісаў Юрась!
К а л і н о ў с к і
Тут праўда ўся.
С т а р ж ы ц к i
Яна i вас, як бачу, ўсхвалявала.
Яна яму магілы каштавала,
А нам — заўчаснай смерці Юрася.
Фінал трагічны!
К а л і н о ў с к і
Не!.. Хутчэй завязка
Для новых дзей.
М а р ы с ь к а
(уваходзячы).
Прашу вас. Калі ласка!
Заклапочаны граф ідзе следам за М а р ы с ь к а й i К ал i н о ў с к i.
Паступова настрой ягоны ўраўнаважваецца.
I вось ужо Старжыцкі — ранейшы маршалак,
задаволены госць i гаспадар.
Ён падыходзіць да стала i налівае па поўнай чарцы
спачатку дамам i пляменніцы Марысі,
а потым — Каліноўскаму i сабе.
С т а р ж ы ц к і
Я ўсцешаны за ціхі дом, які
Сабраў нас тут, між сцен сваіх утульных.
Мы ўсе з яго гасціннае рукі,—
Хто выразаў кійкі, хто плёў вянкі,—
Адна сям'я... Па родзічах агульных...
A з Кастусём — па думках сваякі.
Р а г н е д а
Чаму па думках толькі? Ён жа госць
Марыські.
С т а р ж ы ц к і
Знаю. Густ у пана ёсць!
Да гэтага ж i хіліцца гаворка,
Каб тут жаданы госць не быў гасцём.
За шчасце!
Р а г н е д а
За Марыську з Кастусём.
(Усе выпіваюць.)
С т а р ж ы ц к і
Ну, што ж вы, маладыя... Горка!
Р а г н е д а
Горка!
Рашайцеся. Смялей, такой бяды!
К а л і н о ў с к і
Не згодны мы.
С т а р ж ы д к і
Між вамі нелады?
К а л і н о ў с к і
Казаць, Марыська?
М а р ы с ь к а
Так.
К а л і н о ў с к і
Раскрыем карты.
Мы гэты тост, які не жартаў варты,
Адтэрміноўваем на два гады.
Р а г н е д а
Вар'яты вы!
К а л і н о ў с к і
Для тых, хто сэрцу люб,
Не тэрмін, нават вечнасць.
Р а г н е д а
Глупства — вечнасць!
Для шчасця асцярожнасць — недарэчнасць.
К а л і н о ў с к і
А можа, шлюб?
Р а г н е д а
Хто зганіць шчыры шлюб? —
Яе пасаг — зямля, а ваш — асвета.
К а л і н о ў с к і
У нашы дні так мала значыць гэта!..
Р а г н е д а
Дзе пан Кастусь вучыўся, не сакрэт?
К а л і н о ў с к і
У Пецярбургскім універсітэце.
С т а р ж ы ц к і
Пан скончыў юрыдычны факультэт.
Р а г н е д а
Ёсць служба?
К а л і н о ў с к і
Ёсць — бадзяюся па свеце.
Р а г н е д а
Ну як-то можна жыць без пэўных спраў?
Ах, дарагі, бацькі вас білі мала.
Як можна так?