Яно нашмат
Гучнейшае.
М а ц к я в і ч у с
Ну так! (Да ксяндза.) Ідзі, мой брат,
У спіс касцёльнай кнігі спавядальнай
Хамуціуса прозвішча ўпішы.
Ён грэх прызнаў. Здымі з душы апальнай
Той грэх. Дай супакой яго душы!
К с ё н д з
Іду!..
К с ё н д з выходзіць.
К а л i н о ў с к i
Ты з Панявежу? З поля бітвы?
М а ц к я в і ч у с
Яшчэ ў нас ціха. Я для пільных спраў
Сюды прыехаў... Бог, відаць, малітвы
Твае пачуў i вось мяне прыслаў.
Я з весткай, што замежныя дзяржавы
Рашылі падтрымаць нас i дэмарш
Цару рыхтуюць.
К а л і н о ў с к і
Гэта слых?
М а ц к я в і ч у с
З Варшавы
Прывёз такую вестку біскуп наш,
Што ў Ворні.
К а л і н о ў с к і
Што ж, цяпер мне зразумела,
Чаму паны спяшаліся ў касцёл,
А Дзюлеран паводзіўся так смела.
З замежнымі дзяржавамі за стол
Жадаюць сесці! Не благія планы!
М а л а х о ў с к і
Стаць на чале паўстання, то — разлік!..
К а л i н о ў с к i
Яны не спадзяюцца, што мужык
Для іх пачне цягаць з агню каштаны.
Дык вось адкуль — высакародны гнеў,
Паток патрыятычных слоў узнёслых!
М а л а х о ў с к і
А ты, Кастусь, як у ваду глядзеў...
К а л i н о ў с к i
Так... Так... Ix падганяючы, сядзеў
Сам граф Старжыцкі на высокіх козлах!
Граф
Апошнія дні красавіка.
Дом Старжыцкага ў Гродні.
Кабінет на першым паверсе з выхадам на тэрасу.
За столікам каля каміна сядзяць
граф Старжыцкі i Аскерка.
Старжыцкі дачытвае ліст,
які толькі што прынёс яму слуга.
С т а р ж ы ц к і
Хто ліст прынёс?
С л у г а
Чарноцкі.
С т а р ж ы ц к i
Я такога
Не знаю.
А с к е р к а
Знаеце.
Аскерка нахіляецца да графа
i нешта шэпча яму на вуха.
С т а р ж ы ц к i
Не можа быць!
А с к е р к а
Я запэўняю... Горай чорт нічога
Не мог прыдумаць.
С л у г а
Што сказаць?
С т а р ж ы ц к i
Прасіць.
С л у г а
Цяпер прасіць?
С т а р ж ы ц к і
Пасля таго, як дам
На тое знаць.
С л у г а выходзіць.
А с к е р к а
Шаноўны граф, не раю
Прымаць яго. ЁН несусветны хам!..
Фанатык!
С т а р ж ы ц к i
Фанатычных паважаю.
А с к е р к а
Што ён для вас?.. Звычайны камісар,
Што скача ў брычцы з гушчару ў гушчар.
Мы ў Вільні ўсе яго апале рады.
Пазбаўлены былой сваёй улады,
ЁН нам намнога карысней, дальбог,
На Гродзеншчыне... Тут... На полі бою.
С т а р ж ы ц к і
Ён думаў, што за вашаю спіною
Я вёў з ім несумленны дыялог.
Ён кінуў выклік. Выклік я прымаю.
А с к е р к а
Адкіньце гонар. Ваша хата — з краю.
Я хама не пусціў бы на парог.
С т а р ж ы ц к і
Я змушаны. Не будзем траціць часу.
А с к е р к а
То лепей мне прайсціся на тэрасу.
С т а р ж ы ц к i
Як хочаде.
А с к е р к а
(Адчыняе дзверы на тэрасу.)
На Гродзеншчыне ў вас
Ужо сады цвітуць... Цудоўны час!
Цвітуць, цвітуць — на ўдачу ці няўдачу?
Я пагуляю, граф. Прайдуся ў сад.
Аскерка прычыніў за сабою дзверы.
С т а р ж ы ц к і падышоў да каміна, пачакаў,
пасля падняў над сталом званок i пазваніў.
У кабінет заходзіць К а л i н о ў с к i.
С т а р ж ы ц к і
(ідучы насустрач)
Прызнацца, не чакаў! Kaго тут бачу,
Вось дык сустрэча! Вельмі, вельмі рад.
Сам-насам з панам мы не размаўлялі
Даўно.
К а л і н о ў с к і
Даўно.
С т а р ж ы ц к i
Амаль што год назад.
Дзе ж пан цяпер?